به قلم : ملیحه احمدبیگی ؛ طراح و مبتکر طب دکوراسیون
تحریریه زندگی آنلاین : اگر بخواهیم معنای دقیق کلمه زیلو را بیابیم با رجوع کردن به فرهنگ معین به این تعریف دست می‌یابیم: پلاس و گلیم را گویند و آن را شطرنجی نیز خوانند. حتماً برای شما هم این سؤال مطرح می‌شود که پلاس دیگر چیست!!! خوشبختانه استاد محمد معین برای پلاس نیز معنای مختصر اما واضحی بیان نموده: قسمتی پشمینه که گستردنی باشد شبیه جاجیم.
بیشتربخوانید:
تاریک و روشن دنیای زنان بافنده
آثار شاخص زیلو
یکی از قدیمی‌ترین قطعه‌های زیلو به سال 808 هجری قمری کارشناسی شده است که با یاری خدا به تاراج نرفته و اکنون در موزه‌ی زیلوی میبد نگهداری می‌شود. مهربان بودن قلب ایرانی‌ها با طبیعت و خودشان در تک‌تک آثار باستانی و قدیمی هویدایست، جالب اینجاست که ایرانی‌ها تنها به زیبایی اثاثیه و تزئینی‌های خانه بسنده نمی‌کردند آن‌ها در ابتدای هر امر احترام به طبیعت و مخلوقات خداوند و بعد سلامت جسم و روحشان و سپس ماندگاری بالای آن اثر می‌اندیشیدند یکی از شاهدهای بزرگ آن همین زیلوی ایران‌زمین خودمان است که وقتی خصوصیات آن را برایتان بازگو کنم متوجه خواهید شد قلب و روح مردمان این سرزمین تا چه اندازه ستودنی است.
مشهد، اصفهان، جهرم، سیستان و کاشان ازجمله شهرهایی هستند که هنر زیلوبافی در آن‌ها رایج بوده است اما خواستگاه اصلی زیلو میبد همان شهر چند هزارساله شگفت‌انگیز است که به‌عنوان یکی از کانون‌های اولیه یکجانشینی ایران‌زمین نیز محسوب می‌شود. ناصرخسرو در سفرنامه خود از زیلوبافی و وجود چهارصد کارگاه زیلو سخن گفته بود که خود گواهی بر این امر می‌باشد. یکی از نفیس‌ترین و قدیمی‌ترین زیلوهای میبد متعلق به قرن 12 است که بر روی آن 24 سجاده طراحی و بافته‌شده است.
زادگاه زیلو
زیلو را در شهرستان میبد در 50 کیلومتری یزد نسبت داده‌اند و این آثار و مشاهدات آن‌قدر قوی و مستحکم بود که در پنجم آذرماه سال 1397 بر اساس اعلام شورای جهانی صنایع‌دستی بعد از تحقیقات و پژوهش‌های مستمر، شهر میبد را به‌عنوان شهر جهانی زیو معرفی کردند.
خصوصیات زیلو
در ابتدا باید بگویم زیلو هم ازنظر طرح و نقش و هم ازنظر بافت شباهت زیادی به حصیربافی دارد و شاید بتوان گفت حصیربافی پیش مقدمه تولد زیلو در ایران بوده است.
ساختار و مواد اولیه زیلو آن‌قدر هوشمندانه انتخاب‌شده است که به‌راحتی نمی‌توان از آن گذشت...
همان‌طور که می‌دانید زیلو متعلق به خطه کویری و گرم ایران است، آب و هوایی که طوفان‌های شنی و گردوغبار شن یک یار جداناشدنی از شهرها می‌باشد.
بنابراین طراحان و سازنده زیلو بر دو مورد خیلی مهم باید می‌اندیشیدند:
1-کف‌پوشی که بتواند از انتقال گرمابه محیط جلوگیری کند.
