زیبا محمد‌خانلو : کارشناس ارشد – مامایی ؛ مشاور شیردهی انجمن علمی ترویج تغذیه با شیرمادر ایران
تحریریه زندگی آنلاین : در برخی شرایط لازم است که شیرتان را بدوشید و ذخیره کنید و سپس به شیرخوارتان بدهید. مانند جدایی موقتا از شیرخوار به دلیل شاغل بودن‌تان و یا بستری شدن نوزاد و همچنین در مواقع بیماری، احتقان پستان، رفع انسداد مجراهای پستان، عدم توانایی شیرخوار برای گرفتن پستان و یا برای افزایش تولید شیر. از دیگر موارد لزوم دوشیدن شیر می‌توان به ذخیره کردن شیر در یخچال، شیردهی مجدد و یا تولید شیر در موارد فرزندخواندگی و اهدا به بانک شیر اشاره کرد. قبل از دوشیدن شیر، باید به چند نکته توجه کنید تا بتوانید با موفقیت این عمل را انجام دهید. از جمله در محل راحتی بنشینید و در آرامش کامل شیرتان را بدوشید و وقت کافی برای آن بگذارید. قبل از دوشیدن شیر دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید و در صورت امکان دوش بگیرید و سپس از روش‌هایی که سبب تحریک تولید شیر می‌شوند کمک بگیرید، مانند استفاده از یک نوشیدنی گرم، فکر کردن به خاطرات خوب، نگاه کردن به تصویر کودک، تماس پوستی با شیرخوار، ماساژ پستان و استفاده از حوله گرم.
بیشتربخوانید:
ذخیره کردن شیر
دفعات دوشیدن شیر
دفعات دوشیدن بستگی به دلایل آن دارد، به عنوان مثال: برای نوزاد تازه به دنیا آمده که توانایی مکیدن پستان را ندارد، آغوز را باید هر 1 الی 2 ساعت یک بار دوشید و با سرنگ به او خوراند. در مواردی که نوزاد نارس یا بیمار است باید بلافاصله بعد از تولد نوزاد مادر، دوشیدن را آغاز کند و در شبانه‌روز 8 تا 10 بار بدوشد ولی مادران شاغل هر 3 تا 4 ساعت یک بار و مادرانی که به دلایلی از شیرخوارشان جدا شده‌اند هر 2 الی 3 ساعت یک بار به مدت 15- 20 دقیقه شیرشان را بدوشند. برای القای شیردهی یا برقراری شیردهی مجدد، هر 2 الی 3 ساعت یک بار و به مدت 20 تا 30 دقیقه دوشیدن نیز، توصیه می‌شود.
روش‌های دوشیدن شیر
1- دوشیدن با دست
2- دوشیدن با استفاده از شیردوش‌های دستی و الکتریکی
دوشیدن با دست روشی ساده و آسان و در هر مکانی قابل انجام است و شما به مرور زمان مهارت لازم را در این زمینه به دست می‌آورید.
دوشیدن با دست به طور معمول برای دوشیدن آغوز در روزهای اول و یا دوشیدن شیر از پستان به طور مستقیم به داخل دهان شیرخوار، برای کاهش ادم در صورت بروز احتقان، برای تحریک رفلکس جهش شیر، تخلیه مجاری شیر به دلیل انسداد مجاری شیر کاربرد داشته و چون نیاز به هیچ دستگاهی ندارد و بدون هزینه است بر روش‌های دیگر ارجحیت دارد. یادگرفتن آن ساده است و بعد از یادگیری، مادر می‌تواند بسیار راحت‌تر و سریع‌تر از پمپ، شیر خود را بدوشد.
دوشیدن با دست فقط باید توسط خود مادر انجام شود و کارکنان بهداشتی برای آموزش باید پشت مادر قرار گرفته و آموزش را همراه با دست مادر انجام دهند. هنگام دوشیدن، نوک پستان را نباید فشار داد و یا آن را به بیرون کشید.
بیشتربخوانید:
بخور ، نــخــورهـای بــارداری و شـیـردهــی
روش دوم دوشیدن شیر با پمپ شیردوش است که دو نمونه دارد: دستی و الکتریکی
از مزایای دوشیدن با پمپ نسبت به دوشیدن با دست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نیاز به مهارت خاصی ندارد و مادران سریع‌تر از دست می‌توانند حجم بیشتری شیر بدوشند. دوشیدن آسان‌تر است و خستگی کمتری برای مادر به همراه دارد. در احتقان شدید، دوشیدن شیر با دست دردناک‌تر از دوشیدن با شیردوش است، البته در انتخاب نوع شیردوش هم باید دقت کرد و موقع استفاده توجه نمود که نوک پستان آزرده نشود.
شیردوش‌های الکتریکی برای مادران دارای شیرخوار نارس یا بستری، مناسب‌تر بوده و مکش آنها قابل تنظیم است. در نوع دوتایی می‌توان همزمان هر دو پستان را دوشید. این نوع شیردوش برای دوشیدن‌های طولانی مدت همچنین برای مادران شاغل توصیه می‌شود.
ذخیره کردن شیر دوشیده شده
اگر شیر دوشیده را حداکثر تا 5-4 روز استفاده میکنید، بهتر است در یخچال و در غیر این صورت در فریزر نگهداری نمایید. اگر می‌خواهید شیر تازه دوشیده شده را به شیرهای قبلی موجود در یخچال اضافه کنید، اول یک ساعت آن را در یخچال بگذارید و بعد به شیرهای قبلی اضافه کنید. نگهداری شیر دوشیده شده در دمای بیشتر از 25 درجه توصیه نمی‌شود. تاریخ و ساعت دوشیدن شیر روی ظرف درج شود. برای نگهداری، بهتر است از ظروف شیشه‌ای (پیرکس) استفاده کنید. ظروف پلاستیکی سخت شفاف، هم مناسب هستند. سه چهارم حجم ظرف را از شیر پر کنید و سپس در آن را بسته و در فریزر بگذارید. برای ذوب کردن شیر فریز شده بهتر است ظرف را زیر آب ولرم تکان بدهید تا یخ آن به تدریج باز شود و یا از شب قبل آن را در یخچال بگذارید. شیر ذوب شده تا 24 ساعت قابل استفاده است و نباید دوباره فریز شود. برای ذوب کردن شیر هرگز از ماکروفر استفاده نکنید.
بیشتربخوانید:
بایدها و نبایدهای مصرف همزمان شیرخشک و شیرمادر
نحوه ارائه شیر دوشیده شده به شیرخوار
برای خوراندن شیر دوشیده شده به شیرخوار استفاده از بطری به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، چون سبب سردرگمی او در گرفتن پستان و امتناع از گرفتن پستان می‌شود. بهترین روش برای خوراندن شیر دوشیده شده استفاده از فنجان است، چون به صرف انرژی کمتری نیاز داشته و تداخلی با تغذیه از پستان ندارد. استفاده از آن بسیار راحت بوده و مادر پس از یادگیری، می‌تواند به راحتی شیرخوار خود را با فنجان تغذیه کند. در شیرخواران کوچک‌تر می‌توان از قاشق، سرنگ، قطره چکان و یا SNS (لوله تغذیه معده) که یک سر آن در ظرف دوشیده شده قرار می‌گیرد و سر دیگر آن به حاشیه نوک پستان مادر متصل می‌شود استفاده کرد.
