دکتر منصوره پژمان‌منش : متخصص جراحی زنان زایمان و فلوشیپ نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : تغييرات حوالي يائسگي و يائسگي عمدتاً مربوط به تغييرات هورمون‌های تخمدان می‌باشد. دوران قبل از يائسگي از 8-2 سـال قـبل از يـائسـگي شـروع می‌شود و تا یک سال پس از آخرين دوره پريود قـاعـدگـي طـول می‌کشد. در حقيقت یائسگی این‌طور تعریف می‌شود: قطع پریود ماهيانه به مدت یک سال .سن شروع یائسگی در بانوان در هر جامعه‌ای فرق دارد و در طیف سنی 55-45 سال ممکن است یائسگی رخ دهد. بیشترین عامل تعیین‌کننده سن یائسگی ، عامل ژنتیک هست. ولی به‌طور عموم حدود سن 50 سالگی اتفاق می‌افتد. از آنجائیکه سن یائسگی با بازنشستگی در یک بازه زمانی رخ می دهداین رخداد طبیعی می تواند پیامدهای روانی بازنشستگی را تشدید کند که باید مد نظرقرار گیرد.
بیشتر بخوانید:
یائسگی با چه علائمی در زنان آغاز می‌شود؟
تغييرات هورموني دوران يائسگي :
تغييرات هورمون‌های زنانگي در دوران پيش از يائسگي ايجـاد می‌شود كـه بـا آزمایش‌های هـورمـونـي می‌توان شـروع آن را نشـان داد به‌طوری‌که زودرس‌ترین علامت یائسگی در آزمایش‌های ، افزايش هورمون FSH است.کاهش هورمون استروژن نیز پس‌ازآن ایجاد می‌شود و علت بسیاری از مشکلات وعلایم دوران یائسگی است.
علائم یائسگی :
علائم شایع ناشي از تغييرات هورموني يائسگي شامل گرگرفتگي، تعريق شبانه، خشکی واژن و درد هنگام مقاربت و اختلال در خواب است. اکثر خانم‌های یائسه با شکایت گرگرفتگی به متخصص زنان مراجعه می‌کنند.در صورت شدت اين علائم ، با استفاده از درمان جانشيني هورموني كه در موارد غیرقابل‌تحمل براي مدت محدود توصيه می‌شود و نیز استفاده از داروهای گیاهی استروژن دار مانند سویا اين علائم بهبود می‌یابند.
غربالگری‌های دوران یائسگی :
یائسگی دوران جدیدی از زندگی همه بانوان است و با توجه به بیماری‌ها و اختلالات مهمی که در این دوران ممکن است به وجود آید تمامی بانوان یائسه بایستی تحت نظر متخصص زنان بوده و ازنظر بیماری‌های مربوطه تحت غربالگری قرار گیرند. همچنین می‌توان با مراقبت‌ها و معاینات دوره‌ای از بسیاری عوارض و بیماری‌ها که در دوران یائسگی شایع هستند پیشگیری نمود.
بیشتربخوانید:
چگونه یائستگی را 20 سال به تاخیر بیاندازیم؟
اختلالات و بیماری‌های شایع دوران یائسگی :
1- اختلالات غدد :
با افزايش سن عملكرد تيروئيد كاهش می‌یابد و ممکن است علائم کم‌کاری تیروئید بروز کند. به همین دلیل باید فعاليت تيروئيد در خانم‌های يائسه موردبررسی واقع شود. احتمال بروز بيماري ديابت يا قند بعد از سن 40 سالگي شايع است كه بايد از اين نظر موردبررسی به‌طور دوره‌ای انجام شود.
