مهارت‌های ابرازوجود كدامند؟
آیا هرگز درحالتی گیر كرده‌اید كه احساس ناامیدی و ناتوانی بكنید و ندانید كه چگونه باید رفتار كنید؟ آیا تا به حال دیگران شما را برای انجام خواسته‌هایشان تحت فشار قرار داده‌اند بطوری كه شما از سر اجبار و برخلاف میل خود تسلیم شده‌باشید؟ اگر چنین مواردی در زندگی شما بارها و بارها تكرار شده باشد، حتما لازم است كه روش‌هایی را بیاموزید كه بتوانید در چنین شرایطی رفتار مناسبی داشته باشید.
سبك‌های سالم و ناسالم برقراری ارتباط
مهارت‌های ارتباطی خوب مستلزم داشتن سطوح بالایی از خودآگاهی می‌باشند. آگاه بودن فرد از سبك ارتباطی خویش می‌تواند به برقراری ارتباطی كارآمد و مستمر با دیگران منجر شود. اگر فرد بداند كه چه اثری روی دیگران می‌گذارد، آنگاه می‌تواند تصمیم بگیرد كه آیا این واقعاً همان ارتباطی است كه او مایل به برقراری آن بوده است یا خیر؟سه سبك اصلی در برقراری ارتباط وجود دارد. این سه سبك عبارتند از:پرخاشگرانه: در این سبك،فرد با تهدید كردن، تضییع حق دیگران، و توهین آمیز برخورد كردن، با دیگران ارتباط برقرار می‌كند و می‌خواهد از این راه به اهداف خود برسد.منفعلانه: در این سبك ارتباط، فرد با عذر خواهی افراطی و كوچك انگاری خود تمامی‌افكار، احساس‌ها و حقوق شخصی خود را به نفع طرف مقابل نادیده می‌گیرد.جرات مندانه(ابراز وجود): ارتباط جرات مندانه گونه ای از ارتباط است كه در آن هر احساسی بجز اضطراب به راحتی ابراز شده و نتیجه آن حركت به سمت اهداف و مقاصد شخصی بدون ضایع كردن حق دیگران است.
ابراز وجود كردن یعنی احترام گذاشتن به خواسته‌ها، نیازها و ارزش‌های خود. ابراز وجود كردن و قاطعیت نشان دادن هرگز به معنای مشاجره و ستیزه جویی و پرخاشگریهای بی مورد نیست. بدین معنا نیست كه به حق و حقوقم اشاره كنم و به حق و حقوق دیگران بی تفاوت باشم. به جای آن ابراز وجود كردن به معنای حق خود را ستاندن، حرف خود را زدن و در نهایت به معنای خود بودن است. بدین معناست كه به خود، به عنوان یك انسان احترام بگذاریم.
فواید ابراز وجود سالم
ابراز وجود، گاه با ویژگی‌هایی چون عنادجوئی، منفی‌كاری و ساز مخالف زدن اشتباه گرفته می‌شود. می‌توان گفت افرادی كه دائما ساز مخالف می‌زنند و می‌خواهند برخلاف خواسته‌ها و شرایط دیگران رفتار كنند، مشكل دیگری دارند كه حتما باید به فكر حل آن باشند. این افراد نه تنها ابراز وجود نمی‌كنند، بلكه دارای مشكلاتی در زمینه اعتماد به نفس و عزت نفس هستند كه به صورت میان‌بر و كاذب اقدام به كارهایی می‌كنند كه به دیگران قاطعیت و توانایی و اعتماد به نفس خود را نشان دهند.در شرایطی كه فرد ابراز وجود سالم و مثبتی داشته باشد، براساس یك منطق و دلیل (هر چند شخصی) از موضع خود دفاع می‌كند. علاوه بر اینكه به حقوق دیگران احترام می‌گذارد، از حقوق خود نیز دفاع می‌كند و نمی‌گذارد فدای خواسته‌های دیگران شود. چنین فردی درباره زندگی خودش تصمیم می‌گیرد، ولی یك‌دنده و لجوج نیست.برای تصمیم‌گیری بهتر از دیگران كمك می‌خواهد، ولی تصمیم نهایی را خودش می‌گیرد، به میل خود شغلش را انتخاب می‌كند. قاطعانه جواب نه می‌دهد و خود را مقید به آداب و رسوم زائد نمی‌كند و كمتر می‌خواهد بنا به دلخوشی دیگران رفتار كند.
