تحریریه دنیای تغذیه
مقدمه
بوی نسیم بهاری به مشام می رسد و ایام زیبا و خجسته نوروز در راه است، در این روزهای شاد كه به پیشواز عید می رویم وقت آن رسیده كه به سنت دیرینه نیاكانمان دستی به سر و گوش خانه و كاشانه زنیم و به اصطلا ح «خانه تكانی» كنیم.
فنجان و نعلبكی چینی
فنجان و نعلبكی های مخصوص چای و قهوه باید بعد از هر بار استفاده فورا با آب و مایع ظرفشویی شسته شوند. هر دو سه روز یک بار نیز پاكیزه كردن آنها با جوش شیرین توصیه می شود.
اگر در اثر عدم توجه، لكه گرفته اند، آن قسمت را با پودر ظرفشویی، به كمک یک دستمال نرم مرطوب پاكیزه كنید.
هرگز برای شستن آنها از سیم ظرفشویی كمک نگیرید و نیز از رنگبرهای مختلف استفاده نكنید، هر چند كه برخی خانم ها مدت چند ساعت قوری چینی و لیوان ها و نعلبكی ها را در مایعات رنگ بر قرار می دهند تا از آنها لكه زدایی نمایند، ولی ضمن این كار آنها درخشندگی و تازگی خود را نیز از دست می دهند و آماده برای پذیرش لكه های بعدی می شوند.
اجاق گاز و اجاق برقی
در حالت كلی هر روز یک بار آنها را با آب گرم و پودر یا مایع ظرفشویی بشویید و با حوله نرم پاک كنید.
مطلب مهم اینكه وقتی روی اجاق گاز هر نوع غذا سر رفت فورا باید شعله ی مربوط به آن را خاموش كرده و از شعله ی دیگر استفاده نمایید؛ در صورتی كه از این كار غفلت كردید و دیدید كه لكه كاملا سوخته و روی اجاق ماندگار شده، باید ابتدا مدتی دستمال خیس رویش قرار دهید تا نرم شود، آن گاه با اسكاچ نرم و مستعمل قسمت های رویی آن را پاک كنید، سپس پودر خشک ظرفشویی رویش بریزید و با پارچه خیس مالش دهید.
از به كار بردن كارد آشپزخانه و سیم ظرفشویی خشن برای حذف فوری آن خودداری كنید و در صورت لزوم از جوش شیرین و آب لیمو و نظایر آنها در چند نوبت استفاده نمایید و سرانجام سفارش می شود قبل از شروع به لكه زدایی از روی اجاق گاز، حتما شیر گاز را ببندید و جریان برق را قطع كنید.
لیوان ها و شربت خوری های كریستالی
در حالت كلی آنها را با مایع ظرفشویی و آب نیم گرم بشویید. اما در صورتی كه خیلی كثیف شده اند، با مخلوطی از یک سوم سركه و دو سوم آب بشویید و اگر نتیجه نگرفتید، با محلول آمونیاک نیز شست وشو دهید.
در این موارد سفارش می شود از روی دستكش معمولی ظرفشویی یک دستكش بزرگ از پارچه ی پنبه ای نیز بپوشید و دست ها را در محلول فرو برید و قسمت های مختلف این وسایل را خوب مالش دهید.
هرگز برای شستن ظرف های كریستالی از پودر ظرفشویی استفاده نكنید، زیرا آنها را كدر می سازد.
ظرف های شیشه ای با خط ها و نقش های طلا یی و نقره ای
شست وشو و لكه زدایی آنها خیلی مشكل است، زیرا این خط ها در ظروف شیشه ای معمولا دوام زیادی ندارند. سفارش می شود، هرگز آنها را با آب خیلی گرم نشویید و مدت زیادی خیس نكنید.
همواره بلا فاصله بعد از استعمال، آنها را با آب نیم گرم و مایع ظرفشویی شست وشو دهید و با حوله ی نرم خشک كنید. هیچ وقت در پاكیزه كردن آنها سیم ظرفشویی به كار نبرید.
پودرهای ظرفشویی نیز برای شستن آنها مناسب نیستند.
اگر فقط برای تزئین از آنها استفاده می كنید، برای لكه زدایی پنبه را به الكل آغشته كنید و روی آنها بمالید. همچنین از اسپری های مخصوص شیشه اتومبیل استفاده كنید.