2- تغييرات تناسلی ادراری در دوران يائسگي :
به دلیل كاهش استروژن در دوران يائسگي مخاط واژن نازك شده و باعث خارش، درد موقع مقاربت و تنگي واژن می‌گردد. آتروفي دستگاه ادراري تنـاسـلي بـاعـث ايجاد علائمي می‌شود كه روي كيفيت زندگي تأثیر می‌گذارد و براي مثال دچار سوزش ادرار ، عفـونـت مـكرر در مثانه و مجراي ادرار و بی اختیاری می‌گردد. اين مشكلات تا حدي با استفاده از استروژن‌های موضعي كه به‌صورت كرم يا قرص واژينال تجـويـز می‌شود تـا حدي برطرف می‌شوند. درمان موضعي با استروژن باعث درمان و بهبود بي اختياري استـرسي ادرار در 50 درصد موارد می‌شود. فعاليـت جنسي باعث بهبود جريان خون واژن و باعث تشديد اثرات درماني استروژن می‌گردد.
نکته : نمایش نوین مانند کربوکسی تراپی برای خشکی و آتروفی واژن بسیار عالی هست که بی‌اختیاری و تکرر ادرار و نیز فعالیت جنسی را بهبود می‌بخشد و به‌طور سرپایی انجام می‌شود.
3- اختلالات خلق‌وخو در یائسگی :
يكي از علائم ديگر در دوران بعد از يائسگي اختلالات خلق‌وخو و افسردگي در اين دوران است كه با درمان دارويي قابل‌کنترل است.
4- بیماری‌های قلبي عروق در يائسگي:
در زنان يائسه ميزان مرگ‌ومیر ناشي از بیماری‌های عروق قلبي سه برابر مرگ نـاشي از سرطان پستان و ريه است. سابقه فاميلي بیماری‌های قلب و عروق، فشارخون بالا، مصرف سيگار، بيماري قند، كلستـرول و چـربـي بـالاي خـون و چاقي از اين عوامل خطرساز می‌باشند.
5- پيشگيري از سرطان در دوران يائسگي:
خطر سرطان با افزايش سن در بيشتر سرطان‌ها افزايش می‌یابد و ازاین‌جهت در دوران يائسگي اين مسئله بايد موردتوجه بيـشتري واقع شود. در تمام خونريزي مای غیرطبیعی در دوران بعد از يائسگي بايد سونوگرافي واژينال جهت بررسي ضخامت رحم و اندازه تخمدان‌ها، جهت رد سرطان رحم و تخمدان انجام شود.شایع‌ترین سرطان وابسته به جنس در زنان سرطان پستان است كه از سن 50 سال به بالا افزايش می‌یابد.به اين جهت توصيه می‌شود ماموگرافي از سن 40 تـا 50 سالگي دو سال یک‌بار و از 50 سال به بعد سالي یک‌بار انجام شود.
6- پوكي استخوان در يائسگي :
يكي از مشكلات دوران يائسگي كاهش توده استخواني است به‌طوری‌که 20 سال اول بعد از يائسگي حدود 30 درصد كاهش توده استخـواني ايجـاد می‌شود و اين می‌تواند زمینه‌ساز شكستگي باشد. سابقه فاميلي پوكي استخوان، سابقه شكستگي ،افزايش سن، مصرف سيگار، سفیدپوست بودن و نژاد، كاهش استروژن، وزن پائين عوامل خطرساز شكستگي می‌باشند. سابقه شكستگي لگني در مادر بخصوص بعد از 50سالگي، مصرف داروهاي ضد صرع ، پركاري تيروئيد و كاهش توده استخواني خطر شكستگي را بالا می‌برد.
پیشنهادات مراقبتی:
اندازه‌گیری تراكم استخوان در زنان يائسه و بالاي 65 سال پيشنهاد می‌شود فواصل 5 سال یک‌بار احتمالاً کافی است. براي درمان پوكي استخوان ورزش در تمام گروه‌های سني نيم ساعت سه بار در روز، مصرف كلسيم 1000 میلی‌گرم در دوران يائسگي و 1500 میلی‌گرم در دوران بـعد از يـائسـگي همراه با ویتامین دی توصيه می‌شود.در موارد شديد مصرف داروهاي ديگري كه جذب كلسيم را روي استخـوان افزايش می‌دهد توصيه می‌شود.
