زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مديريت پسماندها يكي از اركان اصلي مديريت شهري است. تجربيات قبلي نشان داده انجام هرگونه عمليات اجرايي در زمينه مديريت پسماندها بدون داشتن مطالعه قبلي و همچنين يك چشم‌انداز مشخص و برنامه‌ريزي مدرن نتيجه مطلوبي را بوجود نمي‌آورد. براي ايجاد يك سامانه مديريت پسماند شهري نياز به همكاري و هماهنگي كليه دستگاه‌هاي اجرايي، نظارتي و قانون‌گذاري شهر مي‌باشد. محوريت شهرداري به عنوان عامل نظارتي و هماهنگي و شهرداري مناطق بعنوان دستگاه اجرايي عامل اصلي در سامانه مديريت پسماندها دو اصل مهم محسوب مي‌شوند. وجود چشم‌انداز مشخص، برنامه مدرن و اطّلاعات كافي از فرصتها، ضعف‌ها، تهديدها و نقاط قوت مي‌تواند تمام عوامل شهرداري را در تعامل با ساير دستگاه‌هاي مرتبط با اداره امور پسماندهاي شهري قوت بخشد. وظيفه اصلي شهرداري بعنوان متولي پسماندهاي شهري ايجاد تعامل و هماهنگي بين عوامل مؤثر بر مديريت پسماندهاي شهري به گونه‌اي است كه بيشترين ميزان كارايي و اثر بخشي در عناصر موظف سامانه ايجاد شود. جمع‌آوري اطّلاعات لازم، شناخت توانها و نقاط قوت و ضعف موجود و ارائه راهكار براي برطرف كردن نقاط ضعف و تبديل تهديدها به فرصت‌ها، اصول اساسي يك سامانه مديريت پسماند مي‌باشد. بطور مثال با توجه به توليد 50 هزار تن پسماند در روز در كشور و با احتساب 70 درصد مواد آلي گياهي و غذايي و 20 درصد مواد زائد جامد قابل بازيافت مي‌تواند علاوه بر جلوگيري از تهديدهاي زيست‌محيطي و بهداشتي در كشور، موجب اشتغالزايي، توليد محصولات جانبي و هزاران مزاياي ديگر باشد. در شهرهاي ايران با توجه به نوع آب و هوا و اقليم منطقه و از طرفي ميزان قابل توجه مواد آلي در پسماندهاي شهري مشكلات بسيار عديده در تعيين و جابجايي مكان دفن پسماندها، همواره دچار مشكل اساسي در سامانه نگهداري و دفع گرديده است. از سويي استعداد بسيار خوب امكانات و شهرسازي مدرن در اين مناطق لزوم توجه به اصل تفكيك و تبديل پسماندها، بويژه مواد آلي به كود آلي بيولوژيك را دوچندان كرده است. انتظار مي‌رود با توجه به اينكه شهرداري‌ها بعنوان يكي از موفق‌ترين سازمان در دنيا در اجراي سياستهاي خود بمنظور ايجاد شهر سالم و توسعه پايدار زيست‌محيطي مي‌تواند گام مؤثري در زمينه فعاليت‌هاي بهداشتي و زيست‌محيطي ناشي از كاهش، تفكيك و پردازش پسماندهاي آلي و مواد زائد جامد محدود خود بردارد. لزوم دستيابي به فنّاوري روز دنيا از يك سو و ضرورت اجراي مديريت پسماند از سوي ديگر مي‌تواند موجب كاهش پسماندهاي شهري و پردازش آن و حتي درآمد، براي شهرداري ايجاد نمايد، درآمدي كه در حال حاضر صرف هزينه‌‌هاي جاري و زيربنايي خدمات شهري در زمينه مديريت پسماند مي‌گردد.

