دکتر امیرهوشنگ احسانی : متخصص پوست و مو و زیبایی ، دانشیار گروه پوست دانشگاه ، علوم پزشکی تهران
تحریریه زندگی آنلاین : پرتوهای خورشیدی در برخورد با پوست آثاری به جا می‌گذارند که به ندرت سفید و در بیشتر موارد مضر و خطرناک هستند. پرتوهای ماوراء بنفش بخصوص نوع B باعث سنتز رتالین D در بدن می‌شوند اما آسیب‌هایی نیز به همراه خواهند داشت. التهاب قرینه‌ها در چشم می‌‌تواند تخریب شبکیه و آب مروارید حتی کوری را به دنبال داشته باشد. سرطان‌های پوستی از قبیل ملانوم بدخیم، سرطان‌های سلولهای قاعده‌‌ای و سرطان سلولهای شاخی، ممکن است به دنبال تماس‌های طولانی‌مدت با نور آفتاب ایجاد شوند.
افزایش تعداد بثورات و نیز آلودگی ممکن است به دنبال تماس با آفتاب بروز کنند. در معرض آفتاب قرار گرفتن به مدت طولانی باعث ایجاد چین و چروک قبل از سنین پیری روی پوست می‌شود. لک‌های تیره و کاهش شادابی پوست از دیگر عوارض ناشی از نور آفتاب به مدت طولانی می‌باشند. آسیب‌های پوستی ناشی از اشعه ماوراءبنفش نور خورشید و یا دیگر منابع را می‌توان با استفاده از ضد آفتاب مهار کرد.
بیشتربخوانید:
استفاده صحیح از ضد آفتاب‌ها
ویژگی‌های ضد آفتاب مناسب
ضد آفتاب باید در برابر نور خورشید دچار تغییر شیمیایی نشود هر دو نوع اشعه ماوراء بنفش B, A را مهار کند. ایجاد حساسیت و آلرژی روی پوست نکند. اثرات دارویی جانبی در بدن نداشته باشد و در برابر شستشو و تعریق مقاوم باشد. احساس خوبی در مصرف کننده ایجاد نماید. امواج ماوراءبنفش B با طول موج (290-320 ) توسط سلولهای اپیدرم (لایه سطحی پوست) جذب بیشتری دارند و در همین لایه به پوست آسیب می‌رسانند. در صورتی که امواج ماوراءبنفش A طول موج بلندتری دارند (320-400) و عمیق‌تر در پوست نفوذ می‌کنند و علاوه بر سلولهای سطحی (کراتینوسیت اپیدرم)، سلولهای عمقی‌تر (فیبروبلاست‌های درم) را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند. همچنین امواج A می‌توانند از شیشه عبور کنند و لذا محافظت در برابر آنها، حتی در داخل منزل و اتومبیل هم اهمیت پیدا می‌کند.
اولین ترکیبات ضد آفتاب به تنها می‌توانستند مانع از نفوذ امواج B می‌شوند. اکنون ترکیباتی به بازار عرضه شده که امواج B,A نیز مادون قرمز را مهار می‌کنند و کیفیت بسیار مطلوب‌تری دارند.
بیشتر بخوانید:
کدام کرم ضد آفتاب بهتر است رنگی یا بدون رنگ؟
عیار حفاظتی ضد آفتاب‌ها
میزان حفاظت ضد آفتاب‌ها SPF یا Proteet Futo نامیده می‌شوند. هر چه SPF یک ضد آفتاب بیشتر باشد در برابر اشعه ماوراءبنفش نور آفتاب محافظت بیشتری را ایجاد می‌کند.
SPF مناسب برای هر فرد، وابسته به نوع و میزان تماس با نور خورشید می‌‌باشد. برای تخمین اینکه از چه ضد آفتابی استفاده کنید باید نوع پوست خود را معین نمایید.
حساس نوع 1: همیشه می‌سوزند و هرگز برنزه نمی‌شوند.
حساس نوع 2: بیشتر اوقات می‌سوزند و کمی برنزه می‌شوند.
معمولی نوع 3 : بعضی اوقات می‌سوزند و تدریجاً برنزه می‌شوند.
معمولی نوع 4: بطور خفیف می‌سوزند و بخوبی برنزه می‌شوند.
