د‌کتر نوشین صحابی - جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : چرا به برخی از خانم‌های باردار، استراحت مطلق را توصیه می‌کنند؟ در مورد آن دسته از خانم‌هایی که شرایط استراحت مطلق را ندارند، چه باید کرد؟ اصلا استراحت مطلق تا چه میزان برای خانم‌های باردار مفید است؟ در برخی شرایط ویژه مثل مشکلات مربوط به رشد نوزاد، فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی، خونریزی واژینال از جفت سرراهی یا جدا شدن جفت، زایمان زودرس، نارسایی دهانه رحم، احتمال سقط جنین و برخی مشکلات جدی دیگر، پزشک به مراجعه کننده خود، استراحت را توصیه می‌کند. اساسا ما در بارداری توصیه به استراحت مطلق نمی‌کنیم. در موارد لازم، استراحت نسبی است. دلیل این توصیه هم پیشگیری از بروز خطرات این چنینی و بیشتر از همه آنها پیشگیری از زایمان زودرس است. تقریبا از هر 5 زن باردار، 1 نفر به شرایط ویژه دچار است و نیاز به استراحت نسبی دارد. علی‌رغم تمام این توصیه‌ها و نکات مراقبتی، همچنان شواهدی مبنی بر برطرف شدن این خطرات در اثر استراحت زیاد در دست نیست، ولی از آنجا که استراحت نسبی، عوارضی به دنبال ندارد و بی‌ضرر است، پزشکان سعی می‌کنند با توسل به این روش به آرام‌تر شدن اوضاع بیمار کمک کنند.
بیشتربخوانید:
استراحت مطلق در بارداری
اخیرا طبق برخی از یافته‌ها و مطالعات پزشکی، این نتیجه به دست آمده است که استراحت مطلق در تختخواب خیلی هم بی‌ضرر و زیان نیست و در مواردی می‌تواند خطرساز هم باشد و مثلا باعث موارد زیر شود:
لخته شدن خون
افسردگی و اضطراب
استرس خانوادگی
برخی نگرانی‌های مالی
روند کندتر بهبودی بعد از زایمان
ضعف بیشتر استخوان‌ها و عضلات بدن
مخصوصا بی حرکت ماندن طولانی در رختخواب، خطر لخته شدن خون در وریدهای پاهای خانم حامله و احتمال کنده شدن لخته و رفتن آن به قلب و ریه را افزایش می‌دهد، لذا در طب مدرن مامایی، استراحت مطلق، جایی ندارد. طبق تحقیقات به عمل آمده هر چه استراحت مطلق در این دوران شدیدتر و بیشتر باشد، امکان بروز این علائم و عوارض نیز افزایش می‌یابد. در واقع استراحت نسبی، لزوما به این معنی نیست که فرد باردار تمام بیست و چهار ساعت شبانه روز را در رختخواب باشد و فقط برای دستشویی رفتن از آن حالت خارج شود. این شرایط می‌توانند سبک‌تر باشند، در نتیجه پزشک استراحت نسبی را به استراحت مطلق ترجیح می‌دهد و توصیه می‌کند که برخی ساعات شبانه‌روز را حتما به استراحت سپری کنید تا از نظر جسمی و روحی تقویت شوید و دچار مشکل نشوید. در واقع چیزی که اغلب پزشکان به آن معتقدند، این است که زنان باردار، در دوران بارداری هم به روال عادی زندگی خود ادامه دهند و داشتن فعالیت بدنی عادی خطر و مشکلی را برای بارداری ایجاد نمی‌کند. جهت استراحت نسبی توصیه می شود که خانم حامله بیشتر استراحت کند، خود را خسته نکند، از سر پا ایستادن‌های طولانی، خم و راست شدن، بالا پایین رفتن از پله‌ها و کار سنگین خودداری کند. بهترین وضعیت استراحت در بستر، بعد از سه ماهه اول بارداری استراحت به پهلوی چپ است که بهترین خونرسانی به جنین انجام می‌شود. بهتر است تشک و بالش طبی باشد تا از دردهای گردن و ستون فقرات جلوگیری شود.
