د‌کتر الهام اکبری : جراح و متخصص زنان و زایمان ؛ فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته
تحریریه زندگی آنلاین : از نظر جسمی، روحی یا عاطفی، بدن در طول دوران بارداری تغییرات زیادی را پشت سر می‌گذارد و بدن یک فرد باردار برای اطمینان از ایمنی، راحتی و تغذیه جنین، دستخوش تغییراتی می‌شود. سیستم قلبی و عروقی یکی از سیستم‌هایی است که دستخوش تغییرات زیادی می‌شود. این امر به نوبه خود می‌تواند بر روی سلامت قلب و عروق و سلامت عمومی فرد تأثیر بگذارد. یکی از تغییراتی که ممکن است نگران‌کننده باشد، تغییر یا افزایش ضربان قلب است. تپش قلب (احساس میکنید قلب شما در حال مسابقه یا دویدن است) معمولا بی‌ضرر است و به دلیل تغییرات قلبی عروقی اتفاق می‌افتد. با این وجود، در بسیاری از موارد، این تغییر به ظاهر شایع می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی در قلب یا سایر قسمت‌های بدن باشد، به‌خصوص اگر به طور ناگهانی اتفاق بیفتد، در نتیجه نباید به افزایش ناگهانی ضربان قلب در دوران بارداری بی‌توجه بود. قلب یک زن باردار باید دو برابر تلاش کند تا خون را در بدن خود و همچنین جنین به گردش درآورد. حتی مادران سالم نیز ممکن است در دوران بارداری مشکلات قلبی را تجربه کنند.
عملکرد قلب در سه ماهه‌های مختلف بارداری متفاوت بوده و این مساله نیز بر ضربان قلب تاثیر می‌گذارد. ضربان قلب از هفته هفتم شروع به افزایش یافتن کرده و در سه ماهه سوم بارداری به حداکثر میزان خود می‌رسد. حجم ضربه (میزان خون پمپ شده از قلب) نیز در نیمه اول بارداری افزایش یافته و در حدود هفته بیستم به اوج خود می‌رسد و تا زمان زایمان در این سطح باقی می‌ماند.
در دوران بارداری، ضربان قلب ممکن است به میزان بیست و پنج درصد افزایش یابد و باعث تپش قلب دوره‌ای در طول بارداری شود و به دلیل ضربان قلب سریع، ممکن است احساس کنید قلب شما در حال تپیدن و لرزیدن می‌باشد. بدن شما در حال تغذیه وجود دیگری در داخل خود می‌باشد و بنابراین نیازمند اکسیژن و مواد مغذی بیشتری می‌باشد و قلب نیز باید بیشتر کار کند تا خون بیشتری را به این موجود زنده برساند.
بیشتربخوانید:
چه زمان‌هایی تپش قلب کاملا طبیعی داریم؟
عوامل فیزیولوژیک که طی بارداری می‌توانند باعث بروز ضربان قلب بالا شوند، عبارتند از:
تغییر در قلب و جریان خون
رحم نیازمند خون بیشتر برای تامین اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز جنین می‌باشد. در نتیجه، قلب حدود سی تا پنجاه درصد خون بیشتری را نسبت به حالت عادی پمپ می‌کند. قلب شما با افزایش سرعت ریتم، که با افزایش ضربان قلب و تپش قلب مشخص می‌شود، با جریان خون سازگار می‌شود به همین دلیل ضربان قلب عادی که بین شصت تا هشتاد بار در دقیقه می‌باشد، حدود ده تا بیست بار در دقیقه در دوران بارداری افزایش یافته و در سه ماهه سوم بارداری تقریبا به حداکثر مقدار خود می‌رسد.
تغییرات در اندازه رحم
رحم از لحاظ اندازه بزرگ‌تر می‌شود تا بتواند جنین در حال رشد را در خود جای دهد و نیازمند تامین خون بیشتری می‌باشد. جریان خون در این ناحیه افزایش یافته و باعث می‌شود قلب خون بیشتری را پمپ نماید تا بتواند خون مورد نیاز رحم را تامین کند.
تغییرات هورمونی
در دوران بارداری، هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون افزایش یافته و باعث تغییرات فیزیکی در بدن می‌شود تا بارداری را حفظ کند، هورمون پروژسترون در بدن یک زن باردار غلظت بیشتری نسبت به زن غیرباردار دارد. این هورمون مسئول تغییرات جسمی و روانی مختلفی می‌باشد. یکی از تأثیرات پروژسترون افزایش ضربان قلب و افزایش عملکرد قلب می‌باشد. این کار باعث گردش خون کافی برای رحم می‌شود. در نتیجه ضربان قلب افزایش یافته و منجر به تپش قلب می‌شود. نوسانات هورمونی همچنین می‌تواند باعث تپش قلب در طی چرخه قاعدگی و یا یائسگی شود، بنابراین تعجب‌آور نیست که در دوران بارداری نیز اتفاق بیفتد.