اگر می خواهید این ظرف ها خیلی تمیز باشند و برق بزنند، یک قاشق غذاخوری محلول آمونیاک را در یک لیتر آب بریزید و به هم بزنید و این ظرف ها را مدت كمی در آن نگه دارید و بعد با آب نیم گرم و مایع ظرفشویی شست وشو دهید.
پاكیزه كردن اتو
اگر نایلون ذوب شده به ته اتو چسبیده است، آن را خاموش كنید و قبل از اینكه سرد شود، با یک تخته كوچک یا كاردک چوبی از ته آن جدا سازید.
بقایای آن و لكه های دیگری را كه به مرور زمان حاصل شده است، هنگام سرد بودن اتو، با پشم فلزی مالش دهید.
حتی می توانید یک صفحه سنباده با دانه های خیلی ریز به كار ببرید و نیز می توانید یک قطعه پنبه را در سركه كمی خیس كرده و رویش یک قاشق نمک آشپزخانه بریزید و با آن ته اتو را مالش دهید.
اگر از اتوی بخاردار استفاده می كنید، حتما آب مقطر در آن بریزید و نیز سوراخ های ته اتو را مرتبا با سنجاق ته گرد باز كنید و از گرفتگی آنها جلوگیری كنید.
توصیه می شود هرگز و به هیچ عنوان اتو را در آب فرو نبرید و زیر شیر آب نگیرید و برای پاكیزه كردن آن فقط از پارچه مرطوب استفاده كنید.
بند اتو را نیز مرتبا بررسی نمایید و قبل از پوسیدگی و یا پاره شدن، كه معمولا با خطرات غیرقابل جبران همراه است، آن را عوض كنید.
كتری برقی
روزی یک بار روی آن پارچه ی مرطوب بكشید و با حوله ی نرم خشک كنید. هنگام انجام این كار حتما دو شاخه ی آن را از پریز بیرون بكشید. در این كتری ها معمولا پس از مدتی آهک ته نشین می شود.
برای از بین بردن آن بایستی گاه و بی گاه مخلوط سركه و آب را، به مقدارهای مساوی در كتری بریزید و مدت نیم ساعت بجوشانید.
سپس بشویید و خشک كنید. اگر ضخامت آهک داخل كتری زیاد باشد، می توانید با ضربه زدن روی كتری آنها را جدا كنید. جهت این كار به یک انتهای میله ی چوبی چند دور پارچه ی نرم بپیچید و با آن ضربه بزنید، تا روی كتری اثر نكند و نیز هنگامی كه كتری كاملا داغ است، درون آن آب یخ بریزید، جرم داخل كتری با صدای مخصوص تركیده و جدا خواهد شد كه با یک تیغه ی چوبی می توانید قسمت بیشتر آنها را از كتری بیرون بیاورید.
سفارش می شود، هر بار پس از استفاده، آب كتری برقی را خالی كنید و آن را همیشه خشک نگه دارید. این كار تا حد زیادی مانع جرم گرفتگی داخل آن می شود و نیز رسیدگی مداوم به بند كتری برقی كه سیم های رابط برق را دارد و تعویض به موقع آن در صورت لزوم، بسیار ضروری است.
تخته آشپزخانه
این وسیله سابقا از چوب ساخته می شد، ولی امروزه انواع مختلف پلا ستیكی آن در موارد زیادی به خدمت خانم های خانه دار درآمده است و در خرد كردن سبزی، سیب زمینی و پیاز و قطعه قطعه كردن گوشت و خلا ل كردن پسته و بادام و غیره به درد می خورد.
متاسفانه نظافت این وسیله ی مفید غالبا مورد غفلت قرار می گیرد و رنگ سبزی توام با رنگ گوشت، منظره ی زننده ای به آن می دهد.
توصیه می شود بلا فاصله بعد از استعمال، آن را با پودر پاک كننده و سیم ظرفشویی خوب بشویید و اگر نتیجه مطلوب نگرفتید، از جوش شیرین و نمک آشپزخانه كمک بگیرید و از هر كدام روی تخته بریزید و با آب گرم روی آن اسكاچ بمالید.
