به قلم : زهرا رومی ، کارشناس ارشد علوم تغذیه
تحریریه زندگی آنلاین : راه‌های افزایش وزن‌گیری مادر باردار
برای وزن‌گیری مناسب، بهتر است رژیم غذایی مادر با دقت بررسی شود. استفاده از مواد غذایی انرژی‌زا مانند مواد قندی، نشاسته‌ای و چربی در کنار مصرف میزان کافی پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی در رژیم غذایی اصلی و همچنین میان‌وعده‌ها، می‌تواند به مادر در وزن‌گیری مناسب کمک کند. راه‌هایی برای اصلاح رژیم غذایی در مادران کم‌وزن در قسمت زیر آمده است:
افزایش دریافت مواد غذایی انرژی‌زا
دریافت نکردن مواد انرژی‌زا توسط مادر باعث می‌شود که تمام پروتئین دریافتی توسط او صرف تولید انرژی شود. مواد قندی، نشاسته‌ای، چربی و روغن نقش مهمی در تولید انرژی بدن دارند و به عنوان خانواده مواد مغذی شناخته می‌شوند. رعایت موارد زیر می‌تواند در افزایش دریافت این مواد مؤثر باشد:
استفاده از لبنیات پرچرب شامل ماست، پنیر و شیر پرچرب
مصرف بیشتر نان، برنج یا ماکارونی در وعده‌های اصلی غذایی
مصرف بیشتر سیب‌زمینی در وعده‌های اصلی یا میان‌وعده‌ها
مصرف مربا، عسل، خرما یا شیره انگور همراه با سرشیر و خامه به عنوان صبحانه
داشتن حداقل دو میان‌وعده در روز شامل بیسکویت سبوس‌دار، کیک، کلوچه یا نان و پنیر همراه با یک لیوان شیر پاستوریزه پرچرب
خوردن بستنی به عنوان میان‌وعده
مصرف روغن زیتون زیاد همراه سالاد
مصرف کره همراه با سایر مواد غذایی مصرفی مانند برنج
افزایش دریافت مواد پروتئینی، ویتامین‌ها و مواد معدنی
مصرف مواد مغذی مانند انواع پروتئین حیوانی مثل گوشت قرمز، ماهی و مرغ یا انواع حبوبات در کنار میوه و سبزیجات می‌تواند در دریافت میزان کافی مواد مغذی و ویتامین‌ها و افزایش وزن‌گیری مادر مؤثر باشد.
بیشتربخوانید:
مواد مغذی کلیدی برای بارداری سالم
تأثیر کم‌وزنی در بارداری
اگر شاخص توده بدنی یا BMI زنی پیش از بارداری کمتر از 5/18 باشد، لاغر یا کم‌وزن محسوب می‌شود. زنان کم‌وزن باید در طول بارداری میزان بیشتری وزن اضافه کنند. این مقدار برای زنان لاغر با بارداری تک‌قلو، در حدود ۱۲ کیلو و ۵۰۰ گرم تا ۱۸ کیلوگرم است. وزن‌گیری نامناسب مادران لاغر در دوران بارداری می‌تواند خطرهای جدی برای جنین به دنبال داشته باشد. نوزاد مادرانی که در دوران بارداری وزن‌گیری مناسبی نداشته‌اند، معمولا نارس یا با وزن کمتر از ۲ کیلو و ۵۰۰ گرم به دنیا می‌آیند که می‌تواند خطرهایی را برای نوزاد در پی داشته باشد. مادران کم‌وزن معمولا در دریافت ویتامین و مواد مغذی لازم برای بارداری دچار مشکل هستند و این موضوع می‌تواند سلامت جنین آنها را با خطر مواجه کند و جنین دچار نقص‌های مادرزادی در رحم مادر شود. کم‌خونی در دوران بارداری یا پس از آن جزء شایع‌ترین مشکلاتی است که مادران باردار لاغر با آن مواجه می‌شوند. در صورتی‌که لاغر هستید یا وزن‌گیری مناسبی در دوران بارداری نداشته‌اید، بهتر است هرچه سریع‌تر وزن خود را زیر نظر کارشناس تغذیه اصلاح کنید.
