دلایل
اتفاقات استرس‌زا و مسائلی كه موجب نگرانی كودكان می‌شوند، اگر در طول روز و در بیداری برای كودكان پیش آیند، شب هنگام در خواب اذیت‌شان می‌كنند. شاید وحشت شبانه راهی برای رهایی از فشار روزمره باشد. مشكلات مربوط به خانه، مدرسه و استرس ناشی از ورزش و انجام تكالیف مدرسه، مواردی هستند كه كودكان هر روز بارها با آنها درگیر می‌شوند. گاهی اوقات تغییر مدرسه یا محل زندگی، بیماری و مرگ یكی از عزیزان نیز می‌تواند عامل ایجاد استرس باشد.
تماشای فیلم‌های ترسناك و خواندن كتاب‌های وحشتناك در مورد كودكان بزرگ‌تر، به خصوص قبل از رفتن به رختخواب نیز می‌تواند عامل ایجاد این مشكل باشد. بیماری و تب بالا نیز كودكان را بیشتر در معرض وحشت‌های شبانه قرار می‌دهد. برخی از كودكان وحشت‌های شبانه خود را می‌نویسند یا تصویری از آن می‌كشند.
گاهی اوقات دفعات وحشت شبانه زیاد می‌شود و نیاز به مراجعه به روانشناس است. او تشخیص می‌دهد كه این وضعیت در اثر شرایط فیزیكی به وجود آمده است (مثلاً فعالیت عضلات، تنفس، امواج مغزی و ...) یا عوامل دیگر. گاه مصرف دارو می‌تواند شرایط را به حالت عادی برگرداند.
اینكه چرا كودكان دچار این حالت می‌شوند را نمی‌توان به طور یقین مشخص كرد، اما طبق بررسی‌ها وحشت‌های شبانه درست پیش از ورود كودك به مدرسه، یعنی زمانی كه تاریكی را بیشتر می‌فهمد، به اوج می‌رسد. حتی پیشگیری از آن نیز به طور كامل ممكن نیست؛ فقط می‌توان به كودك كمك كرد تا بر ترسش غلبه كند.
جلوگیری
با آنكه نمی‌توان از این وضعیت جلوگیری كرد، اما می‌توان به كودك كمك نمود تا به جای دیدن رویاهای وحشتناك، خواب‌ها و رویاهای شیرین ببیند؛ به این منظور سعی كنید: شب‌ها سر ساعت مشخصی بخوابد. او نباید پا به پای شما تا دیروقت بیدار بماند. سعی كنید صبح‌ها طبق روال عادی از خواب بیدار شود.
برنامه مشخصی را قبل از خواب دنبال كنید؛ مثلاً یك دوش، كتاب خواندن و صحبت كردن راجع به اتفاقات خوشایند هر روز و بعد در آغوش كشیدن او و خواب. محل خواب او را دنج و آرام كنید. هیچگاه قبل از خواب، فیلم‌های ترسناك تماشا نكنید. بدانید كه وحشت‌های شبانه واقعی نیستند و هیچ صدمه‌ای به آنها نمی‌رسد.
بعد از وحشت شبانه چه باید كرد؟
چگونه به كودك خود كمك می‌كنید تا با وحشت شبانه كنار بیاید؟ كودك خود را مطمئن كنید كه در كنارش هستید. حضور آرامبخش شما به او احساس امنیت می‌دهد و وقتی كه با ترس از خواب می‌پرد، آشفته و هراسان نمی‌شود.
بگذارید كودك‌تان بداند كه این وضعیت وحشت شبانه نام دارد؛ مثلاً به او بگویید: تو یك خواب بد دیده‌ای، اما همه‌چیز تمام شد و جای نگرانی نیست. با این كار او مطمئن می‌شود كه ترس‌های عالم غیرواقعی هیچ ارتباطی با دنیای واقعی‌اش ندارند. وجود كمی نور در اتاق باعث می‌شود اتاق از تاریكی محض در آید و او راحت‌تر دوباره به خواب برود.
از سحر و جادوگری كمك بگیرید! كودكانی كه تازه وارد مدرسه شده‌اند، تصورات روشن و واضحی دارند. با انجام برخی حركات می‌توانید به او اطمینان خاطر بدهید كه هیچ چیز خطرناكی در اطرافش نیست. مثلا به دقت زیر تخت و داخل كمد و سایر قسمت‌های اتاق را نگاه كنید و به او بگویید كه همه‌چیز كاملاً عادی است و هیچ‌چیز ترسناكی وجود ندارد و یا اینكه یك اسپری در دست بگیرید و با فشار دادنش به كودك خود بفهمانید كه این اسپری قادر است تمام هیولاها را بكشد!
یك شنونده خوب باشید. نیازی به صحبت كردن مجدد راجع به وحشت‌های شبانه با كودك نیست؛ فقط باید به او حس اطمینان و امنیت بدهید. فردا صبح احتمالاً می‌خواهد كه راجع ترس شب قبل با شما حرف بزند؛ حالا زمانی است كه می‌توانید راجع به آن با هم حرف بزنید. می‌توانید طوری كه او لذت می‌برد ترس‌هایش را به پایان برسانید؛ گویی كه به یك قصه وحشتناك پایان خوشایندی می‌دهید.
برای خواندن بخش اول- ترس از تاریكی و شب- اینجا کلیک کنید.
