زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

سمیرا مصطفی‌نژاد

روآندا و فرانسه، دو سر طیف شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق 

زنان نسبت به مردان، مشارکت کمتری در بازار کار جهانی دارند و احتمال بیکاری در میان آن‌ها در بیشتر نقاط جهان بیش از مردان است»؛ این نتیجه پژوهش سازمان جهانی کار، (ILO) است که در آستانه روز جهانی زن در مارس 2018 منتشر شد. بر اساس این گزارش (چشم‌انداز اجتماعی و استخدامی زنان در سال 2018) میزان مشارکت جهانی زنان در بازار کار در سال 2018 به 5/48 درصد رسیده است وزنان هنوز 5/26 درصد از مردان عقب‌تر هستند.

همچنین میزان بیکاری زنان در سال 2018 حدود 6 درصد اعلام‌شده است که 8/0 درصد بیشتر از میزان بیکاری مردان در سراسر جهان است.

این آمار و ارقام در کنار یکدیگر به این معنی هستند که درازای هر 10 نیروی کار مرد، 6 نیروی زن مشغول به کارند. بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، کشور‌های موزامبیک، روآندا، لائو، بروندی، مالاوی، غنا، بنین، فنلاند، گینه و ایسلند ازنظر برابری مشارکت زنان و مردان در جهان برترین کشورهای جهان هستند و کشورهای روآندا، بروندی، آلبانی، سنگاپور، نروژ، فنلاند، فیلیپین، امارات، قطر و مالزی ازنظر برابری جنسیتی در پرداخت برترین کشورهای جهان به شمار می‌روند.

جالب این است که کشور فرانسه، پیش از آنگولا در این دسته‌بندی بدترین کشور جهان ازنظر برابری جنسیتی در پرداخت است.

دلیل این شکاف جنسیتی در بازار کار متنوع است.

به گفته دبورا گرینفیلد- معاون دبیر کل سازمان جهانی کار- در زمینه سیاست‌گذاری، نبود دسترسی به شغل، نابرابری حقوق یا دیگر انواع تبعیض‌های جنسیتی، از عوامل ایجاد این اختلاف هستند؛ روندی که باید با اجرای سیاست‌های طراحی‌شده ویژه زنان وارونه شود.

این شکاف جنسیتی را در سطوح مدیریتی نیز می‌توان آشکارا مشاهده کرد، زیرا زنان برای رسیدن به سمت‌های مدیریتی همچنان با محدودیت‌های بازار کار مواجهند.

بر اساس گزارش سازمان جهانی کار، درصورتی‌که شکاف جنسیتی در بازار کار و استخدام در جهان‌ترمیم شود، 8/5 تریلیارد دلار به ارزش اقتصاد جهانی افزوده خواهد شد.

در ادامه به وضعیت و مشکلات زنان در زمینه استخدام و تبعیض‌های جنسیتی که در بازار کار وجود دارد، اشاره می‌شود. 

اوضاع زنان در بازار کار

آماروارقامی درباره وضعیت اشتغال زنان ایرانی در سال‌های اخیر که حال و روز خیلی خوبی هم ندارد

کار کردن زنان بیرون از خانه در قدیم‌الایام جامعه ایرانی کار پسندیده‌ای نبوده و نسبت به آن سختگیری می‌شده است البته رسوبات و اثرات نامطلوب این ذهنیت و تفکر هنوز هم در جامعه امروز ایران وجود دارد.

شبیه به جامعه اروپا و آمریکای بعد از جنگ جهانی اما در ایران هم کم‌کم تابوی کار کردن زنان در کنار مردان شکسته شد و حالا در اکثر موقعیت‌های شغلی زن و مرد کنار هم کار می‌کنند.

باوجود این درصد زنان شاغل ایرانی نسبت به زنان خارجی هنوز فاصله دارد هرچند در ایران بنا به فرهنگ و مسائل داخلی در بعضی مشاغل از زنان استفاده نمی‌شود؛ مثل کارهای سنگین و خطرناک.