2- تا حد امکان پرز و بافت ضخیمی نداشته باشد چراکه به‌راحتی گردوغبار را همانند سیلوهای گندم در خود ذخیره می‌کند.
حال با تأمل بیشتری بر آنچه در ادامه برایتان بازگو می‌کنم نظر کنید...
بیشتربخوانید:
چه رنگ فرشی مناسب دکوراسیون شما است؟
کندوکاو خصوصیات زیلو با سبک طب دکوراسیون
1- تاروپود آن از نخ و پنبه است.
جنس پنبه کمک می‌کرد که گرمای کف به محیط اتاق انتقال نیابد.
2- به دلیل نبود پرز اضافی المان فوق‌العاده‌ای برای دستگاه تنفسی در نظر گرفته‌شده بود...
نکته: زیلو برای افرادی که آلرژی‌های فصلی و حساسیتی به پرزها و گردوغبار دارند و همچنین افراد مبتلابه آسم بسیار مناسب است زیرا به‌راحتی شستشو می‌شوند و گردوغبار کمی به خود جذب می‌کنند از طرفی خود عامل آلرژی‌زا در محیط خانه نمی‌باشند.
3- ماده اولیه رنگ‌ها از طبیعت برگرفته می‌شده است به همین علت چون منشأ گیاهی داشتند در برابر نور و شستشو مقاومت بسیاری داشتند و طرح و رنگ آن ثابت و ماندگار بود از طرفی حساسیت‌های پوستی را سبب نمی‌شد و از پوست بدن همچون کف پا دست حفاظت می‌کرد.
ماده اولیه رنگ‌ها
گیاهی به نام وسمه که او را بانام علمی
(L. tinctoria Indigofera) یا همان نیل معروف می‌شناسند.
این گیاه با تاریخچه چهارهزارساله خود دارای خواص درمانی و رنگرزی می‌باشد.
برگ‌های آن را خشک و می‌سایند و به دلیل وجود ماده‌ای به نام نیل رنگ آبی تیره و خوش‌رنگی که همان آبی نیلی ست به دست می‌آورند.
خاصیت دارویی گیاه وسمه برای درمان بیماری‌ها و لوازم‌آرایشی همچون سرمه می‌باشد.
روناس بانام علمی: Rubia tinctorum
که نام یک‌گونه از تیره روناسیان است در قدیم به‌صورت سنتی در یزد،، فارس، اراک، تبریز و ارومیه کشت می‌شد و امروزه به‌صورت خودرو در ساوه و استان مرکزی که آن را علف هرز می‌انگارند می‌روید.
روناس به دلیل خارهای ریزی که در ساقه‌هایش دارد خاصیت چسبنده و بالارونده به دیوار و درختان دیگر را دارا است که تا ارتفاعی در حدود 2 متر قابلیت رشد دارند.
این گیاه نیز همانند وسمه هم خاصیت دارویی دارد و هم خاصیت رنگرزی...
ریشه آن‌که به نام روناس معروف است به رنگ قرمز تیره و دارای طعمی تلخ و گس بوده و قسمت مهم این گیاه ازنظر طبی به شمار می‌آید. از این ریشه قرمز تیره برای رنگرزی در زیلو هم استفاده می‌شود.
پوست گردو
بنابراین رنگ‌های زیلو در سه دسته آبی نیلی و کلاً طیف رنگ آبی، قرمز تیره و طیف رنگ قرمز و درنهایت رنگ‌های طیف قهوه‌ای قرار می‌گرفته است.
رنگ‌های گیاهی مورداستفاده در زیلو
نبود مواد شیمیایی در زیلو خود گواه دیگری برای ارگانیک بودن این محصول است که می‌تواند برای پوست و دستگاه تنفسی عامل محافظتی را داشته باشد. بماند که زیلو حتی می‌توانسته به‌عنوان یک میراث خانوادگی نسل به نسل منتقل شود و ارزش چندین برابری چه ازنظر معنوی و فرهنگ و چه ازنظر مادی ایفا کند.
