زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

كیوان علوی‌زاده؛ كارشناس ارشد روانشناسی

مادران باید این موضوع را مدنظر داشته باشند که فرزند آنها یک عروسک نیست که از درک رفتار دیگران و واکنش در برابر آنها عاجز باشد؛ بلکه او به خوبی تمام مسائل پیرامون خود را می‌فهمد. نوزاد حتی از دوران جنینی تمام احساسات و هیجانات را درک کرده و آنها را درحافظه خود نگه می‌دارد. به علاوه حتی قبل از تولد، یک واکنش متقابل بین مادر و جنین وجود دارد و باید گفت که حداقل نیمی از رفتار و سلوک کودک مانند پدر و مادر است.

از نخستین روزهای تولد، نوزاد قادراست به رفتارهای والدین پاسخ دهد. به کمک حواس پنجگانه می‌تواند همه احساسات را شناخته و به روش مختلف با اطرافیانش ارتباط برقرار کند. روابط اجتماعی و عاطفی، جایگاهی ویژه در مراحل ابتدایی رشد کودک دارد. از بدو تولد، نوزاد حالت روحی و واکنش‌های خاصی ابراز می‌کند.

این مجموعه گرایشات ذاتی، خلق و خوی او را شکل می‌دهند. در شماره قبل نشریه در مورد نیازهای عاطفی و روانی نوزاد بحث کردیم در این شماره  نیز به ادامه مطلب خواهیم پرداخت . امیدواریم مفید و سودمند واقع شود.  

چگونه می‌توان حواس شیرخوار را تقویت كرد؟
بخشی از رشد حواس پنجگانه شیرخوار محصول آمادگی زیستی عصبی است و شیرخوار از همان ابتدا آماده است تا دنیا را بشناسد. با این‌حال می‌توان به او كمك كرد تا حس‌هایش هر چه بهتر تقویت و به كار گرفته شوند. برای تقویت حس شنوایی و بینایی موارد زیر پیشنهاد می‌شود:

 با او حرف بزنید و هر كاری كه انجام می‌دهید، با صدای بلند برای او بیان كنید. مراقب صداهای ناخوشایند و خیلی بلند باشید.  شیرخوار را به شنیدن موسیقی مناسب عادت دهید.  لحظه‌هایی كه شیرخوار بیدار است و او را تنها می‌گذارید، برای او موسیقی پخش كنید.  اسباب بازی‌های صدادار مناسب را در اختیار او قرار دهید.

در اطراف شیرخوار اشیاء زیادی برای دیدن بگذارید.  برای گهواره یا تخت او آویزهای مختلف و اجسام رنگارنگ درست كنید.  شیرخوار را با رنگ‌های مختلف آشنا كنید (ببیند)  رختخواب و لباس‌های او را از پارچه‌هایی با رنگ شاد و زیبا درست كنید.  به چشم‌های شیرخوار نگاه كنید؛ سپس سرتان را به سمت راست و چپ برگردانید، تا حركت شما را دنبال كند.

برای تقویت حس لامسه
شیرخوار را به آرامی ماساژ دهید. اندام او را هر روز به آرامی نوازش كنید. شیرخوار را قنداق نكنید، او از طریق دست و پا زدن حركت و فعالیت می‌كند. با قنداق كردن هم جلوی فعالیت او گرفته می‌شود و هم حس لامسه او دچار مشكل می‌شود و شیرخواری كه نتواند خوب حركت كند، مراحل دیگر رشد را به سختی می‌گذراند.

توجه داشته باشید كه می‌توان شیرخوار را موقع خواب با پارچه‌ای سبك و نرم بپیچید. این كار خواب شیرخوار را راحت می‌كند؛ اما دست‌ها باید آزاد باشد و پاها بتواند حركت كند. این كار به معنی قنداق نوازد نیست. هرگز دست و پای شیرخوار را محكم در پارچه یا قنداق نپیچید. همچنین تماس پوستی با بدن مادر می‌تواند موجب آرامش شیرخوار شود. 

با شیرخوار بازی كنید
شیرخوار از اینكه با او بازی می‌كنید، لذت می‌برد. تغییر صداهای مختلف، تغییر دادن چهره، حرف زدن و حركت دادن او... از انواع بازی‌های است كه شیرخوار دوست دارد. اگر به شیرخوار توجه كنید، متوجه می‌شوید كه چه وقت به بازی نیاز دارد و چه نوع بازی را دوست دارد. اما با بازی‌های هدف‌دار، می‌توان جدا از ایجاد شادی، آموزش‌های ساده نیز به او داد. به عنوان مثال، با تغییر صدای خود (تند و خشن نباشد) می‌توان حس شنوایی شیرخوار را تقویت كرد. یا بازی‌هایی مانند «دالی» به تدریج می‌تواند حس بینایی او را تقویت كند. در تهیه اسباب بازی‌ها به نكات زیر توجه كنید:

اسباب‌بازی تهیه كنید كه شكستنی یا فلزی نباشد. اسباب‌بازی‌ها خیلی ریز یا خیلی درشت نباشند.  اسباب‌بازی‌ها را هر چند یكبار بشویید. همه آنها را هم‌زمان به او ندهید؛ هر بار حداكثر دو نمونه را در اختیار او بگذارید.  اسباب‌بازی‌ها نباید لبه تیز یا برنده داشته باشند یا از مواد دست دوم (بازیافتنی) تهیه شده باشند. 

به نیازهای بهداشتی و درمانی او توجه كنید.  به جدول ایمن‌سازی او توجه كنید و حتماً شیرخوار را در زمان مقرر نزد پزشك متخصص ببرید  قبل از ترخیص از بیمارستان با استفاده از واكنش‌هایی كه پزشك توجه می‌‌كند، او را از بیماری‌ها ایمن سازید (از قبیل فلج اطفال و...).  مراقب اشیای خطرناك باشید و شیرخوار را در كنار آنها نگذارید.  مراقب حشرات و حیوان‌های مختلف باشید. برای هر خطر احتمالی آماده باشید و نزدیك‌ترین درمانگاه یا مركز بهداشتی درمانی در منطقه خود را شناسایی كنید تا هنگام ضرورت به آنجا مراجعه نمایید. 

نقش پدر را فراموش نكنیم!
پدر خانواده باید تلاش كند تا هر چه بهتر محیط امن و آرام را برای مادر و شیرخوار به وجود بیاورد كه این نكته حتی در دوران بارداری نیز اهمیت دارد. نقش پدر در حمایت از مادر و فراهم نمودن امكانات لازم برای او از قبیل استراحت، تغذیه مناسب و كمك به خوابانیدن و آرام كردن شیرخوار بسیار مهم است و توصیه می‌شود پدران گرامی نیز مطالب این مقاله را مطالعه كنند و تا آنجا كه مقدور است در فعالیت‌های نگهداری شیرخوار شریك باشند.