همچنین خمیردندان معمولی نیز در پاكیزه كردن تخته ی آشپزخانه اعجاز می كند، به شرطی كه مدت یک ساعت روی لكه ی آن باقی بماند و سپس با آب گرم شسته شود.
به هر حال سعی كنید بعد از هر بار استعمال، كوچک ترین لكه ای روی آن باقی نماند زیرا لكه زدایی بعدی مشكل خواهد شد.
تمیز كردن آینه
فیكساتورهایی را كه هنگام شستن شیشه ی پنجره به كار می برید، به سادگی روی آیینه اسپری كنید و سپس با حوله ی نرم پاک نمایید. همچنین می توانید در آب سرد كمی سركه بیفزایید و با پنبه روی آیینه بكشید و با دستمال كاغذی پاک كنید و نیز یک قاشق غذاخوری جوش شیرین در یک لیتر آب، محلول مناسبی برای شست وشوی آیینه ها است.
برخی ها نفت سفید و الكل را برای شستن آیینه توصیه می كنند; این مواد هر چند كه نتیجه بخش تر از مواد دیگر هستند ولی باید مواظب قاب آیینه باشید، زیرا روی آن اثر می گذارد.
در همچو مواردی باید پنبه را در اسید رقیق خیس كنید و خوب بچلا نید و روی آیینه مالیده و جلا دهید.
به هر حال باید مواظب پشت آیینه باشید تا مرطوب نشود، زیرا در این صورت آیینه به طور غیرقابل جبران كدر خواهد شد. سرانجام یادآور می شویم كه از كشیدن پارچه های خشن به هر عنوان روی آیینه خودداری كنید، زیرا به مرور كدر می شود.
رسیدگی به فریزر
از فریزر باید هر ۲۰ روز یک بار برفک زدایی كنید. جهت این كار یک جعبه ی بزرگ چوبی یا مقوایی فراهم سازید و مواد غذایی یخ زده ی مختلف داخل فریزر را با كاغذ روزنامه بسته بندی كرده و درون جعبه قرار دهید و در آن را ببندید و رویش پتو انداخته و تا حد مقدور از تبادل حرارتی بین داخل و خارج جعبه جلوگیری كنید.
اگر در فریزر شما تجهیزات لا زم برای آب كردن یخ ها پیش بینی نشده است، خودتان فورا دست به كار شوید و برفک ها را آب كنید و آن گاه دو قاشق غذاخوری جوش شیرین را در یک لیتر آب حل كرده و داخل فریزر را با آن تمیز كنید.
سپس یک دستمال بزرگ و تمیز را مرتبا در آب خیس كنید و به كمک آن آثار جوش شیرین را از داخل فریزر حذف نمایید و بعد دیواره ها را خوب خشک كرده لا ستیک دور درب فریزر را نیز با آب گرم و مایع ظرفشویی خوب تمیز كنید.
قسمت خارجی فریزر را هم با آب و صابون بشویید و خشک كنید و حالا فریزر خالی را روشن كنید و چند دقیقه صبر نمایید، تا كمی خنک شود.
آنگاه مواد غذایی مربوط به فریزر را به سرعت داخل آن بچینید و چند ساعت درجه ی فریزر را روی حداكثر تنظیم كنید و سپس روی درجه ی عادی قرار دهید.
پاكیزه كردن ظرفشویی فلزی
امروزه معمولا ظرفشویی ها از ورق استیل ساخته می شوند. به این دلیل زنگ نمی زنند و خراش برنمی دارند و تازگی و لطافت خود را سالیان سال حفظ می كنند.
فقط باید بعد از هر بار استفاده آنها را با حوله ی نرم خشک كنید. خصوصا اگر از دور و بر شیرهای آب مواظبت نشود، در طی چند ماه ورقه ای از آهک بر آن می نشیند و منظره ی نامناسبی پیدا می كند.
در همچو موارد هرگز با كارد آشپزخانه به سراغ آنها نروید و دور و بر شیرها را خراش ندهید. بلكه ابتدا با محلول جوش شیرین یا سركه و یا آمونیاک آنها را خیس كنید.
برای این منظور یک دستمال را، كه در یكی از این محلول ها خیس كرده اید، روی این قسمت ها قرار دهید و مرتبا با ریختن یكی دو قاشق از همان محلول روی دستمال آنها را خیس نگه دارید.
