زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

فاطمه کیخایی؛ زیر نظر دكتر منصور شهركی

بارداری با تغییرات آناتومیك و فیزیولوژیك بسیاری همراه است و بارداری سالم مستلزم تطابق متابولیك و هورمونی می‌باشد كه هیپوتالاموس، هیپوفیز، پاراتیرویید، تیرویید و آدرنال را درگیر می‌كند. این تطابق متابولیك تامین كننده نیازهای جنین در طول بارداری می‌باشد.

همچنین ترشحات جفت كه شامل پروژسترون، لاكتوژن جفتی، هورمون آزاد كننده كورتیكوتروپین و هورمون رشد هستند، همراه با تغییرات هورمونی مادر سبب مقاومت به انسولین و افزایش ترشح انسولین می‌شوند. اگر تولید انسولین به نحوی که انتظار می‌رود نتواند افزایش یابد.

فرد مبتلا به دیابت می‌شود، به همین جهت بارداری یك وضعیت دیابت‌زا و دیابت بارداری یا GDM) Gestational Diabetes Mellitus)شایع‌ترین اختلال متابولیك این دوران است. دیابت بارداری، حالت عدم تحمل گلوکز است و با وجود ناسازگاریش با بدن در زنان باردار بدون سابقه دیابت ظاهر می‌شود.

این بیماری معمولاً از هفته‌های 28-24 بارداری ظاهر می‌شود. شیوع دیابت بارداری بین ۱۴-۱ درصد در نقاط مختلف جهان گزارش شده است. شیوع دیابت بارداری در ایران در حدود 5/4 درصد برآورد شده است.

عوارض دیابت بارداری

از جمله عوارض دیابت بارداری می‌توان ماكروزومی، آسیب‌های حین زایمان، مرگ جنین، سزارین، وجود مایع آمنیوتیك زیاد (پلی هیدرآمنیوس)، پره اكلامپسی و اختلالات متابولیك نوزادی (هیپوگلیسمی، هیپركلسمی، هیپربیلی روبینمی) و بالاخره عوارض دیررسی از جمله ابتلای مادر به دیابت نو ع ۲ در دوران پس از زایمان را نام برد. تشخیص زودرس بیماری و كنترل به موقع آن می‌تواند در كنترل عوارض نقش قابل توجهی داشته باشد.

عوامل ایجاد کننده دیابت بارداری

عواملی همچون چاقی، سابقه داشتن دیابت بارداری یا سابقه خانوادگی، سن بالای 25 سال (سن به عنوان یک عامل خطرساز از ملاك بالای ۳۰ سال در سال‌های گذشته به ۲۵ سال در مطالعه‌های اخیر تغییر یافته است)، متعلق بودن به یك گروه نژادی با شیوع بالای دیابت (به عنوان مثال بومیان امریكایی، اسپانیایی، آسیایی، آفریقایی)، سابقه به دنیا آوردن نوزادی که وزنش بیشتر از صدک 90 یا 4000 گرم است، سابقه مرده‌زایی، سیگار کشیدن و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک از جمله عوامل ایجاد کننده دیابت بارداری محسوب می‌شوند.

تشخیص دیابت بارداری

تشخیص دیابت بارداری در خانم‌های دارای ریسك بالا یا متوسط باید بوسیله یكی از دو روش زیر صورت ‌گیرد:

 تست GCT (تست چالش با گلوكز)

در این تست 50 گرم گلوكز خوراكی به زنان باردار داده شده و یك ساعت بعد میزان گلوكز خون مورد اندازه‏گیری قرار می‌گیرد.

در صورتی كه گلوكز خون زیر 140 میلی گرم در دسی لیتر باشد، فرد طبیعی است.

 تست OGTT (تست تحمل گلوكز خوراكی)

در صورتی كه گلوكز خون بین 200-140 میلی گرم در دسی لیتر باشد، باید تست OGTT (تست تحمل گلوکز خوراکی) صورت گیرد. برای انجام این تست، ابتدا FBS (قند خون ناشتا) اندازه‏گیری شده و سپس محلولی حاوی 100 گرم گلوكز به بیمار داده می‏شود. آنگاه قند خون بیمار، پس از یك، دو و سه ساعت دوباره اندازه‏گیری می‏شود.

مقادیر نرمال بصورت زیر است:

قند خون ناشتا(FBS)  کمتر از 95 میلی‌گرم در دسی‌لیتر

قند خون  یک ساعت بعد ازOGTT  کمتر از 180 میلی‌گرم در دسی‌لیتر

قند خون دو ساعت بعد از OGTT کمتر از 155 میلی‌گرم در دسی‌لیتر

قند خون سه ساعت بعد از OGTT کمتر از 140 میلی‌گرم در دسی‌لیتر

تفسیر نتایج

 اگر در دو نمونه یا بیشتر از دو نمونه، جواب غیر طبیعی باشد، فرد مبتلا به دیابت حاملگی است و باید درمان شروع شود.

 اگر فقط در یك نمونه جواب غیر طبیعی باشد، مجدداً باید در هفته 36-32 حاملگی، تست OGTT انجام شود.

 اگر هر چهار نمونه طبیعی باشد فرد سالم است و به بررسی بیشتری نیاز ندارد.

 در صورتی كه گلوكز خون بیشتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، باید FBS را نیز اندازه‏گیری كرد، در صورتی كه FBS بیش از 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، بیمار مبتلا به دیابت است...

برای خواندن بخش دوم- دیابتی كه با بارداری می‌آید- اینجا کلیک کنید.