دکتر مریم ملکی - متخصص پوست و مو
تحریریه زندگی آنلاین : اگر شما تصميم گرفته‌اید با منوبنزن پوست خود را روشن كنيد، صبر كنيد!
اگر شما دچار لکه‌های تيره پس از جوش هستيد، لک یا ملاسما يا اسكار داريد ولى ويتليگو (برص) نداريد.
اگر پوست شما نرمال است ولى به‌مرور در اثر تماس با آفتاب دچار تيرگى شده
اگر شما دچار ويتليگو (لک‌وپیس يا برص) نيستيد و تاكنون استفاده از منوبنزن را شروع کرده‌اید، بلافاصله دست نگه‌دارید!
از ميان تمام داروهايی كه سفيدكننده پوست هستند، منوبنزن بدترين و فاجعه‌آمیزترین دارويی است كه شخص با پوست نرمال و بدون ويتليگو می‌تواند استفاده كند. بهتر است اول مقايسه ایى داشته باشيم بين پوست نرمال و پوست بيماران ويتليگو. در بيمارانى كه دچار ويتيلگو هستند، سيستم ايمنى بدنشان به سلول‌های ملانوسيت (كه همان سلول‌های رنگدانه ساز هستند) حمله می‌کند.
بیشتربخوانید:
سفید شدن پوست با روش های خانگی
ويتليگو چيست؟
ويتليگو يک بيمارى نسبتاً شايع است كه حدود يک درصد كل جامعه را گرفتار می‌کند. بدن به سلول‌های ملانوسيت (سلول‌هایی كه رنگ پوست را تشكيل می‌دهند) حمله می‌کند و درروی پوست لکه‌های سفيد ایجاد می‌شود.
هیچ‌کس کاملاً نمی‌داند علت ويتليگو چيست. تاكنون فقط تئوری‌ها مطرح هستند. علل زير در ايجاد ويتليگو دخالت دارند:
علل ژنتيكى
علل محيطى
خود ایمنی
بيمارى می‌تواند آهسته يا به‌سرعت پيشرفت كند و تمام بدن را بگيريد (ويتليگو يونيورساليس)، اما اغلب ويتليگو به شکل لکه‌های سفيد قرينه و پراكنده روى بدن ظاهر می‌شود. در بعضى موارد فقط قسمتی از بدن دچار اين بيمارى می‌گردد (ويتليگو سگمنتال). اين بيمارى زن و مرد، با هر نوع رنگ پوست يا هر نوع نژاد پوستى را می‌تواند درگير می‌کند. در هر سنى رخ می‌دهد ولى اغلب قبل از بیست‌سالگی خود را نشان می‌دهد. واگير ندارد به اين معنى كه از شخصى به ديگرى منتقل نمی‌شود.
منوبنزن چيست؟
منوبنزن داروى سفيدكننده (بی‌رنگ‌کننده) براى درمان بيماران ويتليگو است كه لکه‌های سفيدشان آن‌قدر وسیع و بزرگ هستند كه با دارو به رنگ اوليه برنمی‌گردد و به‌ناچار مجبور می‌شوند كه به‌جای درمان، كل پوست خود را يكدست سفيد كنند. اين فرآورده برای دپيگمانتاسيون (رنگ‌زدایی) نهايی در ويتيلگو گسترده به كار می‌رود.
بیشتربخوانید:
ضد آفتاب ها زیر ذره‌بین سلامت
مکانیسم اثر منوبنزن
دانشمندان هنوز به‌درستی چگونگى كار منوبنزن را نمی‌دانند.
منوبنزن سنتز ملانین را متوقف می‌کند و ممکن است باعث تخریب دائمی ملانوسیت ها (سلول‌های رنگدانه ساز) شود.
اثرات اين دارو غیرقابل‌پیش‌بینی است و ممكن است نتواند پوست را به‌طور يكنواخت سفيد كند.
منوبنزن آخرين راهكار براى درمان بيمار ويتليگویی است که بیش از ۵۰٪ از سطح پوستشان سفید شده و امیدی به بازگشت رنگ اولیه خود ندارند یا در افرادی که دست، صورت و پشت پاها که ازنظر زیبایی مهم هستند، درگیر لک‌وپیس شده باشد. درحالی‌که ملانین موجود در پوست با پوسته ریزی عادی استراتوم کورنئوم، به‌تدریج دفع می‌شود. پوست هایپرپیگمانته سریع‌تر از پوست عادی می‌ریزد و مواجهه با نور خورشید اثربخشی دارو را کاهش می‌دهد.
قبل از شروع درمان بیمار باید درک کند:
اين دارو دپيگمانته كننده قوی بوده و نبايد به‌عنوان سفيدكننده آرايشی به كار رود.
اين فرآورده برای مصرف خارجی است، از تماس آن با چشم جلوگيری شود.
بعد از مصرف اين دارو، پوست برای تمام مدت عمر حساس خواهد شد و نیاز مادام‌العمر به محافظت دقیق از آفتاب و مصرف ضد آفتاب برای حفظ مزایا و کاهش خطر آسیب ناشی از آفتاب ازجمله سرطان پوست، خواهد داشت.