با همه این‌ها آمار نشان می‌دهد شرایط کار برای زنان هنوز با شرایط ایده‌آل تفاوت دارد.

برای مثال خیلی از کارفرماها برای اینکه حقوق و مزایای کمتری به نیروهایشان بدهند از زنان استفاده می‌کنند.

غیر از این، موارد دیگری هم درباره حضور زنان در بازار کار وجود دارد که تلاش کرده‌ایم همه آن‌ها را اینجا گردآوری کنیم.

روسیه: 456 شغل ممنوع

اگرچه نام زنان روس در بسیاری از حوزه‌های کاری در جهان به‌عنوان اولین‌ها به چشم می‌خورد (نخستین سفیر زن و نخستین فضانورد زن در جهان روس بوده‌اند) این کشور در سال 1974 فهرستی شامل 456 شغل از 39 صنعت مختلف تدوین کرد که استخدام زنان در آن‌ها ممنوع اعلام شد.

این مشاغل با این عنوان که انجامشان برای زنان دشوار است یا شرایط کاری دشواری دارند، برای زنان ممنوع هستند، اما درصورتی‌که کارفرما شرایط ایمنی را برای کار فراهم کند، استثناهایی برای اشتغال زنان در این حرفه‌ها وجود دارد.

شغل‌هایی مانند نجاری، کار در معدن، آتش‌نشانی، راهبری قطار یا کشتی، آهنگری، رانندگی (رانندگی اتوبوس‌هایی با بیش از 14 صندلی) و کار با مواد شیمیایی یا ماشین‌آلات پیچیده صنعتی برای زنان در روسیه ممنوع است.

همچنین در پرداخت حقوق نیز زنان در روسیه عقب‌تر از مردان هستند و حقوق زنان به‌صورت متوسط 25 درصد کمتر از حقوق مردان است.

روسیه در رتبه‌بندی شکاف جنسیتی مجمع جهانی اقتصاد در میان 144 کشور رتبه 75 را دارد.

آمریکا: کاهش مشارکت زنان در قرن 21

میزان مشارکت زنان در بازار کار آمریکا اگرچه در نیمه دوم قرن بیستم روندی افزایشی داشت، اما این روند از سال 2000 به بعد وارونه شد و تا سال 2016 از 60/7 درصد به 2/57 درصد رسید.

امروز شکاف جنسیتی بزرگی در وضعیت استخدام نیروی کار، نوع مشاغل، میزان حقوق و به‌طورکلی امنیت اقتصادی در آمریکا وجود دارد.

اگرچه میزان دستاورد‌های تحصیلی زنان در این کشور بیشتر از مردان است اما شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق همچنان زنان را در فشار نگه‌داشته است و عواملی مانند تفکیک مشاغل، تفاوت در تخصص‌های آکادمیک و دشواری در حفظ توازن مسئولیت‌های محل کار و خانه به این تبعیض دامن می‌زند.

نزدیک به 60 درصد از زنان در آمریکا کمتر از همکاران مردی که در سطح تخصص و حرفه‌ای مشابهی با آن‌ها مشغول به کارند، حقوق دریافت می‌کنند.

این در حالی است که با احتساب مالیات پرداختی، این اختلاف درآمد برای زنان بیشتر نیز می‌شود زیرا زنان پس از ازدواج، علاوه بر اینکه درآمد کمتری دارند، مالیات بر درآمد بیشتری نیز پرداخت می‌کنند. 

ویتنام: بیکاران بیشتر، حقوق کمتر

اگرچه کشور ویتنام در گزارش شکاف جنسیتی جهانی، در بخش مشارکت در کار، با سهم 72 درصدی زنان رتبه‌22 برابری‌ جنسیتی در جهان را به دست آورده است اما زنان در این کشور هنوز تا رسیدن به برابری استخدامی راهی طولانی در پیش دارند.

