زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

سیده سمیه کاظمی؛ کارشناس ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت

زنان، نیمی از جمعیت کشور، مدیران و مربیان خانواده‌ها و فعالان جامعه‌اند و سلامت آنان، پایه سلامتی نیمی از جمعیت، خانواده و جامعه را تشکیل می‌‌دهد. اهمیت جایگاه زن در جامعه و نقش آنها در توسعه همه جانبه کشور بر کسی پوشیده نیست و اطلاع از وضعیت بهداشت و سلامت آنها و نیز عوامل موثر بر آن، می‌‌تواند مبنای برنامه‌ریزی‌ها و سیاست گذاری‌های مناسب جهت اصلاح وضعیت پیشرفت آنها قرار گیرد.

سلامت عمومی عبارتست از پاسخ سه گانه جسمی، روانی و اجتماعی نسبت به محرک‌های داخلی و خارجی در جهت نگهداری ثبات و راحتی. توانایی انجام نقش‌های اجتماعی به عنوان سلامتی در نظرگرفته می‌‌شود. سلامت عمومی را می‌‌توان با استفاده از پرسشنامه استاندارد سلامت عمومی اندازه‌گیری کرد. این پرسشنامه از جمله شناخته‌ترین ابزار غربالگری اختلالات روانی است که تأثیر به سزایی در پیشرفت پژوهش‌های علوم رفتاری و روان پزشکی داشته است. 

ابعاد سلامت عمومی 

شکایات جسمی، اضطراب و اختلالات خواب، عملکرد اجتماعی و افسردگی می‌‌باشد. شکایات جسمی مانند درد، تجربه‌ای حسی و روحی از ناراحتی است که معمولاً با آسیب واقعی یا تهدیدکننده بافت‌ها ارتباط دارد. همه مردم در گروه‌های سنی مختلف، درد را به نحوی احساس کرده‌اند؛ به‌طور مثال: درد زایمان، درد دندان درآوردن، درد زخمی شدن  و... 

عوامل اضطراب و تشویش خاطر

گذشته مبهم و نامطلوب، آینده مبهم و تاریک، تصور و احساس پوچ بودن در زندگی، دل بستن به دنیا، وحشت و ترس از مرگ، سوءظن و توهم. 

علائم و نشانه‌های افسردگی

از دست دادن علاقه به امور روزمره طبیعی و خلق افسرده 
اختلالات خواب، اختلال در فكر كردن یا متمركز شدن
كاهش وزن یا وزن‌گیری قابل توجه
پرخاشگری یا كاهش حركات بدن
خستگی، كاهش علاقه به فعالیت جسمانی
اعتماد به نفس پایین، تحریك‌پذیری، بی‌قراری و افكار مرگ
گوشه‌گیری اجتماعی، احساس بی ارزش بودن مورد نیاز نبودن
دردهای مختلف مثل سردرد، درد قفسه سینه بدون شواهدی از بیماری جسمی 

علل درد

1- علل جسمی: سوختگی‌ها، درد التهاب مفاصل و ...

2- علل روانی: درد میگرنی و ...

3- ترکیبی از عوامل جسمی و روانی: سردردهای ناشی از انقباض ماهیچه‌ها که افراد در هنگام تنش احساس می‌‌کنند.
از روش‌های کاهش درد می‌‌توان انحراف ذهن و تصویرسازی را نام برد. 

اضطراب عبارت است از احساس دلواپسی، به علت انتظار خطر كه ممكن است درونی یا بیرونی باشد. از نظر عاطفی، احساسی است نامطبوع، پراکنده، مبهم و غالباً احساسی غیر قابل توصیف از تشویش، عدم اطمینان و بیچارگی که در تفکر و تمرکز فرد مداخله می‌‌کند. 

شیوه‌های کاهش اضطراب

1-  تشویق فرد  به صحبت در مورد مسائل خود که در اكثر موارد منجر به آرامش قابل توجه  می‌شود. 
2- آموزش آرام‌سازی، در این روش به افراد یاد داده می‌شود كه در حالت خوابیده یك صحنه آرامبخش مثل دریا را تصور كند، به آرامی نفس بكشد و عضلات بدن را یكی یكی منقبض و منبسط نماید.

زنان در تمام جنبه‌های زندگی با مردان متفاوتند و خواب هم از این قاعده مستثنی نیست. در همه دنیا تحقیقات نشان می‌‌دهد بی‌خوابی در زنان شایع‌تر از مردان است. معمولا زنان دو برابر مردان در به خواب رفتن یا در خواب ماندن دچار مشکل می‌‌شوند. شایع‌ترین اختلال خواب در زنان بیخوابی است.

عوامل متعددی بر خواب زنان تاثیر می‌‌گذارند، از قبیل تغییرات هورمونی و جسمانی ناشی از قاعدگی، حاملگی، استرس‌های روانی ـ اجتماعی، یائسگی، افسردگی و اضطراب و چاقی زنان. زنان دچار نشانگان بیش قاعدگی علائم مختلفی مثل مشکل خوابیدن، تحریک‌پذیری، تغییر خلق‌وخو و پف‌کردگی را پیش از شروع قاعدگی از خود نشان می‌‌دهند و تغییر در کارکرد هورمون‌های جنسی در چرخه قاعدگی چه منظم و نامنظم یا بودن آن می‌‌تواند تاثیرات عمیقی بر خواب زن داشته باشد. 

چند توصیه برای خواب بهتر

اگر خوابتان نمی‌برد، بعد از ۱۵ یا ۲۰ دقیقه از رختخواب خارج شده و به کار آرام کننده دیگری بپردازید. از هر فعالیت که ممکن است مغز را بیدارتر کند، بپرهیزید (مثلا فکرکردن به گرفتاری‌های مالی). روزانه بیشتر ورزش کنید، غروب قدم بزنید و قبل از خواب ورزش نکنید. غذاهای سنگین و پر ادویه نخورید، با معده سنگین یا گرسنه به رختخواب نروید. اگر وظیفه مراقبت شبانه (از کودک، والدین سالمند و فرد بیمار) را به عهده دارید، آن را با دیگران تقسیم کنید یا کمک بگیرید. از چرت زدن‌های روزانه یا سر شب بپرهیزید. اگر لازم است چرتی بزنید نباید بیش از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد. 

مصرف کافئین را پایین بیاورید، چون عملا  زمان خواب را مختل می‌‌کند. اگر دارویی می‌‌خورید و دچار بیخوابی هستید، با پزشک‌تان صحبت کنید و مطمئن شوید، دارو عامل بیخوابی‌تان نیست. زمانِ بودن در رختخواب را محدود کنید. صرف وقت بیش از حد مورد نیاز در رختخواب، خوابیدن را دشوارتر می‌‌کند.

اصول كلی برای درمان

صحبت كردن با دوستان و خانواده 
ورزش كردن به‌طور مرتب و منظم
داشتن یك رژیم غذایی متعادل و كم چرب
انجام كارهای عادی زندگی
تماشای فیلم‌های خنده‌دار و شاد
نوشتن احساسات خود در یك دفترچه خاطرات روزانه
پیوستن به گروه‌های حمایتی افسردگی 

نظم واقعی برای حفظ سلامتی

1- فعالیت: هنگامی است که کار می‌‌کنیم، به خانه و خانواده می‌‌رسیم، ورزش و نرمش می‌‌کنیم یا به نوعی سرگرمی مشغول هستیم.
2- خواب: خواب مناسب و طبیعی شبانه.
3- بازیابی خود: تفکر و اندیشیدن، فکر کردن به خود و اطرافیان.