دپيگمانتاسيون بعد از 4-1 ماه درمان با منوبنزن كامل خواهد شد. اگر نتايج درمان رضایت‌بخش نبود، مصرف دارو بايد قطع شود. در صورت مطلوب بودن دپيگمانتاسيون، مصرف بايد به‌منظور حفظ دپيگمانتاسيون به‌صورت دو بار در هفته تداوم يابد.
هزینه بالقوه بالای درمان
عوارض جانبی شایع و غیرمعمول و مسائل ایمنی
رنگ‌زدایی ممکن است یکنواخت نباشد و حالت تکه‌ای و ناقص داشته باشد.
مسائل روانی، اجتماعی و فرهنگی که ممکن است در اثر تغییر رنگ پوست به وجود بیایند.
موارد استفاده از منوبنزن
منوبنزن برای درمان غیریکنواخت بودن رنگ پوست به دلیل از بین رفتن رنگ پوست در بیماری ویتیلیگو استفاده می‌شود. این کار با از بین بردن دائمی رنگ پوست طبیعی در اطراف لک‌های ویتلیگو رخ می‌دهد. این دارو کمک می‌کند تا ظاهر پوست یکنواخت شود. از این دارو برای درمان سایر مشکلات تغییر رنگ پوست، لکه‌های خورشید، لکه‌های پیری، کک‌ومک و تغییر رنگ پوست ناشی از داروهای هورمونی و در بارداری استفاده نکنید. ازآنجاکه باعث تغییر رنگ دائمی پوست می‌شود، ممکن است درمان مناسبی برای سایر بیماری‌های رنگدانه ای پوستی نباشد.
بیشتر بخوانید:
کدام کرم ضد آفتاب بهتر است رنگی یا بدون رنگ؟
نحوه استفاده از منوبنزن
این دارو فقط برای استفاده روی پوست است. یک‌لایه نازک از دارو را روی پوست بارنگ طبیعی قرار دهید، معمولاً 2-3 بار در روز یا طبق دستور پزشک.
عوارض منوبنزن
سوزش خفیف، تحریک، قرمزی، التهاب، ترک‌خوردگی یا پوسته ریزی از پوست درمان شده ممکن است رخ دهد.
منع مصرف منوبنزن
در صورت حساسيت مفرط به يكی از اجزا فرآورده يا به‌عنوان جايگزين هيدروكينون، نبايد مصرف شود.
هشدارها
این دارو را به دوستانتان به اشتراک نگذارید.
در افراد غیر مبتلابه پیسی استفاده نشود.
مطالعات اخير نشان داده كه منوبنزن بااینکه ملانوسيت های اپيدرم را از بين می‌برد اما قادر نيست ملانوسيت های داخل پياز موها را نابود كند، بنابراين غيرمعمول نيست كه پس از چند سال از نتایج خوب و قابل‌قبول يكنواخت كردن و بی‌رنگ كردن پوست با كرم منوبنزن، لکه‌هایی از رنگ پوست اوليه بيمار دوباره ظاهر شود. تماس با نور آفتاب احتمالاً سرعت برگشت رنگ و تيرگى را افزايش می‌دهد.
در بيماران ويتليگو، منوبنزن می‌تواند در عرض یکتا دو سال پوست را کاملاً سفيد و بدون رنگدانه كند. اما منوبنزن نتايج غيرقابل پيشگويی دارد و حتى بيماران ويتليگويی كه زير ديد پزشک با منوبنزن درمان می‌شوند، ممكن است در مورد يكنواخت نگه‌داشتن رنگ پوست خود دچار مشكلاتى شوند. حتى سال‌ها بعد ممكن است، لکه‌هایی از پيگمانتاسيون (تيره) ظاهر شود كه ناشی از فعاليت ملانوسيت های درون پياز موها است كه با منوبنزن از بين نرفته‌اند.
مايكل جكسون، مشهورترين فرد داراى ويتليگو بود. او حتى با تحت درمان قرار گرفتن شديد درمان با منوبنزن و در دسترس داشتن بهترين پزشكان و امكانات بازهم مجبور بود هميشه ميک آپ (آرايش با کرم‌های پوشاننده) داشته باشد و دستكش بپوشد. مهم است بدانيد كه حتى براى بيماران ويتليگويی كه زير ديد پزشک با منوبنزن درمان می‌شوند، نيز مصرف مدام ميک آپ و روش‌های ديگر پوشاندن ظاهرى پوست جزئی از زندگى آنان می‌شود، چون لکه‌های تيره ممكن است همچنان مقاوم به داروى سفيدكننده باقى بمانند.