سپس با اسكاچ نرم آنها را بزدایید. توصیه می شود هرگز سیم ظرفشویی خشن روی آنها نكشید و اسیدهای قوی را برای پاكیزه كردن آنها به كار نبرید.
تمیز كردن وسایل برنجی
وسایل برنجی خانه را نیز به سادگی می توان شست و تمیز كرد. كافی است، كه ابتدا با آب گرم و مایع ظرفشویی آنها را بشویید. سپس یک قطعه لیموترش را به نمک و سركه آغشته كنید و روی آنها بمالید.
سپس با پودر سنگ الک شده (كه در سیمان كاری به درد می خورد) یا پودر مل، با فلا نل یا جیر جلا دهید. در این صورت وسایل برنجی درخشندگی خاصی پیدا خواهند كرد.
به جای آنها می توانید به سادگی از جوش شیرین نیز برای پاک كردن اشیای برنجی استفاده كنید كه در این صورت نیز باید حتما با پارچه ی فلا نل جلا دهید در مواردی كه وسایل برنجی خیلی كدر شده اند، از آستون نیز برای پاكیزه كردن آنها می توانید كمک بگیرید.
برخی ها ترجیح می دهند كه مخلوطی از سركه و ماست را در پاكیزه كردن برنج به كار برند. در اینجا نیز نتیجه قطعی است.
پاكیزگی در وسایل كرومی
این وسایل زنگ نمی زنند و اگر آنها را نظیف نگه دارید، می توانند یک عمر در خدمت شما باشند. كافی است كه آنها را با آب نیم گرم و مایع ظرفشویی بشویید و با حوله ی نرم خشک كنید.
همچنین كمی جوش شیرین می تواند نظافت آنها را كامل كند. در برخی وسایل تزئینی كرومی اگر آنها را با پارچه ی فلا نل جلا دهید، نتیجه مطلوب خواهید گرفت.
فراموش نكنید كه استفاده از پولیش های مختلف (غیر از پولیش نقره) در آنها اثر خورندگی دارند. اگر در قابلمه های كرومی، غذا می پزید، بد نیست بدانید كه نمک به این ظرف ها آسیب می رسانند.
در مورد نظافت شیرآلا ت حمام و دستشویی و ظرفشویی، كه معمولا روكش كرومی دارند، نباید هرگز از اسیدها و بازها و نمک های قوی استفاده كنید، زیرا آنها اثر خورندگی روی كروم دارند و نیز آنها را كدر می كنند.
ظروف آلومینیومی
رایج ترین ظروف در خانه هاست، زیرا نسبتا ارزان قیمت هستند و پاكیزه نگه داشتن آنها نیز ساده است. كافی خواهد بود كه آنها را با آب گرم و مایع ظرفشویی بشویید و با خیال راحت سیم ظرفشویی به كار برید.
حتی اگر غذا در آنها بسوزد، جای نگرانی نیست. فقط باید در همچو موارد در ظرف آب بریزید و روی اجاق به جوش بیاورید و مدتی متناسب با میزان سوختگی روی اجاق در حالت جوش نگه دارید.
سپس با یک قاشق چوبی بقایای آن را بردارید و با سیم ظرفشویی و پودرهای پاک كننده ی معمولی ظرف را تمیز كنید.
اگر از ظرف های آلومینیومی استفاده می كنید، توصیه می كنیم، غذاهای اسیددار را در این ظروف نپزید و در آنها نگهداری نكنید، زیرا با آلومینیوم تركیب می شوند. هنگام شستن با سیم ظرفشویی یا اسكاچ، آنها را فقط در یک جهت روی ظرف مالش دهید و هرگز نچرخانید.
مطلب آخر اینكه برخی مواد قلیایی، نظیر سیب زمینی و اسفناج را اگر در ظروف آلومینیومی بپزید، ظرف كدر می شود كه موقتی است و با پختن سایر غذاها در آن و شست وشوهای بعدی، تدریجا به وضع عادی برمی گردد.
