زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر زهرا نوع پرست؛ متخصص کودکان

سرما‌خوردگی نوعی عفونت ویروسی دستگاه تنفس فوقانی است كه با علائم تب خفیف (یا بدون تب)، آبریزش و انسداد بینی بروز می‌كند. گاهی با التهاب سینوس همراه می‌شود كه به آن «رینوسینوزیت» گویند. ویروس‌های مرتبط با سرماخوردگی شامل رینوویروس‌ها، كورونا ویروس، آنفلوانزا پارآنفلوانزا و انتروویروس‌ها و ویروس سنسیشیال تنفس (RSV) هستند.

سرماخوردگی شایع‌ترین بیماری در طب كودكان است كه گاهی به نام آنفلوآنزا در عموم مردم شناخته می‌شود. سرماخوردگی در اوایل پائیز و اواخر بهار بیشتر است. كودكان خردسال به‌طور متوسط 6-7 بار و 10 درصد آنها تا 12 بار در سال نیز دچار این بیماری می‌شوند.

كودكانی كه به مهد كودك می‌روند، گاهی تا 10-12 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند. (یعنی دو برابر كودكانی كه در كنار خانواده هستند) بزرگسالان 2-3 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند. بیماری از طریق ذرات آلوده تنفسی و یا تماس مستقیم با فرد بیمار منتقل می‌گردد. دوره كمون (نهفتگی) بیماری 1-3 روز و دوره بیماری 3-7 روز است كه گاهی تا دو هفته هم طول می‌كشد.

علائم سرماخوردگی

علائم سرماخوردگی شامل درد و سوزش، گرفتگی بینی، آبریزش و سرفه خشك (در یك‌سوم موارد) می‌باشد. تب در سرماخوردگی خفیف است و در یكی دو روز اول از علائم ناشایع می‌باشد. عوارض سرماخوردگی عبارتند از: عفونت گوش میانی (در 3-5 درصد موارد) و سینوزیت چركی (5-13 درصد). تشدید حملات آسم نیز از عوارض سرماخوردگی در كودكان حساس است.

تشخیص 

اساس تشخیص، بالینی است و بررسی آزمایشگاهی اختصاص برای بیماری وجود ندارد. انجام كشت و اسیمر ترشحات بینی ارزش تشخیصی ندارد. برای رد بیماری‌های دیگر در موارد شدید سرماخوردگی می‌توان آزمایش‌های تشخیص خاص مرتبط با بیماری‌های افتراقی انجام داد.

درمان 

شربت‌های سرماخوردگی كودكان برای كاهش ترشحات بینی و احتقان، استفاده از دستگاه‌های مرطوب كننده هوا و قطره‌های كلروسدیم در بینی مفید است. درمان ضد احتقان موضعی (قطره‌های بینی) با نظر پزشك، آن‌هم در كودكان بالای دو سال به شرط استفاده كوتاه‌مدت بلامانع است.

مصرف طولانی‌مدت این قطره‌ها سبب نازك شدن مخاط و گاهی انسداد بینی می‌گردد. اثر ویتامین C و روی در درمان اثبات نشده است. آنتی‌هیستامین نسل اول برای آبریزیش و سرفه موثر است. استامینوفن برای تب و سوزش گلو كاربرد دارد. فراموش نكنید مصرف آنتی‌بیوتیك جایی در درمان ندارد.

پیشگیری

غیر از شستن كامل دست‌ها و اجتناب از تماس با افراد بیمار، هیچ نوع روش اثبات نشده، برای پیشگیری وجود ندارد. نكته1: چون احتمال دارد عامل سرماخوردگی ویروس آنفلوانزا باشد، در هر عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مصرف آسپیرین در كودكان ممنوع است (به‌علت ایجاد سندرم رای). نكته 2: سرفه‌های خشك پس از بهبود سرماخوردگی گاهی تا مدت‌ها ادامه دارد كه با نظر پزشك باید آنتی‌هیستامین یا استروئیدهای استنشاقی استفاده نمود.

واكسن آنفلوآنزا

در مواقعی كه بخواهیم بیماری‌های ناشی از ویروس آنفلوآنزا را كاهش دهیم، از واكسن استفاده می‌شود. واكسن از سن 6 ماه تا 18 سال كاربرد دارد و سالانه باید تزریق شود. در كودكان زیر 9 سال در نوبت اول، باید دو بار به فاصله یك ماه تزریق صورت گیرد كه در كودكان 6 ماه تا 3 سال نصف دز واكسن (25CC/0) به فاصله یك ماه انجام می‌شود و در سال‌های بعد فقط یك دز تزریق می‌گردد. برای افراد بالای 9 سال، یك نوبت تزریق كافی است.

در افراد زیر عوارض آنفلوانزا بسیار زیاد است و تزریق واكسن اهمیت دارد

1- افراد بالای 65 سال

2- افرادی كه بیماری‌های مزمن قلبی یا ریوی دارند.

3- افراد مبتلا به بیماری متابولیك، دیابت، نارسایی كلیوی، بیماری تالاسمی، سرطان و اختلال سیستم ایمنی به هر نوع 

4- كودكان 6 ماه تا 2 سال

5- كودكانی كه باید از تركیبات استیل سالیسیلیك اسید (آسپرین) استفاده كنند.

6- در صورت مسافرت به مناطق همه گیر ویروس آنفلوانزا

7- خانم‌های باردار