ابراز وجود كردن میزان برابری انسان‌ها را افزایش می‌دهد و به ما امكان می‌دهد تا به سود خود اقدام كنیم و بدون اضطراب روی پای خود بایستیم و احساسات خود را صادقانه و خیلی راحت ابراز كنیم. به ما امكان می‌دهد تا بدون ضایع كردن حق كسی حق خود را بدست آوریم. روی پای خود ایستادن، یعنی بتواند در وقت مناسب نه بگوئید. در مقابل رفتارهای نامناسب دیگران واكنش نشان دهد و در صورت نیاز ابراز عقیده كند و یا از عقیده مطرح شده دفاع كند.
مهارت جرات مندی به فرد كمك می‌كند كه بتواند
به خود اطمینان داشته باشد.
احترام دیگران را جلب كند.
توانایی تصمیم گیری خود را بهبود بخشد.
حقوق خود را حفظ كند.
اعتماد به نفس خود را افزایش دهد.
نظر خود را بیان كند.
احساسات خود را ابراز كند.
نه بگوید.
اعتراض كند.
روابط خود را بهبود بخشد.
حالت بدن، چهره و ابراز وجود
نوع نشستن و ایستادن، قدرت نسبی اشخاص را تغییر می‌دهد. برای دفاع از خود روی پای خود به عبارتی سر پا بایستید و حرفتان را بزنید. قرار دادن بدن در حالت قائم و قرار گرفتن رودر رو با شخص مخاطب، میزان ابراز وجود شما را افزایش می‌دهد. در حالتی قرار بگیرید كه به شما احساس قدرت دهد و این حس را به مخاطب شما منتقل كنید بطوری كه او نیز قدرتمندی شما را درك كند. مراقب حالات صورت خود نیز باشید. چهره خود و خطوط آن را جدی نمایش دهید و توانمند جلوه كنید. سر خمیده به پائین، شانه‌های افتاده و بدن جمع شده، چشم‌هایی خیره به زمین، ناتوانی شما را نمایش می‌دهد.
مهارت ابراز وجود صدا و ابراز وجود
بلندی و لحن صدای شما، اثرات فزاینده در ابراز وجود شما دارد. طرز استفاده از صدا در برقراری روابط موثر بسیار مهم است. روان صحبت كنید. بلند صحبت كنید و قاطعیت خود را در صدایتان به نمایش بگذارید. مراقب باشید صدایتان ضعیف نبوده و حالت تضرع به خود نگیرد. سرعت حرف زدنتان را نیز كنترل كنید. افرادی كه دچار اضطراب می‌شوند خیلی سریع صحبت می‌كنند و این از قاطعیت كلام آنها می‌كاهد و میدان را برای رقیب باز می‌كند. صریح، آشكار، دقیق و محكم سخن بگویید می‌توانید بلند صحبت كردن همراه با قاطعیت را در تنهایی تمرین كنید.
به پیام‌های مخاطب خود نیز توجه كنید
در ابراز وجود كردن، توجه به پیام گوینده نیز ضروری است. باید ببینید طرف شما دارد درباره چه موضوعی صحبت می‌كند. نكات مهم صحبت او چیست و روی چه چیزهایی تاكید بیشتری دارد. شاید مقصود او چیز دیگری باشد. به نكات ضعف و قدرت او در ارتباط نیز پی ببرد. مطمئن باشید او هم چندان راحت اقدام به چنین درخواستی از شما نكرده است و او نیز در موقعیت چندان راحتی نیست. از این نكات می‌توانید بهره مفیدی برای دفاع از حق خود ببرید.
در زندگی خود فعال و دقیق باشید
افرادی كه در زندگی خود دقیق، فعال و با پشتكار هستند و اهداف مشخصی دارند به راحتی برنامه‌ها و اهداف خود را تغییر نمی‌دهند و در ادامه برنامه‌های خود برای رسیدن به اهدافشان مصر هستند و حاضر نیستند به این راحتی برنامه خود را خاطر خواست دیگران تغییر دهند.