بیشتر بخوانید:
تپش قلب در بارداری
تپش قلب را جدی بگیرید
تغییرات در پستان‌ها
غده‌های شیری در دوران بارداری شروع به فعالیت کرده و بدن را برای شیردهی آماده می‌کنند. با بزرگ‌تر شدن سینه‌ها و افزایش بافت آنها، جریان خون در این ناحیه از بدن نیز افزایش یافته و باعث می‌شود قلب خون بیشتری را پمپ نماید.
اضطراب
احساسات شدید استرس، ترس یا وحشت می‌تواند موجب تپش قلب شود. نگرانی درباره نوزاد، ایمنی زایمان و مسئولیت کلی در قبال یک زندگی دیگر امری طبیعی است. اضطراب ممکن است باعث افزایش میزان ضربان قلب شود.
عوامل مربوط به سبک زندگی
سیگار کشیدن، سوء مصرف الکل، ورزش و مصرف بیش از حد کافئین نیز می‌توانند ضربان قلب را افزایش دهند.
وضعیت‌های پزشکی
نارسایی‌های تیروئید، کم‌خونی، پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری) و مشکلات قلبی مانند بیماری عروق کرونری و نارسایی دریچه‌های قلب و فشار خون ریوی می‌توانند باعث شوند که ضربان قلب در دوران بارداری افزایش یابد. زمانی که تپش قلب به صورت خود به خودی رخ می‌دهد بی‌ضرر است، اما اگر احساس سرگیجه یا سبکی سر، تپش یا بی‌نظمی در ضربان قلب، حالت تهوع، تنفس دشوار یا احساس تنگی‌نفس یا عرق کردن همراه با تپش قلب دارید حتما به پزشک مراجعه کنید و طبق تشخیص متخصص از طریق تست‌هایی مانند آزمایش خون، آزمایش ادرار، آزمون استرس، ضبط ریتم قلب برای بیست چهار ساعت با استفاده از یک دستگاه به نام مانیتور هولتر، اکوکاردیوگرام، الکتروکاردیوگرام بررسی دقیق از نظر قلبی و عروقی انجام دهید. درمان تپش قلب بستگی به دلیل ایجاد آن دارد، اما در اکثر موارد، تپش قلب بی‌ضرر است و خود به خود برطرف می‌شود. در این مورد هیچ درمانی لازم نیست. راه‌هایی که می‌تواند به بهبود تپش قلب کمک کند، عبارت است از:
نفس عميق بکشید
تپش قلب می‌تواند ترسناک باشد. بنشینید و به آرامی نفس بکشید.
جلوگیری از کم‌آبی بدن
از دست دادن آب بدن یک علت شایع تپش قلب است، بنابراین به مقدار کافی آب بنوشید. اگر علائم حاملگی مانند تهوع مانع از نوشیدن مایعات می‌شود، سعی کنید مایعات به مقدار کمتر اما به صورت مرتب بخورید یا مایعات را از طریق غذاها یا میوه‌ها دریافت کنید.
بیشتر بخوانید:
تپش نامنظم قلب، زنگ خطر ابتلا به زوال عقل
تکنیک‌های تن‌آرامی
یوگا، مدیتیشن و آروماتراپی را تمرین کنید.
هشدارهای تپش قلب در بارداری
در برخی موارد تپش قلب ممکن است علامتی از پرکاری تیروئید باشد که می‌تواند تهدید کننده حیات جنین باشد، بنابراین تشخیص و شروع درمان فوری، بسیار اهمیت دارد. در موارد نادری تپش قلب با کوتاهی نفس‌ها همراه است که می‌تواند علامتی از آریتمی قلبی باشد که در آن ضربان قلب نامنظم است، در این موارد نیاز به اقدام فوری است، به خصوص اگر با دشواری در تنفس، غش کردن، گیجی و ضربان قلب نامنظم همراه باشد. در برخی موارد تپش قلب می‌تواند تعریف یک بیماری قلبی باشد، بنابراین در صورت نگرانی بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید تا بررسی‌های تکمیلی انجام شود. ضربان قلب سریع (تپش قلب) در دوران بارداری بخشی از تغییرات طبیعی بدن می‌باشد. این وضعیت بی‌خطر بوده، اما به این معنی نیست که باید نسبت به علائم مربوط به آن کاملا بی‌توجه بود. درباره هر گونه علامت غیر عادی که در خود مشاهده میکنید، با پزشک‌تان مشورت نمایید تا عامل اصلی آن مشخص شود. به اندازه کافی استراحت کرده و تا حد امکان از عوامل استرس‌زا دوری کنید.