اگر پزشک معالج و متخصص استراحت را توصیه کرد، چه باید کرد؟
باید از پزشکتان این سوالات را بپرسید:
چرا استراحت را توصیه میکنید؟
استراحت از نظر شما چه شرایطی دارد؟ تمام ساعات شبانه‌روز یا استراحت بیشتر و وقفه‌های گاه و بیگاه؟
آیا واقعا استراحت برای شرایط من ضرورت دارد؟ گزینه‌های دیگری وجود ندارد؟
این شرایط چه مزایایی برای جنین و من دارد؟
آیا مزایای استراحت برای من از خطرات و عوارض آن بیشتر است؟ (برای سبک و سنگین کردن اوضاع)
جدیدترین مطالعات و یافته‌های پزشکی در این رابطه چه چیزی را نشان می‌دهد؟
آیا استراحت می‌تواند برای من و فرزندم مشکلی جدی ایجاد کند؟
اگر با وجود پرسش و پاسخ‌ها، همچنان نگران هستید و قادر به تصمیم‌گیری نمی‌باشید، می‌توانید با یک متخصص دیگر صحبت کنید تا دلایل این کار برای شما روشن‌تر شود.
نکاتی برای سپری کردن دوران استراحت نسبی (در صورت نیاز)
اگر بالاخره با پزشکتان به توافق رسیدید و تصمیم گرفتید به توصیه او عمل کرده و استراحت نسبی داشته باشید، ابتدا در مورد استراحت نسبی نظر او را جویا شوید. این بار بروید سراغ سوالاتی نظیر این موارد:
چه مدت زمان استراحت برای من کافی است؟
باید مدام در رختخواب باشم؟ می‌توانم سر کار بروم؟
می‌توانم دوش بگیرم؟
می‌توانم کارهای معمولی خانه را انجام دهم؟
می‌توانم برخی وسایل و چیزها را بلند و جابجا کنم؟
می‌توانم به یک طرف (پهلو) دراز بکشم؟ باید موقعیت خاصی داشته باشم؟
فعالیت جنسی چطور، می‌توانم داشته باشم؟
استراحت زیاد از نظر جسمی و روحی سخت و دشوار است، خسته‌کننده و استرس‌زا بوده و تحمل آن نیاز به صبوری زیاد دارد.
بیشتربخوانید:
برای آنها که دوقلو می خواهند
این نکات ممکن است در این راه به شما کمک کند
برای هر روز خود برنامه‌ریزی کنید. با کسالت مبارزه نمایید. برای خودتان لیستی از کارهایی که می‌توانید انجام دهید را تهیه کنید (خواندن، نوشتن، تماشای فیلم، بازی های رایانه‌ای و ...).
تمرینات فیزیکی که پزشکتان توصیه می‌کند را انجام دهید. باید اجازه ندهید که قدرت عضلانی شما تحلیل برود. حرکت‌های دست و پاها خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهد.
حمایت و پشتیبانی اطرافیان، خانواده و دوستان خود را جلب کنید. با ایمیل، تلفن و فضای مجازی با دیگران در ارتباط باشید.
سالم غذا بخورید. رژیم متعادل و متناسب با فیبر بالا را فراموش نکنید. آب زیادی بنوشید. این موارد خطر یبوست را کاهش می‌دهند.
حمایت دیگران و کمک آنها تاثیر زیادی دارد. اگر شرایط‌تان سخت است، درخواست کمک کنید، حتی به آنها بگویید که دقیقا منظورتان از کمک چیست و نیاز به چه نوع حمایتی دارید.
سعی کنید کار جدیدی را یاد بگیرید، مثلا یک زبان جدید. در کلاس‌های مکاتبه‌ای شرکت کنید. فیلم تماشا کنید. کاری مثل بافتنی را آموزش ببینید.
اگر شرایط و علائم خاصی در خودتان مشاهده کردید، با پزشکتان تماس بگیرید، مثلا اگر:
یک رگ دردناک در بدن‌تان (مخصوصا پا) دارید یا اینکه اگر پاهایتان متورم شده‌اند، این موارد می‌توانند ناشی از لخته شدن خون باشند. در این موارد ممکن است قطر یک پا از پای دیگر بیشتر باشد و ممکن است در پای ورم کرده، درد و قرمزی موجود باشد.
اگر احساس تنگی نفس میکنید یا در قفسه سینه‌تان درد دارید. این علامت نیز می‌تواند ناشی از لختگی خون در رگ‌ها و عروق باشد.
اگر دچار نشت مایع آمنیوتیک و یا انقباضات شدید رحمی شده‌اید.
اگر دچار فشار خون بالا (بالاتر از حد مجاز) شده‌اید.
اگر فکر میکنید جنین داخل شکمتان مثل قبل حرکت ندارد.
در همه موارد بالا حتما با پزشک متخصصتان تماس بگیرید یا با پرونده پزشکی تان به بلوک زایمان بیمارستان مراجعه کنید تا ویزیت شوید. ان شاءا... که بارداری سلامت و موفقی را خواهید گذراند.