با توجه به تجزيه و تحليل فيزيكي پسماندهاي شهري كه داراي 7/61 درصد پسماند تر يا فسادپذير مي‌باشد با سرانه توليد پسماند در سال 85 حدود 634 گرم براي هر نفر پسماند در روز بوده و با احتساب برآورد پسماند تر آن (61 درصد) حدود 384 گرم براي هر نفر در روز پسماند آلي فسادپذير دارد كه قابليت كنترل، تفكيك و پردازش به روش بيولوژيك و با استفاده از كرم‌هاي قرمز حلقوي باراني موسوم به آيزينيا فوتيدا(E.foetida)را دارد. در همين راستا شهرداري‌ها با همكاري محققين و كارشناسان با تجربه در اجراي طرح مذكور در هرمنطقه از شهرهاي ايران مي‌توانند شرايط زير را براي منطقه خود فراهم كنند:
الف- كاهش حجم زباله
ب- كاهش توليد شيرابه
ت- كاهش گازهاي ناشي از تخمير بي‌هوازي
ث- حذف مشكلات زيست محيطي و بهداشتي ناشي از تخليه شيرابه در معابر
ج- كاهش حجم زباله در ايستگاه انتقال پسماند
چ – بازگشت صحيح و كامل بهداشت مواد آلي به چرخه مصرف در صنايع كشاورزي، دامداري، بهداشتي و غذايي