پاكیزه كردن مرمر
ممكن است این سنگ آهک در انواع مختلف برخی اشیای خانه ی شما را تشكیل دهد از قبیل; پایه ی چراغ، مجسمه و ... برای شست شوی آنها هرگز از اسید استفاده نكنید، بلكه فقط آب نیم گرم همراه با پودر صابون برای نظافت آنها ضروری است.
اما گاهی شما ناچار خواهید بود از روش های دیگری نیز در این مورد استفاده كنید. مثلا اگر وسایل مرمری شما خراش برداشته است، رویش پودر اكسید قلع بمالید و به این وسیله پولیش دهید.
هرگز ظرف گرم یا اتوی داغ روی مرمر نگذارید. برای پاكیزه كردن و شستن مرمر سفید نمک آشپزخانه را در آبلیمو به مقدار زیاد حل كنید و روی سطح مرمر بمالید.
پس از شستن و خشک كردن، با پارچه ی فلا نل و چند قطره روغن زیتون یا روغن بزرک (كتان) آن را براق كنید.
اگر وسیله ی مرمری شما پررنگ و كثیف شده است، پودر سنگ خیلی نرم را با چند قطره سركه مخلوط كنید و خمیر حاصل را روی آن بزنید و ۱۲ ساعت در همان حال نگه دارید.
سپس روی آن خوب برس بزنید و با آب گرم بشویید. پس از خشک كردن، چند قطره روغن زیتون را روی پارچه ی فلا نل بریزید و با آن خوب براق كنید.
آباژورها
این كلا هک ها، كه لا مپ های ما را با این همه زیبایی احاطه كرده و به اتاق های ما لطف خاصی می بخشند، در اثر عواملی مانند گرد و غبار و دود از طراوت می افتند، بنابراین بایستی با اطلاع از جنس آباژور، همواره از آن به دقت مواظبت كرد.
اگر آباژور شما كاغذی است، هر روز قسمت داخلی و خارجی آباژور را با یک پارچه ی نرم پاک كنید. هرگز نباید برای پاكیزه كردن آنها از اسفنج مرطوب یا پارچه ی نمدار استفاده نمایید.
در مواردی كه خیلی كثیف است، آن را از روی لا مپ بردارید و با یک پاک كن سفید و تمیز به آرامی پاک كنید. اگر آباژور شما از پارچه ی پلا ستیكی است، پارچه ی سفیدی را در آب نیم گرم و صابون خیس كنید و روی آن بكشید.
سپس با پارچه ای كه فقط در آب خیس شده است، تمیز و بلا فاصله خشک نمایید. در صورتی كه آباژور شما از كاغذ مخملی است، گرد و غبار قسمت خارجی آن را با یک برس معمولی و یا با استفاده از جاروبرقی پاک كنید، اگر شما آباژور چرمی دارید، گرد و غبار آن را با پارچه ی نرم و تمیزی بزدایید.
اسفنجی را كه در آب نیم گرم محتوی مایع ظرفشویی مرطوب شده است، روی آن بكشید و با پارچه ی نرم و تمیز فورا پاک كنید. آباژور شما زیبایی و لطف اولیه اش را باز خواهد یافت.
در مورد آباژورهایی با پارچه ی كركدار، برس را یک بار در جهت پرز و بار دیگر در خلا ف جهت آن باید بزنید و داخل آنها را هم با پارچه ی نرم و تمیز پاک كنید.
بالا خره اگر آباژور شما از نوع پارچه های قابل شست وشو است، باید حتما پارچه را از اسكلت آباژور جدا كنید و با آب نیم گرم و صابون بشویید و نشاسته بزنید و دور از آفتاب خشک كرده و خوب اتو بزنید و با دقت به محل اولیه اش بدوزید.
گل های مصنوعی
گل های مصنوعی ابتدا لطف و زیبایی خاصی دارند، ولی معمولا كمتر كسی به فكر گردگیری و شست وشوی آنها می افتد. به این جهت به مرور زمان نه تنها طراوت خود را از دست می دهند، بلكه نمایانگر بی توجهی شما به نظافت خانه و وسایل آن می شوند.
روی این اصل توصیه می كنیم كه گاهگاهی گل های مصنوعی را نیز بشویید. روش كار چنین است: در یک سطل بزرگ آب نیم گرم پر كنید و كمی مایع ظرفشویی به آن اضافه نمایید و به هم بزنید.
