آیا تا به حال برایتان سوال شده چرا گاهی پزشکان به جای آزمایش‌های معمولی، انجام آندوسکوپی را توصیه می‌کنند؟ آندوسکوپی این امکان را می‌دهد که بخش‌هایی از بدن را با دقتی بسیار بالاتر از روش‌های تصویربرداری دیگر مشاهده کنیم؛ چیزی که در تشخیص بیماری‌های گوارشی و داخلی حیاتی است. در بیمارستان یثربی، این روش با تجهیزات پیشرفته و تیمی مجرب انجام می‌شود تا روند تشخیص و درمان با بالاترین دقت و ایمنی همراه باشد. در ادامه به شما خواهیم گفت آندوسکوپی دقیقاً چیست، چه مزایا و چه عوارضی می‌تواند داشته باشد.
آندوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
آندوسکوپی فرآیندی است که به کمک آن، پزشک می‌تواند داخل بدن را به طور مستقیم مشاهده کند. اما این کار چگونه انجام می‌شود؟ برای درک بهتر، بیایید مرحله به مرحله جلو برویم.
ابتدا بیمار معمولاً روی تخت دراز می‌کشد و بسته به نوع آندوسکوپی، ممکن است آرام‌بخش یا بی‌حسی موضعی دریافت کند. هدف از این کار، کاهش ناراحتی احتمالی در طول معاینه است. سپس پزشک دستگاهی باریک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ را وارد بدن می‌کند. این دستگاه دارای یک دوربین کوچک در انتهای خود است که تصاویر واضحی از اندام‌های داخلی ارسال می‌کند.
ورود آندوسکوپ ممکن است از راه دهان، بینی، یا مقعد انجام شود؛ این بستگی به ناحیه‌ای دارد که باید بررسی شود. برای مثال، در آندوسکوپی معده، لوله از راه دهان وارد می‌شود، اما در کولونوسکوپی، مسیر ورود از مقعد است.
در حین انجام آندوسکوپی، پزشک ممکن است ابزارهای کوچکی را از طریق آندوسکوپ عبور دهد تا نمونه‌برداری (بیوپسی) کند یا یک ناحیه را درمان نماید. جالب است بدانید که تمام این اقدامات بدون نیاز به جراحی باز انجام می‌شود.
آیا ممکن است در طول آندوسکوپی احساس درد داشته باشید؟ معمولاً خیر. اکثر بیماران فقط احساس فشار یا اندکی ناراحتی را تجربه می‌کنند. با این حال، تیم درمانی دائماً وضعیت بیمار را زیر نظر دارد تا در صورت نیاز، مداخله کند.
انواع آندوسکوپی
آندوسکوپی، بسته به ناحیه‌ای از بدن که نیاز به بررسی دارد، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در این بخش، با مهم‌ترین انواع آن آشنا می‌شویم:
1. آندوسکوپی فوقانی (Upper GI Endoscopy)
در این روش، پزشک با وارد کردن آندوسکوپ از طریق دهان، بخش‌های فوقانی دستگاه گوارش مانند مری، معده و ابتدای روده کوچک را بررسی می‌کند. این نوع آندوسکوپی برای تشخیص مشکلاتی مانند زخم معده، التهاب مری و خونریزی‌های گوارشی کاربرد دارد.
۲. کولونوسکوپی (Colonoscopy)
کولونوسکوپی برای بررسی روده بزرگ و راست‌روده انجام می‌شود. آندوسکوپ از طریق مقعد وارد شده و به پزشک امکان می‌دهد تا وجود پولیپ‌ها، زخم‌ها یا علائم سرطان را بررسی کند. این روش برای غربالگری سرطان روده بزرگ بسیار موثر است.
۳. برونکوسکوپی (Bronchoscopy)
در برونکوسکوپی، آندوسکوپ از طریق بینی یا دهان وارد مجاری تنفسی می‌شود تا ریه‌ها و نای بررسی شوند. این روش برای تشخیص عفونت‌ها، تومورها یا انسدادهای ریوی به کار می‌رود.
۴. سیستوسکوپی (Cystoscopy)
سیستوسکوپی برای بررسی داخل مثانه و مجرای ادراری انجام می‌شود. آندوسکوپ از طریق مجرای ادرار وارد شده و به پزشک امکان می‌دهد تا مشکلاتی مانند عفونت‌های مکرر یا خون در ادرار را بررسی کند.
۵. هیستروسکوپی (Hysteroscopy)
این روش برای بررسی داخل رحم استفاده می‌شود. آندوسکوپ از طریق واژن و دهانه رحم وارد رحم شده و به پزشک امکان می‌دهد تا مشکلاتی مانند خونریزی‌های غیرطبیعی یا فیبروم‌ها را بررسی کند.
۶. آرتروسکوپی (Arthroscopy)
آرتروسکوپی برای بررسی مفاصل مانند زانو، شانه یا مچ دست انجام می‌شود. در این روش، آندوسکوپ از طریق یک برش کوچک وارد مفصل شده و به پزشک امکان می‌دهد تا آسیب‌های مفصلی را تشخیص داده و در صورت نیاز درمان کند.
