دکتر فاطمه قائم مقامی؛ متخصص زنان و زایمان
سقط (Abortion): به مرگ جنین در داخل رحم در سه ماه اول حاملگی گفته می‌شود.
کروموزوم (Chromosome): کروموزوم یکی از اجزاءداخل سلولی است که وظیفه انتقال ژن‌ها را بر عهده دارد.
دیابت شیرین (Diabete Mellitus): بیماری است که در ان قند خون به علت نبودن هورمون مربوطه بالا می‌رود.
پروژسترون (Progestron): یکی از هورمون‌های جنسی زنانه است که توسط تخمدان‌ها ترشح می‌شود .
پلاکت (Platelet): یکی از اجزاء خون است که در لخته شدن خون تاثیر دارد.
تعریف سقط مکرر چیست؟
سقط مکرر به بروز سه بار یا بیشتر سقط قبل از نیمه اول بارداری، اطلاق می‌شود و در هر 300 بارداری یک مورد افتاق می‌افتد.
سقط خود به خودی شایع ترین عارضه بارداری است وبرای زوجینی که تمایل به داشتن فرزند دارند، استرس‌های روحی فراوانی ایجاد می‌کند.
حدود 15 درصد بارداری‌هایی که از نظر کلینیکی تشخیص داده می‌شوند در نیمه اول بارداری سقط می‌شوند.
بررسی بالینی برای تعیین علت سقط چه زمانی انجام می‌شود؟
بررسی‌های بالینی برای مشخص نمودن علت سقط وقتی لازم است که دو سقط خود به خودی متوالی ایجاد شود. به خصوص وقتی که ضربان قلب جنین، قبل از بروز سقط تشخیص داده شده باشد، سن مادر بیش از 35 سال بوده و یا زوجین به سختی باردار شده باشند.
چه عللی سبب سقط مکرر می‌شوند؟
حالات غیر طبیعی کروموزومی والدین تنها علت غیر قابل بحث سقط مکرر است. چنین حالات غیر طبیعی کروموزومی در 5 درصد زوجین که دچار سقط مکرر می‌شوند وجود دارد. سایر علل عبارتند از : حالات غیر طبیعی آناتومیکی (تشریحی) رحم که 12 درصد موارد، مشکلات هورمونی 17 درصد و عفونت‌ها 5 درصد، فاکتورهای ایمنی 50 درصد وعلل متفرقه دیگر حدود 10 درصد علت سقط مکرر را تشکیل می‌دهد. بعد از ارزیابی واقعی در 60 درصد موارد علت سقط مکرر غیر قابل توجیه باقی می‌ماند.
چه علائمی احتمال وجود عامل ژنتیکی را مطرح می‌کند؟
سابقه به دنیا آوردن فرزند سالم وزنده و نداشتن نسبت فامیلی برای رد حالات غیر طبیعی کروموزوم‌های والدین کافی نیستند ولی سابقه سقط مکرر و مرگ داخل رحمی و تولد جنین با بیماری‌های مادرزادی جنینی ممکن است با حالات غیر طبیعی کروموزومی همراه باشد.
چه علل تشریحی (آناتومیکی) باعث سقط مکرر می‌شوند؟
این علل ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد. این حالات غیر طبیعی تشریحی ممکن است به ایجاد دیواره یا پرده‌ای داخل رحم منجر شود. این اختلال می‌تواند در صورت استفاده مادر از بعضی هورمون‌ها در دوران بارداری در جنین مونث ایجاد شود. حالات غیر طبیعی دهانه رحم ونارسایی دهانه رحم از علل تشریحی دیگر سقط مکرر هستند. دیواره داخل رحمی ممکن است با 60 درصد خطر سقط خود به خودی همراه باشد. سقط سه ماهه دوم شایع ترین فرم سقط در این اختلال تکاملی رحمی است ولی در صورتی که سلول تخم روی دیواره جایگزین شود ممکن است سقط سه ماهه اول نیز ایجاد شود.
از علل اکتسابی وتشریحی که به سقط مکرر منجر می‌شود چسبندگی‌های داخل رحمی وفیبروم رحمی است که با به هدر ریختن خون داخل رحمی می‌تواند باعث سقط مکرر شود.
عوامل هورمونی که باعث سقط مکرر می‌شوند کدامند؟
اختلالات هورمونی که به سقط مکرر منجر می‌شوند عبارتند از: اختلالات و ضعف تخمدان، دیابت شیرین و بیماری‌های تیروئیدی.
تداوم حاملگی در خلال دو ماه اول بارداری وابسته به تولید پروژسترون از تخمدان می‌باشد که اگر به مقدار کافی تولید نشوند سلول‌های جفتی رشد کافی نخوهند داشت وبه سقط خود به خود منجر می‌شود. علت سقط در دیابت شیرین ممکن است اختلال در جریان خون رحمی باشد.