استفاده از منوبنزن می‌تواند عواقب جدى در پيش داشته باشد. از طرفى منوبنزن می‌تواند براى نزديكان نيز ايجاد عارضه كند. فرآيند بی‌رنگ كردن يا سفيد كردن كامل پوست با منوبنزن بين یکتا دو سال زمان نياز دارد. برخلاف ساير درمان‌های پوستى، منوبنزن می‌تواند ساير افراد خانواده و دوستان نزديک را در معرض خطر قرار دهد، به‌طوری‌که تماس پوست آغشته به اين دارو با فرد سالم، در پوست طرف مقابل لکه‌های سفيد ايجاد خواهد كرد. بنابراين بيماران ويتليگو كه زير درمان منوبنزن هستند، بايد بسيار مراقب باشند كه در حين درمان پوست بدنشان با فرد ديگرى تماس نداشته باشد. بهتر است كه منوبنزن درزمانی كه فرزندان خانواده در مدرسه یا خارج از خانه هستند، استفاده شود تا ريسک تماس به حداقل برسد.
آيا منوبنزن مانند هيدروكينون است؟
خير. بيشتر افرادى كه می‌خواهند پوست خود را سفيد كنند به اشتباه فكر می‌کنند كه منوبنزن فرم قوی‌تر هيدروكينون است. اين کاملاً اشتباه است. منوبنزن نبايد با هيدروكينون یا هر روشن‌کننده ديگرى مقايسه شود. اين درست است كه منوبنزن و هیدروكينون هر دو از گروه فنول ها هستند و ساختار شيميايى مشابهى دارند اما اثرات آن‌ها روى پوست به‌اندازه اختلاف شب و روز متفاوت است.
منوبنزن با پوست نرمال چه می‌کند؟
در ابتدا لکه‌های سفيد، نقطه‌های سفيد و خطوط سفيد در كل بدن، صرف‌نظر از این‌که دارو به كجاى بدن ماليده شده ايجاد می‌کند. برخلاف کرم‌های روشن‌کننده كه فقط در محلى كه دارو ماليده شده اثر می‌کند، منوبنزن به هرجایی از بدن كه ماليده شود در مناطق ديگر نيز لکه‌های سفيد ايجاد می‌کند. براى مثال اگر منوبنزن را به‌صورت بمالید می‌توانید انتظار داشته باشيد كه در بازوها، ساعد، پاها و كمر نيز خطوط سفيد دائمى ايجاد كند. پس از گذشت يک سال پوست سفيد با ته رنگ قرمز يا صورتى براى فرد باقى می‌ماند و با فعاليت ورزشى به دلیل نبود رنگدانه در پوست، قرمزى زياد پوست نمايان می‌شود.
در عرض یکتا دو سال پوست ممكن است رنگدانه سازى را دوباره شروع كند. گرچه اين برگشت رنگدانه سازى در پوست فرد ويتليگو هم ممكن است رخ دهد، در افراد با پوست نرمان زودتر و با شدت بيشترى اتفاق می‌افتد. علت هم این است که سیستم ايمنى افراد ويتليگو مرتب به سلول‌های رنگدانه ساز (ملانوسيت) حمله می‌کند و اين مورد در افراد نرمال رخ نمی‌دهد و بنابراين سلول‌های رنگدانه ساز که در پياز موها باقی‌مانده‌اند، دوباره فعال می‌شوند و ايجاد رنگدانه می‌کنند. لکه‌های پوستى تيره بدشكل درروی پوست کاملاً سفيد ايجاد می‌شوند و ظاهرى ناخوشايند به فرد می‌دهند. متأسفانه بيشتر اين لکه‌ها روى صورت ايجاد می‌شوند و ازنظر روحى بسيار آسيب ميزند.
برخلاف مراحل اوليه درمان با منوبنزن، لکه‌های برگشته پس از سفيد كردن با منوبنزن ديگر به اين دارو پاسخ نمی‌دهند و عملاً اثرى روى لکه‌های تيره ندارد. علت اين است كه ملانوسيت های جديد به منوبنزن حتى با غلظت‌های ٤٠٪ هم مقاوم هستند. به‌عبارتی‌دیگر در اين مرحله منوبنزن هيچ اثرى روى پوست ندارد. اگر پوستى پس از درمان با منوبنزن هرگز دچار لک تيره نشد بدانيد زندگى کاملاً به‌دوراز آفتاب داشته است. چون رنگدانه ها سبب محافظت در برابر آفتاب می‌شوند، پس بدانید پوستى كه هیچ رنگدانه اى ندارد، محافظت طبيعى آن در برابر آفتاب صفر است. افراد ويتليگو كه کاملاً سفيد کرده‌اند بايد كلاه، لباس آستین‌بلند و شلوار بلند استفاده كنند تا در برابر آفتاب آسيب نبينند. استفاده از ضد آفتاب مناسب حتى در روزهاى ابرى نيز ضروری است.
عواقب استفاده از منوبنزن در پوست نرمال
اغلب افراد نرمالى كه از منوبنزن با غلظت بالا (مثلاً ٢٠٪) و مدت طولانى، براى سفيد كردن پوست خود استفاده کرده‌اند، بايد توسط پزشک به‌عنوان يک بيمار ويتليگو درمان شوند، چون تاكنون هيچ راهى براى برگشت آسیب‌های دائمى ناشی از منوبنزن وجود ندارد.
نام‌های ديگر منوبنزن
بنكويين
بنزايل هيدروكينون
منوبنزايل اتر هيدروكينون
منوبنزون
كارميفالای
لوكودينين