رعایت موارد زیر باعث افزایش میزان این مواد در رژیم غذایی می‌شود:
مصرف بیشتر غذاهای گوشتی مانند کباب، خورش یا کتلت
استفاده از تخم‌مرغ در صبحانه یا به عنوان میان‌وعده
استفاده از غذاهای حاوی تخم‌مرغ مانند انواع کوکو
مصرف غذاهای حاوی حبوبات مانند عدس‌پلو، آش شله‌قلمکار، آبگوشت یا عدسی
استفاده از سبزی و سالاد در کنار غذا
مصرف میزان کافی میوه در طول روز به عنوان میان‌وعده
مصرف انوع خشکبار و مغز مثل گردو، بادام و پسته در طول روز
مصرف میزان کافی شیر، کشک و سایر لبنیات
بیشتربخوانید:
خود مراقبتی در ناباروری ( قسمت اول )
چرا کاهش وزن در بارداری مضر است؟
نیاز به افزایش وزن برای رشد جنین
یکی از دلایل اصلی که نشان می‌دهد کاهش وزن در بارداری خطرناک است، نیاز طبیعی بدن به افزایش وزن برای حمایت از رشد جنین است. بدن مادر در این دوران به مقدار بیشتری از مواد مغذی نیاز دارد تا جنین به درستی رشد کند. وزن‌گیری سالم و تدریجی یکی از نشانه‌های رشد صحیح جنین و آماده شدن بدن مادر برای زایمان است. تلاش برای کاهش وزن ممکن است باعث کمبود مواد مغذی ضروری شود که این امر می‌تواند بر سلامت جنین تأثیر منفی بگذارد و حتی خطرات جدی مانند زایمان زودرس یا کم‌وزنی نوزاد هنگام تولد را به همراه داشته باشد.
خطر ایجاد استرس بر بدن مادر
بارداری خود به تنهایی با استرس‌های جسمانی همراه است، چرا که بدن برای تأمین نیازهای جنین در حال تغییر و تطبیق با شرایط جدید است. اگر مادر در این دوره سعی کند وزن خود را کاهش دهد، ممکن است بدن تحت فشار بیشتری قرار بگیرد. ورزش‌های شدید یا رژیم‌های کاهش وزن می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و منجر به کمبود انرژی، سرگیجه، و حتی کاهش توانایی بدن برای مدیریت استرس شوند.
اختلال در تعادل هورمونی
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی زیادی رخ می‌دهد که برای رشد و توسعه جنین ضروری است. کاهش وزن به طور عمدی و شدید می‌تواند این تعادل هورمونی را مختل کند. به طور مثال، هورمون‌هایی که نقش حیاتی در تکامل جنین و آماده‌سازی بدن برای زایمان ایفا می‌کنند، ممکن است تحت تأثیر کاهش وزن نامناسب قرار بگیرند.
کاهش ذخایر چربی و انرژی
در طول بارداری، ذخایر چربی در بدن مادر نقش مهمی در تأمین انرژی لازم برای رشد جنین و تولید شیر پس از زایمان دارند. اگر مادر سعی کند چربی‌های بدن خود را در دوران بارداری کاهش دهد، ممکن است بعد از زایمان با مشکلاتی همچون کمبود انرژی و کاهش تولید شیر مواجه شود. این امر می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را به خطر بیندازد و باعث شود مادر نتواند نیازهای تغذیه‌ای نوزاد را به خوبی تأمین کند.
افزایش خطر مشکلات قلبی و عروقی
کاهش وزن شدید و فعالیت‌های بدنی نامناسب در دوران بارداری می‌تواند منجر به افزایش فشار خون یا حتی مشکلات قلبی و عروقی شود. این نوع مشکلات می‌توانند هم برای مادر و هم برای جنین خطرناک باشند و ممکن است باعث بروز عوارضی مانند پره‌اکلامپسی یا حتی خونریزی حین زایمان شوند.
بیشتربخوانید:
ارزیابی وضعیت تغذیه قبل از بارداری