نيازهاي پژوهشي:
در اجراي ماده 4 آيين‌نامه اجرايي قانون مديريت پسماندها، مديريت‌هاي اجرايي پسماندهاي عادي بايد طرح جامع و تفصيلي مديريت پسماندها را به گونه‌اي تهيه کنند که در مراکز استانها و همچنين شهرهاي با جمعيت بيش از يک ميليون نفر تا پايان سال 1390 و در ساير شهرها تا پايان سال1392، همه پسماندهاي عادي را به صورت تفکيک شده جمع‌آوري نمايند.
توليد پسماند جز لاينفك زندگي طبيعي انسان است. نگاه به پسماند در كشورهاي مختلف روندي گوناگون دارد. بعضي آن را معضلي بزرگ مي‌دانند كه بايد ميلياردها ريال صرف مديريت آن نمايند، برخي ديگر آن را طلاي كثيف ناميده و توليد پسماند را به مثابه ايجاد مشاغل پايين‌دستي بسيار و با درآمد مناسب مي‌دانند، جمعي ديگر آن را فرصتي براي ساير موارد عملياتي نظير بهره‌گيري از انرژي توليدي از پسماند مي‌دانند. روند حاكم بر كشور ما علي‌رغم شعارهاي گوناگون مديريتي از نوع نگاه اول است، در كشور ما مديريت پسماند يكي از بزرگترين دغدغه‌هاي حاكميتي خصوصاً در دهه اخير محسوب شده است، در حالي كه اين نگاه ‌بايد به نگاهي براي استفاده از فرصت‌هاي مناسب جاري تغيير يابد. قانون مديريت پسماند كه در سال 1383 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و براي كل كشور لازم‌الاجرا شد، نقطه عطف نگاه دست‌اندركاران اجرايي كشور به اين موضوع محسوب مي‌شود. اما اجرايي شدن مفاد و موارد آن نياز به مطالعات دقيق كارشناسي و اجرايي بسيار دارد. كاهش حجم پسماند، تفكيك پسماند در مبدا، بازيافت، توليد كمپوست، جزء موارد مورد تأكيد در اين قانون است.
در همين راستا با توجه به ضرورت كنترل پسماندهاي شهري برخي از شهرها از جمله شهر تهران، مشهد، اصفهان، تبريز و كرج بعنوان كلان شهرهاي كشور اقدام به خريد و نصب تجهيزات كارخانة مخلوط زباله يا همان كمپوست نموده‌اند. و به لحاظ عدم مطالعه دقيق و كارشناسي نه تنها مشكل پسماند شهري مرتفع نگرديد بلكه به لحاظ آلودگي و خطرات زيست محيطي و هزينه‌هاي بسيار بالاي آن كه بعضاً معادل 2 تا 3 برابر قيمت فروش، هزينه پردازش آن مي‌شد، يكي پس از ديگري تعطيل و يا كماكان با صرف هزينه‌هاي بالا با پرداخت يارانه از طرف خود شهرداري در حال فعاليت مي‌باشند.
نبود اطّلاعات و دانش فني، عدم كنترل، آزمايش، صدور مجوزهاي بهداشتي و زيست محيطي خود موجب بلاتكليفي در تاييد يا عدم تاييد محصول توليد شده بعنوان كمپوست بوده و درحال حاضر هيچ مركز علمي كود توليد شده را رسماٌ تاييد نمي‌نمايد و وجود ضايعات جامد از قبيل شيشه، سنگ و پلاستيك در كود توليدي و از طرفي جذب فلزات سنگين و بار ميكروبي بسيار بالا در اين محصول، كشاورزان را براي استفاده دچار ترديد نموده بطوريكه در صورت استفاده در اراضي كشاورزي باقي ماندن مواد زائد جامد در بستر خاك و فلزات سنگين در گياهان استفاده از اين كود را با علامت خطر مواجه نموده است.
از نكات بسيار مهم مي‌توان به كشورهاي اروپايي اشاره نمود كه از سال 1993 استفاده از كارخانجات مخلوط كمپوست و توسعه آن در اروپا را ممنوع اعلام کرده‌اند و از همان سال به بعد سير فروش اين كارخانجات به كشور ما شروع و متاسفانه با حمايت برخي از مسئولين وقت با اشكال و عناوين مختلف از جمله شراكت شهرداري با بخش خصوصي آنهم به واسطه مستقيم حضور آلماني تبار اين كارخانجات به كشور ما سرازير شده و در حال جاگير شدن در نقاط مختلف كشور مي‌باشند. سؤالي كه مطرح مي‌باشد اين است كه چگونه ممكن است كارخانجات كمپوست زباله مخلوط كه در كشورهاي اروپايي صرفاً به منظور بي‌خطرسازي، كم‌كردن حجم زباله و تفكيك مواد زائد جامد و نهايتاً ذخيره سازي پسماندهاي آلي بمنظور استحصال گاز جهت توليد انرژي برق استفاده مي‌شد. امروز تحت عنوان كارخانه كمپوست به راحتي وارد كشور شده و كمپوست آن كه به تاييد مراجع ذيصلاح نرسيده علاوه بر اختصاص يارانه جهت استفاده در توليد محصولات راهبردي به كشاورزان پيشنهاد مي‌گردد. 
اما نگاه نوين دنيا به مقوله پسماند فسادپذير روندي متفاوت دارد، طي دهه اخير توجه عمده متخصصين امور مديريت پسماند خصوصاً در كشورهاي پيشرفته به تفكيك آن‌ها و استفاده از آن در يك كمپوست‌ساز كوچك خانگي بوده است. اين تجربه در بسياري از كشورها وجود داشته و دستگاه پسماندساز كوچك خانگي به حد مطلوب از فنّاوري و پيشرفت رسيده به گونه‌اي كه آخرين نسل از اين فنّاوري قادر است طي 7 روز از پسماند فسادپذير بدون توليد بو، ايجاد كمپوست نمايد. اين روند توليد كمپوست به خصوص در محيط‌هاي روستايي اين قابليت را دارد تا كمپوست توليدي بلافاصله به عنوان كود براي تقويت قواي بيولوژيك و آلي خاك مورد استفاده قرار گيرد.
كشور ما داراي فقر ذاتي بسيار زيادي در خاك است در بهترين شرايط تراكم ميكروارگانيسمها در خاك كه عامل اصلي رشد و تغذيه گياه محسوب مي‌شوند به سه ميليون در هر سانتي مترمكعب مي‌رسد كه با متوسط جهاني آن يعني نه ميليون در سانتي مترمكعب فاصله بسيار زيادي دارد. استفاده مكرر از كود شيميايي روند تخريب بافت بيولوژيك خاك را افزايش مي‌دهد. بنابراين در مبحث مديريت خاك نيز اين فرايند عملياتي شديداً مورد حمايت است.
نگاه نويني به مديريت پسماند فسادپذير در كشور، خصوصاً در رابطه با پسماند روستايي ايجاد شده و بايد از آن به عنوان فرصتي مناسب براي جبران مافات و حاصلخيزي خاك استفاده نمود. با اين نگاه نوين، نه تنها از آلوده‌شدن محيط به جهت عدم وجود سامانه جمع‌آوري مناسب زباله‌هاي فسادپذير در كشور و بخصوص در مناطق روستايي جلوگيري مي‌گردد و محيط‌هاي روستايي كشور و رودخانه‌ها و منابع آب‌هاي سطحي و حتي زيرزميني ما حفاظت شده و پاك‌تر مي‌مانند، بلكه هزينه جاري عظيمي از دوش ارگان‌هاي اجرايي كشور برداشته شده و با يك سرمايه‌گذاري محدود امكان بارورسازي و حاصلخيزسازي منابع كشاورزي و باغداري كشور فراهم مي‌گردد.