بر اساس گزارشی که توسط شرکت M.net نگاشته شده است، زنان، اکثریت بیکاران جامعه را تشکیل می‌دهند، بیش از 57 درصد از بزرگسالان تحصیل‌نکرده و غیرمتخصص در ویتنام را زنان تشکیل می‌دهند.

همچنین بررسی آگهی‌های چندین وب‌سایت رسمی کاریابی در ویتنام توسط سازمان جهانی کار نشان می‌دهد که یک‌پنجم از این آگهی‌ها دارای الزامات جنسیتی هستند که در میان آن‌ها 70 درصدشان به دنبال کارمند مرد بوده‌اند.

اکثر مشاغل حرفه‌ای و فنی یا مشاغلی که نیازمند سفرهای فراوان هستند، در این کشور بیشتر به مردان تعلق می‌گیرد و مشاغلی مانند کارهای دفتری از قبیل منشی‌گری، حسابداری یا پذیرش هتل‌ها برای زنان در نظر گرفته می‌شود.

شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق نیز به مشکلات زنان در ویتنام دامن می‌زند.

زنان در این کشور نسبت به همکاران مردی که در یک سطح تحصیلی و تخصصی فعالیت دارند 11 درصد حقوق کمتری می‌گیرند و این اختلاف پرداخت در مشاغلی که به تحصیلات بالاتر نیاز دارد، افزایش پیدا می‌کند.

روآندا: حقوق برابر زنان و مردان

 برخلاف باورهای عمومی که از کشورهای آفریقایی در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی وجود دارد، کشور روآندا در زمینه برابری جنسیتی در مشارکت بازار کار و دریافت حقوق برترین رتبه در میان کشورهای جهان را دارد. میزان اشتغال زنان در این کشور از سال 2005 تا 2015 تقریباً 18 درصد افزایش داشته است و این کشور در حال حاضر رتبه دوم برابری جنسیتی مشارکت در بازار کار را دارد. همچنین میزان اشتغال زنان روآندایی به مشاغل تخصصی نیز در همین بازه زمانی 126 درصد افزایش داشته است. این به آن معنی است که زنان بیشتری در حرفه‌هایی مانند مهندسی، آموزش، پزشکی و تولید مشغول به کار شده‌اند.

این کشور همچنین ازنظر برابری جنسیتی در پرداخت حقوق نیز رتبه اول جهان را دارد و درعین‌حال تنها کشور در جهان است که بیشترین جمعیت سیاستمداران زن در آن مشغول فعالیت هستند و بیش از نیمی از کرسی‌های مجلس این کشور در اختیار زنان است.

نسل‌کشی سال 1994 در این کشور تأثیر فراوانی بر برابری جنسیتی امروز روآندا داشته است، پس از قتل‌عام 800 هزارتا یک‌میلیون نفر از شهروندان روآندایی، 60 تا 70 درصد از جمعیت این کشور را زنان تشکیل می‌دادند که بیشتر آن‌ها نه تحصیلاتی داشتند و نه تخصصی. در دوران پیش از قتل‌عام، اشتغال زن در خارج از خانه امری ناشناخته و بعید بود.

اما نسل‌کشی روآندا همان‌طور که جنگ جهانی دوم فضا را برای کار زنان آمریکایی باز کرد، فرصت اشتغال و تحصیل را برای زنان روآندایی فراهم کرد.

پل کاگامه -رئیس‌جمهور روآندا- که دستور پایان نسل‌کشی را داد، دریافت که تنها با اتکا به نیروی کار مرد نمی‌تواند کشور را نجات دهد؛ ازاین‌رو زمینه مشارکت بیشتر زنان را در سیاست و اقتصاد این کشور را فراهم آورد.

روآندا ازنظر برابری جنسیتی در پرداخت حقوق نیز رتبه اول جهان را دارد و درعین‌حال تنها کشور در جهان است که بیشترین جمعیت سیاستمداران زن در آن مشغول فعالیت هستند و بیش از نیمی از کرسی‌های مجلس این کشور در اختیار زنان است.