حال گل های مصنوعی را به طور وارونه در آن فرو برید و به آرامی تكان دهید. سپس بیرون بیاورید و در سطل دیگری كه فقط محتوی آب نیم گرم است، فرو برید و جا به جا كنید. آنگاه به طور معكوس آویزان كنید تا آب آنها آرام آرام پایین بریزد و پس از خشک شدن كامل، سر جایشان در گلدان قرار دهید.
نظافت روتختی ها
روتختی ها انواع مختلفی دارند: اگر روتختی نخی است، آن را با خیال راحت می توانید بشویید. این كار هم با دست و هم با ماشین لباسشویی امكان پذیر است.
بعد از شست وشو، در هوای آزاد آویزان كنید تا خشک شود. اگر دور آن ریشه دارد هنگام خشک شدن شانه كنید تا باز شود. در صورتی كه جنس روتختی شما ابریشم طبیعی است، آن را فقط با دست و به ملا یمت تمام بشویید.
در این شست وشو از پودر ظرفشویی كمک بگیرید و هرگز از صابون استفاده نكنید، زیرا قلیایی است و به نسوج آن آسیب می رساند بعد از شست وشو هرگز نچلانید، بلكه روی یک سبد قرار دهید، تا آرام آرام آب آن پایین بریزد و آن گاه روی طناب بیندازید.
اگر روتختی شما از جنس ابریشم مصنوعی است، تا حد امكان خشكشویی كنید و اگر ناچارید با دست بشویید، با ملا یمت تمام این كار را انجام دهید، در صورتی كه روتختی شما پشمی است، در آب نیم گرم ابتدا كمی مایع ظرفشویی یا شامپوی پشم بریزید، خوب به هم بزنید.
آنگاه روتختی را در آن خیس كرده و به آرامی توسط یک برس نرم بشویید، اما چنگ نزنید و نچلا نید. در هر صورت تا آنجا كه ممكن است، كمتر به پارچه دست بزنید.
بعد از اینكه در مدت یک ربع ساعت آن را یكی دو بار پشت و رو كردید، آب شست وشو را خالی كرده و روتختی را دو بار در آن آبكشی كنید، سپس دور از آفتاب یا هر منبع حرارتی دیگر خشک كنید.
شمع و شمعدان
گرد و غباری كه روی شمع را می پوشاند، بعد از مدتی آن را خاكستری رنگ می كند. برای پاک كردن آن، شمع را در آب سرد و صابون فرو برده و سپس با آب سرد بشویید و بعد با یک پارچه ی نرم، خشک كرده و با یک قلم موی نرم روی آن الكل بمالید.
اگر شمع بزرگ است و در شمعدان جا نمی گیرد، كافی است ته آن را در آب گرم نرم كنید و یا در شعله آتش آب كرده و در شمعدان بگذارید.
در مورد شمعدان نیز اگر موم كهنه دور آن را فرا گرفته است شمعدان را زیر شیر آب گرم بگیرید تا نرم شود. سپس دور انگشت خود پارچه ی نرمی پیچیده و به آرامی با فشار انگشت موم را جدا كنید.
هرگز از كارد حتی چوبی برای پاک كردن آنها استفاده نكنید. شمعدان های كریستال نفیس را در آب نیم گرم و صابون بشویید و آنگاه با پنبه صیقل دهید.
بالش ها
روبالشی بیش از هر چیزی كثیف می شود و دست كم باید آن را هفته ای یک بار بشویید. هر روز نیز باید بالش را بتكانید و ماهی یک بار هم آن را در هوای آزاد قرار دهید تا هوا بخورد.
حداقل سالی یک بار هم باید پرهای داخل آن را بشویید. جهت این كار یک كیسه پارچه ای دیگر فراهم كنید كه كمی بزرگتر از بالش باشد.
آنگاه دوخت یک طرف بالش را شكافته و آن قسمت از بالش را وارد كیسه كنید و آن را داخل كیسه بتكانید تا پرها وارد كیسه شوند سپس سر كیسه را بدوزید و حالا آن را دو بار در ماشین لباسشویی بشویید.
برای اینكه تعادل ماشین به هم نخورد، معمولا باید دو كیسه ی پر از پر را با هم بشویید.