۷. لاپاروسکوپی (Laparoscopy)
لاپاراسکوپی برای بررسی اندام‌های داخلی شکم مانند کبد، کیسه صفرا یا تخمدان‌ها انجام می‌شود. آندوسکوپ از طریق یک برش کوچک در دیواره شکم وارد شده و به پزشک امکان می‌دهد تا بدون نیاز به جراحی باز، اندام‌های داخلی را بررسی کند.
۸. آندوسکوپی کپسولی (Capsule Endoscopy)
در این روش، بیمار یک کپسول کوچک حاوی دوربین را می‌بلعد. این کپسول در طول مسیر گوارشی حرکت کرده و تصاویر را به دستگاهی که بیمار به همراه دارد، ارسال می‌کند. این روش برای بررسی بخش‌هایی از روده کوچک که دسترسی به آن‌ها با آندوسکوپ‌های سنتی دشوار است، مفید است.
هر یک از این روش‌ها با توجه به ناحیه مورد بررسی و هدف تشخیصی یا درمانی، انتخاب می‌شوند. پزشک با در نظر گرفتن علائم بیمار و نتایج آزمایش‌ها، مناسب‌ترین نوع آندوسکوپی را توصیه می‌کند. اما اگر می‌خواهید درباره انواع آندوسکوپی و مزایا و عوارض آن بدانید هر نوع آندوسکوپی برای چه شرایطی مناسب است و چه نکاتی را باید درباره مزایا و عوارض آن بدانید، این مقاله را مطالعه کنید:
https://yasrebihospital.com/endoscopy-guide/
قبل از آندوسکوپی چه باید کرد؟
آمادگی صحیح پیش از آندوسکوپی، نقش مهمی در دقت تشخیص و کاهش عوارض احتمالی دارد. با رعایت نکات زیر، می‌توانید این فرآیند را با اطمینان بیشتری طی کنید.
1. رعایت ناشتایی
برای بیشتر انواع آندوسکوپی، لازم است معده خالی باشد. معمولاً توصیه می‌شود: از ۸ ساعت قبل از آندوسکوپی، از مصرف غذاهای جامد خودداری کند. تا ۴ ساعت قبل از آندوسکوپی، می‌توانید مایعات شفاف مانند آب، آب قند یا چای شیرین مصرف کنید. از ۴ ساعت قبل از آندوسکوپی، کاملاً ناشتا باشید و از مصرف هرگونه غذا یا نوشیدنی پرهیز کنید. این اقدامات به پزشک کمک می‌کند تا دید بهتری از دستگاه گوارش داشته باشد و خطرات احتمالی کاهش یابد.
۲. مشاوره درباره داروها
برخی داروها ممکن است بر روند آندوسکوپی تاثیر بگذارند. بنابراین در مورد داروهایی که مصرف میکنید، به ویژه داروهای رقیق‌کننده خون، با پزشک مشورت کنید. ممکن است نیاز باشد مصرف برخی داروها را قبل از آندوسکوپی متوقف یا تنظیم کنید.
این مشاوره به کاهش خطر خونریزی یا سایر عوارض کمک می‌کند.
۳. همراه داشتن فردی برای بازگشت به خانه
اگر در طول آندوسکوپی از آرام‌بخش یا بیهوشی استفاده شود، ممکن است پس از آن دچار خواب‌آلودگی یا کاهش هوشیاری شوید. بنابراین برنامه‌ریزی کنید تا فردی شما را پس از آندوسکوپی به خانه ببرد. همچنین از رانندگی یا انجام کارهایی که نیاز به تمرکز دارند، تا زمانی که اثر داروها از بین نرفته، خودداری کنید.
۴. اطلاع‌رسانی درباره شرایط پزشکی
اگر شرایط پزشکی خاصی دارید، مانند دیابت یا بارداری، حتماً پزشک را مطلع کنید. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی مناسبی برای آندوسکوپی داشته باشد.
بعد از آندوسکوپی چه انتظاری باید داشت؟
پس از انجام آندوسکوپی، آگاهی از آنچه ممکن است تجربه کنید، به شما کمک می‌کند تا با آرامش بیشتری به روند بهبودی خود ادامه دهید.
- بهبودی اولیه: بلافاصله پس از آندوسکوپی، ممکن است احساس خواب‌آلودگی یا گیجی داشته باشید. این حالت به دلیل داروهای آرام‌بخشی است که در طول پروسه دریافت کرده‌اید و معمولاً پس از چند ساعت برطرف می‌شود.
- علائم شایع پس از آندوسکوپی: برخی علائم ممکن است پس از آندوسکوپی تجربه شوند: گلودرد خفیف، به ویژه اگر آندوسکوپی از طریق دهان انجام شده باشد. نفخ یا احساس پری در شکم. احساس خستگی یا ضعف. این علائم معمولاً خفیف هستند و در عرض چند ساعت تا یک روز برطرف می‌شوند.