غیر حساس نوع 5: بندرت می‌سوزند و شدیداً برنزه می‌شوند.
غیر حساس نوع 6 : هرگز نمی‌سوزند، عمیقاً برزنده می‌شوند.
استفاده از ضد آفتاب باید از سنین کودکی آغاز شود.
در روزهای ابری از ضد آفتاب باید استفاده شود.
باید ضد آفتاب 20 دقیقه قبل از در معرض آفتاب قرار گرفتن استفاده شود.
در کنار مصرف ضد آفتاب‌ها سایر مراقبت‌ها و استفاده از کلاه، دستکش نیز لازم است.
استفاده صحیح از ضد آفتاب‌های فیزیکی باعث می‌شود پوست در برابر نور آفتاب برنزه نشود و دچار آفتاب‌سوختگی نگردد. این ترکیبات حاوی مواد غیر محلولی هستند که بر روی پوست گسترانیده شده و باعث می‌شود، اشعه‌های نور خورشید قبل از آنکه به پوست برسند، متفرق شده و یا بازتاب یابند.
اسامی موادی که در این نوع ضد آفتاب‌ها استفاده می‌شود به شرح زیر است: اکسید روی،اکسید زیرکونیوم، اکسید منیزیم، بیکا، تاکت، کائولین، دی‌اکسید تیتانیوم، اکسید آهن و...
بیشتر بخوانید:
نکات مهم در مورد ضد آفتاب‌ها
ضد آفتاب‌های فیزیکی
در صورتی که ضد آفتاب‌های فیزیکی به مقدار لازم استفاده شوند و به مدت کافی روی پوست بمانند می‌توانند هر دو اشعه UVB و UVA را مهار کنند. مزیت دیگر این ضد آفتاب‌ها این است که چون با پوست واکنش شیمیایی انجام نمی‌دهند، ریسک بروز واکنش‌های حساسیتی کمتر بوده و برای پوست‌های حساس به ویژه اطفال مناسب‌تر هستند. به دلایلی ممکن است ضد آفتاب‌های فیزیکی چندان مطلوب واقع نگردند. مثلا به دلیل لایه ماتی که روی پوست ایجاد می‌کنند، مانع تعریق پوست شده و پوست را گرم کنند. در نتیجه پوست دچار حالت عرق شده و از طرفی رنگ مات آنها ممکن است از نظر زیبایی مطلوب نباشد. همچنین این ترکیبات با آب شسته نمی‌شوند و نیز ممکن است در برابر نور خورشید شل شوند و اثر محافظتی آنها کاهش یابد.
فیلترهای A,B
فیلترهای A,B عبارتند از: مشتقات بنزوفنون واکسی بنزون
دی بنزوئیل متان و ترفتالیدن دی به رنانون سولفوریک اسید می‌باشند ضد آفتابهایی می‌توانند اثر محافظت کنندگی کافی داشته باشند که هر دو نوع اشعه B و A را جذب کنند، اثرات جانبی روی پوست نداشته باشند و در برابر نور خورشید پایدار باشند.
بیشتر بخوانید:
خواندنی های کرم های ضد آفتاب
ضد آفتاب‌های شیمیایی
ضد آفتاب‌های شیمیایی حاوی مواد محلول و آب یا چربی هستند و با جذب انرژی برخی فوتون‌ها باعث محافظت شیمیایی در برابر نور آفتاب می‌شوند. این مواد لایه‌ای نامرئی روی سطح پوست می‌گسترانند. در نتیجه دیده نمی‌شوند. بنابراین از نظر ظاهر نسبت به ضد آفتاب‌های فیزیکی بیشتر مورد پسند قرار می‌گیرند. ضد آفتاب‌های شیمیایی براساس موادی که در ساخت آنها به کار رفته ممکن است جاذب امواج ماوراءبنفش B,A باشند.
فیلترهای امواج B عبارتند از: بنزیلیدین کامفوریت و مشتقات آن، بنزیمیدازول‌ها، ســــــینامـــات‌هـــا، پــــارا‌آمـنینـوبنزوئیک اســید، پاراآمنیوبنزوئیک اسید و مشتقات سالیسیک اسید.
