دکتر شادی نعیمی؛ متخصص نوزادان و کودکان
در فصل پاییز و با شروع سال تحصیلی، معمولا عفونت‌های تنفسی فوقانی و تحتانی و انواع سرماخوردگی‌ها در کودکان بیشتر دیده می‌شوند.
به این ترتیب در این مقاله سعی می‌کنیم تعدادی از علل سرفه را بیان کنیم تا خانواده‌های محترم اطلاعات بیشتری داشته باشند و بتوانند در موقع نیاز با کمک پزشک کودکان، درمانی کامل، جامع و البته به موقع را انجام دهند.
اصولا وقتی کودک سرفه می‌کند که یک ماده محرک، جسم خارجی یا ترشح عفونی مجاری تنفسی را تحت تاثیر قرار دهد.
گاه در مجاری تنفسی هیچ عامل بیماری‌زا یا هیچ عامل ایجاد کننده آلرژی موجود نیست، اما پرده یک یا هر دو گوش متورم است.
در این موارد تا زمانی که التهاب و عفونت گوش میانی درمان نشود، سرفه کاهش نمی‌یابد و روز به روز بیشتر می‌شود.
علل شایع سرفه
انواع عفونت‌های ویروسی یا میکروبی دستگاه تنفسی
انواع عفونت‌های ویروسی یا میکروبی دستگاه تنفسی می‌تواند باعث سرفه شود. با درمان این عفونت‌ها سرفه قطع خواهد شد. گاه سرفه تنها علامت یک سینوزیت مزمن است.
ورم و التهاب در یک بخش از دستگاه تنفسی
ورم و التهاب در یک بخش از دستگاه تنفسی مثل بزرگی لوزه‌های حلقی و بزرگی لوزه سوم می‌تواند باعث سرفه مزمن بشود و تا درمان قطعی و کامل سرفه قطع نخواهد شد.
ریفلاکس یا همان برگشت اسید معده به مری
این امر به جز استفراغ می‌تواند باعث سرفه مزمن شود.
بر حسب سن کودک با رژیم غذایی صحیح و درمان‌های گوارشی و با توجه به غذاهایی که کودک به آنها آلرژی دارد می‌توان به این سرفه‌ها خاتمه داد.
آسم
آسم یک بیماری مزمن و شایع است، اما گاه تشخیص دقیق مشکل است.
شاه‌علامت آن خس‌خس یا wheezing است، به خصوص در نیمه‌های شب.
بیمار در ساعات روز هم سرفه دارد و این سرفه با فعالیت بدتر می‌شود. گاه نیمه شب در اثر شدت سرفه استفراغ رخ می‌دهد.
آلرژی‌های شدید فصلی
این نوع آلرژی گاه فقط به شکل سرفه خودش را نشان می‌دهد، البته گاه بثورات پوستی و قرمزی چشم نیز وجود دارد.
سیاه‌سرفه (whooping cough)
به علت خود میکروب سیاه‌سرفه و یا با سایر عفونت‌ها رخ می‌دهد. سرفه‌ها مداوم و پشت‌سر هم هستند، تب کم است، اما سرفه‌ها حتی با درمان چند هفته طول می‌کشد.
در جوامعی که واکسیناسیون مناسب است از ابتلا جلوگیری می‌شود.
قطع نظر از علت سرفه در یک کودک کاملا سالم بالای دو سال که بیماری زمینه‌ای، تب بالا و علائمی مثل بی‌اشتهایی شدید و بی‌حالی ندارد، خوب غذا می‌خورد و خوب می‌خوابد، در شروع سرفه و آبریزش احتیاج به معاینه پزشک نیست.
در این حالت با خوراندن مایعات گرم، باز نگه داشتن بینی و استراحت کامل می‌توان تا سه روز از کودک مراقبت کرد.
اگر سرفه رو به افزایش رفت و یا تب یا سایر علائم هشدار پیدا شد، کودک باید توسط پزشک معاینه شود. به هر حال نیازی نیست خانواده بدون آنکه کودک معاینه شود، داروی شیمیایی تجویز کنند.
متاسفانه آن‌قدر خود درمانی در کشور ما شایع است که گاه تنها دو ساعت بعد از شروع سبک‌ترین علائم انواع دارو با دوز اشتباه به کودک تجویز می‌شود.
گاه داروهای یک کودک برای کودک دیگر تجویز می‌شود که می‌تواند خطرساز باشد و گاه دادن انبوهی از داروها که منع مصرف دارند در کودک باعث می‌شود که تشخیص علت اصلی به تاخیر بیفتد.
در واقع صرف دانستن اسم یک دارو و یا اینکه قبلا این دارو برای کودک تجویز شده، نمی‌تواند دلیل خوبی برای مصرف دوباره آن در موقعیت دیگری باشد.
میزان تب، رنگ ترشحات بینی و هیچ عامل دیگری نمی‌تواند علامت نیاز به آنتی‌بیوتیک باشد و تجویز هر نوع آنتی‌بیوتیک نیازمند معاینه دقیق است تا بدانیم برای چه عفونتی تجویز می‌شود و با چه تعدادی و برای چند روز لازم است.