کم کاری تیروئید بیماری هورمونی دیگری است که باعث سقط مکرر می‌شود واین به دلیل تاثیر روی تخمک گذاری و اختلال عملکرد تخمدان‌ها ایجاد می‌شود.
آیا علل عفونی نیز به عنوان علت سقط مکرر مطرح می‌شود؟
بله، همراهی عفونت‌ها با سقط مکرر از علل سقط محسوب می‌شود. عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان با عوامل میکروبی، ویروس‌ها وقارچ‌ها به عنوان علت سقط مطرح شده است. از نظر تئوری به نظر می‌رسد که فعالیت سیستم ایمنی در مقابل این عفونت‌ها باعث سقط در مراحل اولیه می‌شود، اما مدارک زیادی نقش این عوامل بیماری زا را در سقط مراحل دیرتر بارداری، مرگ داخل رحمی، پارگی زودرس کیسه آب و زایمان زودرس نشان می‌دهد.
عوامل ایمنی چگونه می‌تواند سبب سقط مکرر شوند؟
در این نوع سقط مکرر، موادی در خون ایجاد می‌شود که باعث چسبندگی پلاکت‌ها و اختلالات عروقی جفت وسقط می‌شود. گاهی در این نوع سقط‌ها موادی بر ضد سلول‌های جفتی یا اسپرم ساخته می‌شود که به سقط در مراحل اولیه منجر می‌شود.
سایر عواملی که به سقط مکرر منجر می‌شوند چه نام دارند؟
سایر عوامل موثر در سقط عبارتند از: سموم محیطی، به خصوص سموم فلزات سنگین، داروهای شیمی درمانی، استنشاق داروهای بیهوشی، اعتیاد و سیگار، اشعه‌های یونیزه و بیماری‌های مزمن. این عوامل باعث اختلال جریان خون رحمی می‌شوند و می‌توانند در ایجاد سقط مکرر نقش داشته باشند. دلایلی وجود ندارد که نشان دهد ورزش در حد متوسط همراه با سقط مکرر است.
برای تعیین علت سقط خود به خودی چه بررسی‌هایی را باید قبل از بارداری انجام داد؟
با سوالاتی که از بیمار می‌شود می‌توان اطلاعاتی را کسب کرد. این سولات عبارتند از:
1- وضعیت وخصوصیات سقط‌های قبلی و سن حاملگی در زمان سقط
2- پرسش در مورد تماس با سموم وداروهای محیطی
3- عفونت‌های زنانگی ومامایی
4- سوال در مورد آزمایش‌هایی که نشان دهنده سقط ایمنی است.
5- سوال در مورد نسبت فامیلی زوجین
6- پرسش در مورد سابقه سقط‌های مکرر در فامیل
7- پرسش در مورد تست‌ها وآزمایش‌های تشخیصی قبلی و درمان‌های انجام شده
8- سوال در مورد بررسی آسیب شناسی وکروموزومی جنین سقط شده
تقریبا 60 درصد حاملگی‌های سقط شده قبل از 8 هفته بارداری یک اختلال کروموزومی را نشان می‌دهد، به خصوص این حالات در حاملگی‌های سقط شده فاقد جنین پیش می‌آید.
چه بررسی‌های آزمایشگاهی در مورد سقط خود به خودی صورت می‌گیرد؟
باید بررسی کروموزومی بیمار و همسر به عمل آید. همچنین باید بررسی تشریحی رحم با میکروسکوپ انجام شود. نمونه برداری رحمی نزدیک به عادت ماهیانه پریود، برای بررسی وضعیت هورمونی تخمدان کمک کننده است. اندازه گیری‌های هورمونی از خون باید به عمل آید. باید پلاکت‌ها شمارش شود. وموادی که در سقط‌های ایمنی در خون ایجاد می‌شوند بررسی شوند. همچنین بررسی میکروبی از دهانه رحم برای عفونت‌ها لازم است.
بعد از بارداری چه مراقبت‌ها و بررسی‌هایی باید در این بیماران انجام شود؟
بعد از بارداری مراقبت شدید تحکیم روانی و قطعی کردن سلامتی داخل رحمی جنین لازم است. شیوع حاملگی خارج از رحم وحاملگی مولار (بچه خوره) در زنان با سابقه سقط خود به خودی مکرر افزایش می‌یابد.
اندازه گیری هورمون جفت در خون (HCG) قبل از انجام سونوگرافی کمک کننده است . سپس در شرایطی که این هورمون به اندازه lu 1500 رسید باید بررسی سونوگرافی انجام شود و تا دو هفته بعد از سن حاملگی که سقط‌های قبلی در آن اتفاق افتاده است ادامه یابد.
سقط خود به خودی چگونه درمان می‌شود؟
درمان سقط مکرر بر اساس علتی که باعث سقط مکرر می‌شود صورت می‌گیرد.
