دکتر مهسا امیدیان : پزشک عمومی ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران
تحریریه زندگی آنلاین : بافت داخلی رحم آندومتر نامیده می‌شود و بیماری اندومتریوز به اختلالی گفته می‌شود که بافت آندومتر در جایی به غیر از محل اصلی خود (که حفره داخلی رحمی است) مانند بافت‌های تخمدان، لوله‌های فالوپ، لیگامان‌های محافظت کننده رحم، سطح خارجی رحم و حفره لگن ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر زنان و دختران را در سنین باروری گرفتار می‌نماید. میزان لقاح‌پذیری در زنان مبتلا به آندومتریوز معمولاً کمتر از طبیعی است. آندومتریوز را عامل اختلال رشد فولیکول‌های تخمدان و اختلال تخمک‌گذاری می‌دانند. تحقیقات نشان می‌دهند که زنان و دختران مبتلا به آندومتریوز، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان به ویژه سرطان سینه و تخمدان دارند.
بیشتربخوانید:
جراحی آندومتریوز و كیست آندومتریوما قبل از IVF (بخش اول)
علائم آندومتریوز
علامت اصلی آندومتریوز دردهای شدید لگنی، اغلب در دوره قاعدگی است.
اگر چه بسیاری از خانم‌ها در طول دوره قاعدگی دل درد را تجربه می‌کنند، عموماً خانم‌های مبتلا به آندومتریوز درد قاعدگی به مراتب بدتری از حد معمول را تجربه می‌کنند.
درد در هنگام مقاربت یا درد هنگام دفع ادرار و اجابت مزاج
خونریزی بیش از حد در طول قاعدگی یا خونریزی غیر طبیعی در فواصل قاعدگی
اسهال، یبوست، نفخ یا تهوع به خصوص در طول دوره قاعدگی
نازایی و یا سقط
علت ابتلا به بیماری آندومتریوز چیست؟
علت دقیق بیماری اندومتریوز مشخص نیست، اما دلایل احتمالی ابتلا به آن عبارتند از:
افزایش ترشح هورمون استروژن
زمینه ژنتیکی
اختلال عملکرد سیستم ایمنی بدن
بیشتربخوانید:
جراحی آندومتریوز و كیست آندومتریوما قبل از IVF (بخش دوم)
تشخیص آندومتریوز
در ابتدا نیاز به گرفتن شرح حال دقیق و معاینه بالینی بیمار می‌باشد. در مراحل بعدی:
لاپاروسکوپی پایه و اساس تشخیص دقیق آندومتریوز می‌باشد. در این روش با نمونه‌گیری از نقاط مشکوک و ارسال نمونه برای پاتولوژی تشخیص قطعی انجام می‌شود.
روش دیگر تشخیصی سونوگرافی لگن است جهت تشخیص کیست‌های آندومتریومای تخمدان
اندازه‌گیری پروتئین CA125 نیز گاهی کمک‌کننده است.
درمان آندومتریوز
درمان دارویی: شامل داروهایی است که بر اساس نیاز و تشخیص پزشک متخصص زنان به افراد توصیه می‌شود.
درمان جراحی: آندومتریوز اغلب یک بیماری پیشرونده است و درمان آندومتریوز متوسط یا شدید معمولاً جراحی است. در صورتی که بعد از جراحی نیز باروری اتفاق امکان‌پذیر نباشد و فرد تمایل به بارداری داشته باشد باید درمان‌های لازم جهت ناباروری انجام پذیرد.
در بیماران با آندومتریوز متوسط شانس باروری حدود 60 درصد و در نوع شدید حدود 35 درصد می‌باشد.
درمان جراحی آندومتریوز و به دنبال آن درمان طبی باعث بهبود طولانی‌تر علائم نسبت به جراحی تنها می‌گردد.
ملاحظات تغذیه‌ای در فرد مبتلا به آندومتریوز
در ابتدا لازم است که این نکته یادآوری شود که هیچ برنامه غذایی موجب درمان اندومتریوز نمی‌شود، اما با رعایت نکات تغذیه‌ای می‌توان علائم و عوارض این بیماری را کمتر کرد. توصیه‌های تغذیه‌ای در بیماران اندومتریوز در جهت برگشت تعادل هورمونی و کاهش سطوح استروژن و کاهش واکنش‌های التهابی در بدن است.
محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی چربی ترانس و اشباع شده
غذاهای سرخ کرده و فرآوری شده و همچنین فست فودها سرشار از چربی‌های ترانس هستند و علاوه بر افزایش کلسترول سبب عدم تعادل هورمون‌ها و واکنش‌های التهابی در بدن می‌شوند، بنابراین مصرف آن‌ها در کلیه افراد به خصوص بیماران مبتلا به اندومتریوز باید محدود شود.
محدود کردن مصرف گوشت قرمز
گوشت قرمز نیز می‌تواند در افزایش التهابات مؤثر باشد. به جای آن می‌توان از انواع ماهی و گوشت ماکیان بدون پوست استفاده کرد.
محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار
محدود کردن مصرف شیرینی‌ها، نوشیدنی‌های شیرین و غلات تصفیه شده
مصرف مواد غذایی شیرین سبب افزایش التهاب و تشدید علائم و عوارض آندومتریوز می‌شود، بنابراین در این بیماران مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده و مواد غذایی شیرین باید محدود شود.
محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی نگهدارنده و افزودنی‌ها
استفاده کمتر از ظروف پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف و اجتناب از نگهداری مواد غذایی دارای اسید در ظروف پلاستیکی
استفاده زیاد از ظروف پلاستیکی و نگهداری زیاد مواد غذایی در ظروف پلاستیکی به خصوص مواد غذایی داراری اسید می‌تواند منجر به عدم تعادل هورمونی و افزایش ترشح استروژن و تشدید آندومتریوز شود.
استفاده از ادویه‌هایی مانند زردچوبه (کورکومین) در بهبود علائم آندومتریوز مؤثر است.
در مطالعات مختلف مشخص شده است که زردچوبه اثرات ضد التهابی قوی دارد. رادیکال‌های آزاد و واکنش‌های التهابی سبب افزایش گسترش آندومتریوز می‌شوند اما زردچوبه (کورکومین) با اثرات ضد التهابی خود می‌تواند تا حدودی واکنش‌های التهابی را مهار کند.
دارچین، سیر و زنجبیل نیز اثرات ضد التهابی خوبی دارند.
استفاده از منابع غذایی غنی از ویتامین‌های گروه B نیز در تخفیف علائم آندومتریوز نقش دارد.
سبزیجات برگ سبز، غلات سبوس‌دار و انواع جوانه‌ها مانند جوانه ماش و گندم غنی از ویتامین‌های گروه B هستند.
استفاده منظم از سبزیجات خانواده کلم در بیماران مبتلا به اندمتریوز می‌تواند مفید باشد.
سبزیجات خانواده کلم در دفع هورمون استروژن اضافی نقش دارند.
استفاده بیشتر از منابع غذایی حاوی فیبر و حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها در کاهش علائم و عوارض آندومتریوز نقش دارد.
انواع توت‌های قرمز و بنفش، اسفناج، کرفس و انواع حبوبات غنی از فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند.