 ضرورت اجراي طرح:
قانون مديريت پسماند مصوب سال 1383 مجلس شوراي اسلامي، بزرگترين محمل قانوني كشور در خصوص مديريت پسماند محسوب مي‌شود. بسياري از مفاد قانوني نظير مواد 9و10 و همچنين موادي از آيين‌نامه‌هاي اجرايي اين قانون تأكيد ويژه‌اي بر مسئوليت وزارت كشور در اين خصوص دارد. همچنين بند ج از ماده 61 قانون برنامه پنج ساله چهارم توسعه كشور تأكيد بر مديريت زيست محيطي در روستاها و شهرها طي سالهاي آتي دارد.
با عنايت به مفاد قانوني ارايه شده، پياده‌سازي آن‌ها جزء الزامات ملي است كه بايد به انجام برسد. روند حاكميتي موجود تأكيد بر دفن بهداشتي پسماند در محيط دارد كه با توجه به حركت نوين دنيا و هزينه‌هاي جاري سرانه بالاي جمع‌آوري و دفن پسماند بخصوص در محيط‌هاي روستايي و با توجه به درآمدزا و ثروت ساز بودن مديريت صحيح پسماند و نگاه به درآمدساز بودن پسماندهاي تجزيه‌پذير بجاي هزينه‌ساز بودن آن لازم است تغييري اساسي در نگاه حاكميتي مديريت پسماند ايجاد گردد. با بهره‌گيري از فنّاوري نوين استفاده از كمپوست سازهاي خانگي مي‌توان ضمن كاهش قابل توجه حجم پسماند به توليد كمپوست در اندازه كوچك روي آورد كه خود كمكي در جهت حفاظت بيولوژيك خاك و حذف كودهاي شيميايي مصنوعي و آلودگي‌هاي مرتبط با آن در خاك است‌.
1- تهيه طرح جامع مديريت پسماند توسط شهرداري بمنظور تعيين خط‌مشي و ارائه راهكارهاي مهندسي مديريت پسماند شهري با چشم‌انداز 3 تا 20 ساله
2-اجراي زيرساخت‌هاي تعيين شده در طرح مديريت پسماند بويژه اجراي طرح جامع مديريت پسماند شهري شامل آموزش، فرهنگ‌سازي در كاهش و تفكيك پسماندهاي آلي، مواد زائد جامد از ساير پسماندهاي شهري
 
كيميا را بهتر بشناسيم
خداوند بيش از 3000 گونه کرم خاکي آفريده است که چند نوع آن با مابقي تفاوت دارد، مابقي با توليد مثل سالي يك بار، مبادرت به شخم زدن و جابجايي خاك مي‏كنند و ليكن چند نوع ديگر با ويژگي خاصي نجات دهنده محيط زيست انسان‏ها و تامين کننده غذاي سالم آنها هستند، يکي از اين چند نوع كرم، كرم خاكي آيزينيا فوتيدا (Eisenia Foetida) است كه در زبان فارسي به كرم قرمز خاكي حلقوي باراني و در سطح بين‏المللي به كرم قرمز كاليفرنيايي(Red Worm California) و در بين مردم به كرم آشغال‌خوار معروف است.
اين کرم با توليد مثل هر هفته، با ويژگي داشتن 70 درصد پروتئين در مقايسه با 22 درصد پروتئين گوشت قرمز يعني بيش از سه برابر و همچنين داراي امگا 3 يکي از مخلوقات نادر خداوند از لحاظ مواد غذايي مي‌باشد.
علاوه بر اين فضولات اين كرم كودي بنام « ورمي‌كمپوست» با خواص منحصر بفردي است كه در ادامه، خواص آن ارائه خواهد شد. اين كرم در سال 1942 ميلادي شناسايي شده است و از سال 1979 ميلادي با آن كسب و كار مي‏شود.