- تغذیه پس از آندوسکوپی: پس از بازگشت حس بلع طبیعی، می‌توانید با مایعات شفاف مانند آب یا چای شروع کنید. سپس به تدریج غذاهای نرم و آسان‌هضم مانند سوپ یا پوره را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. از مصرف غذاهای سنگین، تند یا چرب در ۲۴ ساعت اول خودداری کنید.
- فعالیت‌های روزمره: در روز انجام آندوسکوپی، بهتر است استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های سنگین یا رانندگی خودداری نمایید. از آنجا که داروهای آرام‌بخش ممکن است تا چند ساعت پس از پروسه تأثیر داشته باشند، تصمیم‌گیری‌های مهم را به تعویق بیندازید.
- علائم هشداردهنده: در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید: درد شدید یا مداوم در شکم. تب بالا یا لرز. خونریزی از دهان یا مقعد.(بستگی به نوع آندوسکوپی دارد). استفراغ خونی یا مدفوع تیره‌رنگ.
این علائم ممکن است نشانه‌ای از عوارض نادر اما جدی باشند که نیاز به بررسی فوری دارند. با رعایت این نکات و توجه به توصیه‌های پزشک، می‌توانید به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.
عوارض احتمالی آندوسکوپی
آندوسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی کم‌تهاجمی است که به‌طور کلی ایمن محسوب می‌شود. با این حال، مانند هر پروسه پزشکی، ممکن است عوارضی هرچند نادر رخ دهند. آگاهی از این عوارض به بیماران کمک می‌کند تا در صورت بروز علائم غیرعادی، به‌موقع اقدام کنند.
1. خونریزی
در مواردی که در حین آندوسکوپی نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام می‌شود یا پلیپ‌ها برداشته می‌شوند، ممکن است خونریزی رخ دهد. این خونریزی معمولاً خفیف است و به‌خودی‌خود متوقف می‌شود. اما در موارد نادر، ممکن است نیاز به مداخله پزشکی باشد.
2. سوراخ شدن (پرفوراسیون)
یکی از عوارض نادر اما جدی آندوسکوپی، سوراخ شدن دیواره دستگاه گوارش است. این وضعیت ممکن است نیاز به جراحی فوری داشته باشد. علائمی مانند درد شدید شکم، تب یا تهوع می‌توانند نشانه‌ای از این عارضه باشند.
3. عفونت
اگرچه آندوسکوپی در شرایط استریل انجام می‌شود، اما احتمال بروز عفونت وجود دارد. علائمی مانند تب، لرز یا ترشحات غیرطبیعی می‌توانند نشان‌دهنده عفونت باشند و نیاز به بررسی دارند.
4. واکنش به داروهای آرام‌بخش
برخی بیماران ممکن است به داروهای آرام‌بخش یا بیهوشی واکنش نشان دهند. این واکنش‌ها می‌توانند شامل افت فشار خون، مشکلات تنفسی یا واکنش‌های آلرژیک باشند. پزشک با بررسی سابقه پزشکی بیمار، سعی در کاهش این خطرات دارد.
5. علائم گوارشی موقت
پس از آندوسکوپی، برخی بیماران ممکن است دچار نفخ، گاز معده یا احساس پری شکم شوند. این علائم معمولاً خفیف هستند و در عرض چند ساعت تا یک روز برطرف می‌شوند.
6. آسیب به دندان‌ها یا دهان
در حین ورود آندوسکوپ از طریق دهان، احتمال آسیب به دندان‌ها یا بافت‌های دهانی وجود دارد، به‌ویژه در بیمارانی که دندان‌های مصنوعی دارند. استفاده از محافظ‌های دهانی می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
در صورت بروز علائمی مانند درد شدید شکم، تب بالا، استفراغ خونی یا مدفوع سیاه‌رنگ پس از آندوسکوپی، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از عوارض جدی باشند که نیاز به مداخله فوری دارند.
آندوسکوپی؛ روشی ارزشمند با خطراتی محدود
در نهایت، آندوسکوپی ابزاری ارزشمند برای تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌هاست که با دقت بالا و کمترین میزان تهاجم انجام می‌شود. آگاهی از روند انجام آندوسکوپی، آمادگی‌های لازم، انواع آن و عوارض احتمالی، به شما کمک می‌کند تا با آرامش بیشتری این مسیر را طی کنید. اگر به انجام آندوسکوپی نیاز دارید یا به دنبال مرکزی مطمئن و تخصصی هستید، بیمارستان یثربی با استفاده از پیشرفته‌ترین تجهیزات و تیم پزشکی مجرب، آماده ارائه بهترین خدمات به شماست. برای دریافت نوبت یا مشاوره تخصصی، همین امروز با بیمارستان یثربی با شماره ۰۳۱۵۵۹۰ تماس بگیرید.
