تحریریه ماهنامه كودك سالم
تركیب و باروری بیش از یك عدد تخمك با اسپرم كه میتواند به دلیل مصرف داروهای باروری باشد (اگرچه بدون مصرف دارو نیز این احتمال وجود دارد). در برخی موارد، فقط یك تخمك بارور میشود و سپس به دو تخمك مجزا تقسیم میگردد و بدین ترتیب، دوقلوهای همسان شكل میگیرد. این حالت نیز ممكن است به دلیل استفاده از داروهای باروری باشد.
در لقاح مصنوعی، بیش از 2 الی 3 تخمك بارور و درون رحم قرار داده میشود كه گاه فقط یكی از آنها شكل میگیرد و تبدیل به جنین میشود و گاه تمامی تخمكهای كاشته شده تبدیل به جنین شوند.
سلامت در بارداری چندقلویی
رژیم غذایی صحیح، استراحت كافی و مراجعه منظم به پزشك از اقدامات حیاتی است كه هر خانمی برای داشتن بارداری سالم باید آنها را رعایت كند و مادران چندقلوها به نسبت سایر مادران باید بیشتر به این مسائل توجه داشته باشند.
تغذیه
اگر چندقلو باردار هستید، به طور كلی باید رژیم غذایی خود را اصلاح كنید و مصرف كلسیم و اسیدفولیك را افزایش دهید. زنان باردار به نسبت سایر افراد باید كلسیم بیشتری دریافت كنند و به همین منظور بهتر است شیر، آب پرتقال، كلم بروكلی، ماهی ساردین و سایر غذاهای غنی از كلسیم را به رژیم غذایی خود بیفزایند.
همچنین یك ماه قبل از بارداری مصرف اسیدفولیك را آغاز و در طول سه ماه اول بارداری ادامه دهید. با این كار خطر ابتلا به مشكلات بارداری نوزاد كاهش مییابد. كمخونی یكی از رایجترین بیماریهایی است كه در مادران چندقلو، به دلیل كاهش تعداد گلبولهای قرمز خون ایجاد و خود موجب كاهش اشتها و خستگی شدید در طول بارداری و كاهش اكسیژن میشود.
بنابراین مصرف آهن در دوران بارداری، یكی از ضروریات تغذیهای است. جذب آهن زمانی كه به همراه ویتامین C مصرف شود، آسانتر خواهد بود. جنین به مواد مغذی زیادی از جمله روی، مس، ویتامین C و ویتامین D نیاز دارد.
چه عواملی تولد چندقلوها را افزایش میدهد؟
وراثت: سابقه خانوادگی در خانواده زوجین، احتمال تولد نوزاد چندقلو را افزایش میدهد.
تعداد بارداریهای قبلی: اگر بیش از یك بار زایمان داشتهاید و یكی از بارداریهای شما دوقلو بوده است، احتمال تولد نوزاد دوقلو در شما افزایش مییابد.
تأخیر در بارداری و بالا رفتن سن: احتمال بارداری چندقلویی در مادران مسن به نسبت مادران جوان بیشتر است. به نظر میرسد كه تخمكگذاری در خانمهای مسنتر سریعتر انجام میشود. 17 درصد از مادران بالای 45 سال، دارای فرزندان چندقلو هستند. هر پنج سال كه سن خانم افزایش مییابد، 9 درصد احتمال ابتلا به بارداری چندقلویی افزایش مییابد و البته در كنار آن نوزاد در معرض خطر بیشتری از نظر ابتلا به اختلالات كروموزمی قرار میگیرد و مادر نیز مشكلات بیشتری خواهد داشت؛ از جمله ابتلا به دیابت بارداری و احتمال سقط جنین.
درمانهای نازایی: داروهای باروری كه موجب تحریك تخمدانها میشوند كمك میكنند تخمكهای بیشتری از رحم آزاد شود، همچنین كاشت تخمك و لقاح مصنوعی، تا حد زیادی احتمال بارداری چندقلویی را افزایش میدهند. براساس پژوهشها با افزایش چاقی احتمال تولد نوزاد چندقلو نیز افزایش مییابد.
پژوهشگران متوجه شدند در مادرانی كه شاخص توده بدن یا BMI آنها 30 یا بیشتر است، احتمال بارداری چندقلو افزایش خواهد یافت. در مطالعات انجام شدهنشان داد زنانی كه از لبنیات استفاده میكنند، پنج برابر بیشتر احتمال بارداری چندقلویی دارند. بیشتر خانمها تصور میكنند كه در دوران شیردهی احتمال بارداری آنها وجود ندارد؛ در حالی كه بسیاری از مادران دوقلوها نظری مخالف آن دارند، زنانی كه طی شیردهی باردار میشوند، احتمال بارداری چندقلو در آنها 9 برابر بیش از سایر افراد میباشد!
به نظر میرسد كه قرصهای ضدبارداری 99 درصد در جلوگیری از بارداری مؤثر است. در آن 1 درصد باقیمانده بارداری خانم تحت تأثیر قرص و هورمونها قرار میگیرد و احتمال بارداری چندقلویی افزایش مییابد.
وزن
به طور كلی، انتظار میرود اضافه وزن به وزن قبل از بارداری و تعداد نوزادها بستگی دارد. در مجموع بابت هر جنین باید روزانه 300 كالری اضافه مصرف شود. بهتر است وعدههای غذایی افزایش و حجم آنها در هر وعده كاهش یابد.
استراحت
به نظر میرسد كه با افزایش تعداد جنین، مادر به مشكلات بیشتری مواجه شود. تغذیه صحیح به دفع استرس كمك خواهد كرد. حتی یك حمام آب گرم و خوابیدن درون وان حمام نیز موجب آرامش میشود. فقط برای بلند شدن ازدرون وان حمام حتماً از شخص دیگری كمك بگیرید. همكاری همسر و كمك او در ایجاد آرامش بسیار مؤثر است. مردان باید به خاطر بسپارند كه تغییرات هورمونی زیادی در بدن زنان اتفاق میافتد. ارتباط و تفاهم از جمله رموز زندگی آرام و شاد است.
خطرات ناشی از تولد چندقلوها
رایجترین خطر در تولد چندقلوها، تولد زودرس آنهاست. یك حاملگی طبیعی و معمولی حدود 40 هفته طول خواهد كشید؛ اما اغلب دوقلوها 35- 37 هفتگی به دنیا میآیند (نزدیك به نیمی از دوقلوها قبل از 37 هفتگی به دنیا میآیند). نوزادان نارس، اغلب مشكلات پزشكی فراوانی دارند و معمولاً تا طی دوره كامل بارداری در دستگاههای مخصوص و در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان از آنها نگهداری میشود.
هر چقدر زمان تولد آنها به زمان و موعد مقرر نزدیكتر باشد، در معرض خطر كمتری قرار خواهند داشت. علاوه بر احتمال تولد زودرس نوزادان، مشكلات پزشكی دیگری نیز ممكن است در طول بارداری رخ دهد؛ مثل فشار خون بالا، دیابت حاملگی، مشكلات جفت، رشد جنین و ... دوقلوها معمولاً بیشتر در معرض ابتلا به فلج مغزی و تأخیر در رشد هستند. به دلیل تمامی این نگرانیها، بسیاری از پزشكان در درمانهای باروری، زوجین را به كلاسهای مشاوره میفرستند و آنها را با خطرات تولد چندقلویی آشنا میكنند.