كاربرد كيميا
تغذيه خوراک کرم:
همه نوع زباله‌تر شهري و فضولات حيواني بجز مواد سنگي،‌ شيشه‏اي،‌ پلاستيكي، فلزي و گوشتي خام و چربي، غذاي اين كرم مي‏باشد. به همين دليل اسم ديگر اين کرم، کرم آشغال‏خوار است. در ايران هر شهروند ايراني روزي 700 گرم و هر روستايي روزي 300 گرم زباله خانگي توليد مي‏کند که 70 درصد آن خوراک اين کرم مي‏باشد. و  هر روستايي روزي 400 گرم فضولات حيواني توليد مي‏کند که 100 درصد آن خوراک اين کرم مي‏باشد.  اين کرم در روز معادل وزن خود و در شرايط مناسب تا سه برابر وزن خود غذا مي‏خورد و 60 درصد آن به کود تبديل مي‏شود و مابقي غذاي خورده شده براي تکثير و افزايش وزن و تعداد کرم مصرف مي‏شود.
قابل ذكر است،  در عالم طبيعت براي توليد 5/2 سانتيمتر کود كرمي‌کمپوست از زباله بشر به 500 تا 1000 سال زمان نياز است و از طريق اين کرم اين مدت به 5 سال کاهش پيدا مي‏کند.
در همين راستا از سال 1933 ميلادي دفن زباله در كشور آمريكا ممنوع و براي حفظ محيط زيست (خاك، آب و هوا) تمامي زباله‌ها بازيافت مي‌شود.

نقش كيميا در كشاورزي
فضولات كرم:
اين كرم، 60 تا 80 درصد غذاي خورده شده را به فضولاتي به نام كود ورمي‌كمپوست تبديل مي‏كند و اين كود داراي حداقل 5 خاصيت زير است:
1. بي بو است.
2. مانع از ايجاد علف هرز مي‏شود.
3.استفاده از اين نوع كود، كيفيت محصولات كشاورزي را نسبت به كود شيميايي عملاً‌ حدود 50 درصد و كميت (تعداد در واحد سطح) آنها را نيز چيزي در حدود 20 تا 70 درصد افزايش مي‏دهد، و به علاوه مشکلات مربوط به باقي ماندن کود شيميايي در مواد غذايي را ندارد. با توجه به توليد حدود 100 ميليون تن توليدات كشاورزي در سال 1386، معادل 20 ميليون تن افزايش محصول بدون هزينه در پي خواهد داشت.
4. بدليل خاصيت اسفنجي کود توليد شده در نگهداشت آب و آزاد سازي تدريجي آب موجود، از اين كود به همراه فنّاوري خاص، اقدام به بارور نمودن و حاصلخيزي زمين‏هاي شوره‏زار، شيميايي شده،‌ كوهپايه و غيرقابل كشت مي‏شود.

كيميا و محصول ارگانيك يا سالم
محصولي را  ارگانيك يا سالم مي‌نامند كه در توليد آن، سه سال كود شيميايي، سم و آب فاضلاب استفاده نشده باشد و همچنين عدالت اجتماعي در بين كاركنان رعايت شده باشد. به همين دليل قيمت محصولات ارگانيك در سطح دنيا سه تا ده برابر قيمت محصولات عادي يا غير ارگانيك است.
محصولات توليد شده با استفاده از كود ورمي‌كمپوست، يكي از شرايط اصلي محصولات ارگانيك را دارا مي‌باشد.

نقش كيميا در صنعت
بالاخص مصارف کرم در صنايع دام، طيور و ماهي:
در ساير كشورها از اين كرم بدليل داشتن پروتئين 70 درصدي در موارد زير استفاده مي‏شود:
1. مصرف پروتئيني انساني:
در ساير کشورها از جمله در كشور آمريكا غذاي مصرفي مردم است همانند انواع کنسرو جهت سالاد، غذاهاي پختني، انواع نوشيدني و ... به عنوان مثال از گرانترين غذاهاي فروشگاه‌هاي زنجيره‏اي مک دونالد مي‌باشد ، با توجه به فرهنگ ما استفاده از آن هدف نمي‏باشد. (خود كرم به عنوان پروتئين)
2. مصرف پروتئيني حيواني:
با توجه به ازدياد جمعيت و نياز مردم به مواد پروتئيني سالم، توليد و پرورش دام، طيور و آبزيان، نقش اساسي در تامين نيازهاي مردم و تقويت بنيه اقتصادي روستاييان و کشاورزان را دارد.
در اين ميان تغذيه دام، طيور و آبزيان با کرم خاکي به عنوان ماده غذايي داراي پروتئين زياد باعث افزايش کيفيت محصولات شده و نياز کشور به واردات محصولاتي چون دان مرغ، انواع مکمل‌هاي غذايي دام و آردماهي را کاهش مي‌دهد. از اين گونه براي اولين بار در قرن 18ميلادي براي تغذيه دام و طيور استفاده شد. امروزه در تغذيه مرحله لاروي آبزيان، تمايل به استفاده از غذاي زنده وجود دارد، زيرا در بسياري از موارد، دانش بشري هنوز قادر به تامين مصنوعي کليه نيازهاي غذايي لارو نبوده و پوشش اين نياز با غذاي زنده راه حل مطلوب و مطمئني است. مهمترين غذاي زنده مصرفي کرم‌خاکي است که درصد پروتئين آن بيش از ساير گونه هاست و علاوه بر آن داراي امگا3 نيز مي‌باشد.
استفاده از اين گونه به جاي محصولات جانبي علاوه بر افزايش درصد رشد و کيفيت گوشت، از نظر اقتصادي نيز به‌صرفه‌تر است و توليد آن نياز کشور به واردات محصولات فوق را که از زمان هجوم شانه دار ژله‌اي به درياي خزر و کاهش کيلکا به عنوان ماده اصلي آرد ماهي و افزايش قيمت آرد ماهي و واردات آن را به همراه داشته است، کاهش مي‌دهد .

نقش كيميا در صنعت
بالاخص مصارف کرم در صنعت لوازم آرايشي و بهداشتي:
1. به عنوان مواد اوليه در توليد لوازم آرايشي و بهداشتي:
همانطور که قبلا هم گفته شد اين کرم به دليل داشتن پروتئين و امگا3 فراوان به عنوان يکي از مواد اصلي تشکيل دهنده محصولات آرايشي و بهداشتي مي باشد.
در سال 1985 شرکت DOVE براي اولين بار استفاده از اين کرم را در محصولات خود آغاز نمود و اولين سري محصولات خود با عنوان جوان کننده‌گان پوست در سال 1987 به بازار عرضه نمود، اما هم اکنون بيشتر شرکتهاي پيشتاز در اين صنعت با توليد انواع شامپو، صابون، کرم، انواع پودرهاي روشن کننده و تقويتي و ... استمرار به توليد با اين کرم را در دستور کار خود قرار داده اند. در اين بين مي توان به محصول شرکتFace-Lift  با نام تجاري G2G اشاره نمود که يکي از گران قيمت‌ترين محصولات آرايشي جهان مي‌باشد.
2. به عنوان مواد اوليه در توليد دارو:
از جمله يکي از مهمترين مصارف جديد اين کرم که به کمک صنعت داروسازي و پزشکي آمده توليد محصولات دارويي و پزشکي مي باشد، که داروهاي مکمل غذايي، انواع آرامش بخش‌ها، داروهاي ضد سرطان را شامل مي‌شود.

پرورش كيميا
در كشورهاي کانادا، آمريكا و اروپايي،‌ سطل‏هاي مخصوص زباله طراحي شده است كه زباله تر در مراكز توليد زباله (منازل و ....) به صورت خانگي تبديل به كود شده و كود كرمي كمپوست توليدي جمع‏آوري و در باغچه‏ها استفاده شده و يا فروخته مي‏شود. و از اين طريق هزينه جمع‏آوري، حمل و نقل و دفن زباله علاوه بر هزينه‏هاي بهداشتي، محيط زيستي و ...به جامعه تحميل نمي‏شود و يا به حداقل رسيده است.
در طي مطالعه انجام شده بيش از 50 نوع سطل مورد بررسي قرار گرفت و در 15 گروه مختلف دسته بندي شده است از جمله اين سطل‌ها مي‌توان به سطل‌هاي زير اشاره نمود:
توليدكننده پوسانه اصلي
(The Original Vermicomposter )

محل سكونت دوستانه كرم
(Worm Friendly Habitat)

كرمداني قوطي
(Can-O-Worms)
     
كارخانه كرم
(Worm Factory)

 كرمداني دايره وار
(Worm-A-Round)
كرمداني تاج خروس
(Tumbleweed Worm Bin)

ورميكندو
(Vermicondo)

 كارخانه خاك
(Soil Factory)

 ورم ارو
(Worm-A-Roo)

 ميز گوارشي
(Digestive Table)

پرورش كيميا با راكتورهاي ابتكاري

چند نوع ظرف طراحي شده و بومي بكارگرفته شده در ايران با كمترين هزينه:
با استفاده از چند لوله آب و توري
با استفاده از سبدهاي زائد ميوه
با استفاده از بشكه زائد
با استفاده از دريچه‌هاي  كولر از كارافتاده
در حال حاضر نيز در ايران تبديل زباله به كود ورمي‌كمپوست توسط چند شهرداري بوسيله روش متمركز در يک مکان توليد، از جمله شهرداري‏هاي شيراز، رشت، مشهد، تبريز و ... در حال انجام است وليكن در داخل كشور، هنوز توجه جدي براي تبديل زباله به كود در مراكز توليد زباله (منازل، ادارات و ....) نشده است. و هزينه جمع‏آوري، حمل و نقل و بازيافت مجدد انجام مي‏شود.
برنامه‌هاي پيشنهادي براي شهرداري‌ها:
براساس قانون مديريت پسماند و آئين‌نامه آن، تأكيد بر مديريت زيست‌محيطي در روستاها و شهرها طي سالهاي آتي دارد.
الف) روش‌هاي پيشنهادي براي جداسازي زباله براي تبديل با كرم:
1- كاهش پسماندها از مبدا و جداسازي در مبدا (محل توليد زباله):
اين روش كم هزينه‌ترين ولي مستلزم فرهنگ‌سازي و زمان بر مي‌باشد.

2- جداسازي در مقصد (محل جمع‌آوري، انتقال يا دفن):
اين روش هزينه‌بر است ولي زمان‌بري ندارد.
3- جداسازي تركيبي: در اين روش ابتدا بر روي توليدكنندگان اصلي زباله آلي متمركز مي‌شوند و با فرهنگ‌سازي و جمع‌آوري جداگانه هزينه تفكيك كاهش خواهد يافت.(گل‌فروش‌ها، ميوه‌فروش‌ها، آب‌ميوه فروش‌ها، رستورانها و ......) و پس از مدتي قابل توسعه به كل جامعه است.
 ب) روش‌هاي پيشنهادي براي تبديل زباله با كرم:
1- متمركز:
1-1-تبديل در فضاي باز (همانند مركز بازيافت شيراز و ميدان تره بار المهدي در ميدان آزادي تهران )
شركت بهسامان مجري بازيافت شيراز با 15 تن در روز جهاد دانشگاهي دانشگاه صنعتي شريف مجري  المهدي
مزايا: كم هزينه
معايب: نياز به آب و كنترل شرايط محيطي بيشتر
1-2- تبديل در فضاي گلخانه اي و بدون قفسه بندي و اجرا در سطح (قروه سنندج)
 
شركت آميزه طبيعت با 16000 تن در سال
مزايا: نياز به آب كمتر و كنترل شرايط محيطي كمتر
معايب: هزينه بيشتر
1-3- تبديل در فضاي گلخانه‌اي و با قفسه بندي (سازمان بازيافت مشهد)
مزايا: نياز به آب كمتر و كنترل شرايط محيطي كمتر
معايب: هزينه بيشتر و غير اقتصادي
1-4- تركيبي تبديل در (فضاي گلخانه‌اي+ فضاي باز )
بدون وجود نمونه قابل ارائه
2- غير متمركز (در ظروف مخصوص تبديل يا راكتور):
 الف) راكتورهاي صنعتي:
با استفاده از سه نوع راكتور A ,B ,C  صنعتي انجام  مي‌شود.
2-1- تبديل در خانه:
2-1-1- جداسازي كود در مبدا: كود توليدي توسط توليدكننده جداسازي و مصرف مي‌شود.

 راكتورنوع A:
راكتورهاي خانگي براي يك واحد ساختماني 4 نفره با سرانه توليد زباله هرنفر در روز 700 گرم و چهار نفر در روز 2800 گرم و 70 درصد آن مواد آلي معادل 2 کيلوگرم خوراک کرم در روز خواهد شد.
- ابعاد راكتور نوع A:   مترمکعب   1×1×1
- ظرفيت راكتور در روز 2kg پسماند آلي
- توليد کود در مدت 60 روز معادل 24 کيلو‌گرم  
- برآورد قيمت: 1 تا 50 دستگاه هر دستگاه     000/500/2 ريال
- برآورد قيمت: 50 تا 200 دستگاه هر دستگاه 000/200/2 ريال
- برآورد قيمت: 200 دستگاه به بالا هر دستگاه 000/000/2 ريال
نوع B:
 راكتورهاي خانگي براي آپارتمانهاي داراي 5 تا 10 واحد با ساكنين 20 تا 40 نفر توليد زباله هرنفر در روز 700 گرم و چهل نفر در روز 250 کيلوگرم و 70 درصد آن مواد آلي معادل 20 کيلوگرم خوراک کرم در روز خواهد شد.
- ابعاد راكتور نوعB: 2× 1×1 مترمکعب با ظرفيت 20 كيلوگرم پذيرش پسماند آلي در روز
- برآورد قيمت: 1 تا 50 دستگاه هر دستگاه         000/000/25 ريال
- برآورد قيمت: 50 تا 200 دستگاه هر دستگاه     000/000/22 ريال
- برآورد قيمت: 200  دستگاه به بالا هر دستگاه    000/000/20 ريال
2-1-2- جداسازي كود در خارج از مبدا: كود توليدي توسط شركت واسط جمع‌آوري و جداسازي و مصرف مي‌شود. (همانند دوسلدرف آلمان)
2-2- تبديل در ظروف متوسط: (مجتمع‌ها)

 راكتورنوع C:
 راكتورهاي صنعتي با ظرفيت پذيرش 800 تا 1000 كيلوگرم در روز جهت مصارف پاركها، مراكز فرهنگي، اداري، مراكز توليد انبوه پسماند آلي، ميادين ميوه و تره بار، آپارتمانهاي بزرگ و مجتمع‌ها
- ابعاد راكتور نوعC: 3×5/1 ×5×1 مترمکعب دو دستگاه با ظرفيت 800 تا 1000 كيلوگرم
- دستگاه خردكن با ظرفيت پذيرش 1 تن در روز
- دستگاه بسته‌بندي و پرس نايلون
- سازه نگهداري فارم بصورت پوشش سقف ساده و كاذب
- با يک کيلوگرم كرم آيزينيا فوتيدا در هر دستگاه ( با 500 كيلوگرم كرم براي هر 1 تن ضايعات آلي)
- يكدوره نظارت، آموزش و نگهداري با كارشناسان مربوطه
- برآورد قيمت: هزينه اجراء، نصب و نگهداري و خريد راكتور و تجهيزات يك فارم توليدي با مشخصات فوق  000/000/400 ريال
- برآورد قيمت: در صورت سفارش بيش از 5 واحد، به ميزان 20درصد كاهش قيمت، در نتيجه قيمت نهايي 000/000/320 ريال
- تامين مكان مورد نظر به وسعت تقريبي 50 تا 70 متر مربع با آب و برق و واگذاري امتياز بهره‌برداري، بعهده شهرداري مي‌باشد.
ب) راكتورهاي ابتكاري:
اين نمونه‌ها با حداقل امكانات موجود با توجه به فرهنگ محيطي ساخته مي‌شود و از طريق رسانه‌هاي ديداري و شنيداري از جمله اينترنت نحوه ساخت و بهره‌برداري از آن بطور رايگان آموزش داده مي‌شود. براي چند نمونه تصاوير ايراني و خارجي به شرح زير ارائه مي‌شود:
   
اطّلاعات بيشتر:
براي كسب اطّلاعات بشتر به سايت‌هاي زير مراجعه شود:
www.hecc.ir
www.vermicompost.ir
www.tafda.org
www.irpds.com
ksaljoghi@yahoo.com