در سالهاي اخير نگاه به زبالهها به عنوان مواد بي ارزش و مشکل آفرين و آلاينده محيط زيست که بايد سوزانده يا دفن شوند به طور اساسي تغيير کرده است. امروزه زبالهها موادي بسيار ارزشمند با پتانسيل بازيافت و استفاده مجدد در صنايع مختلف در نظر گرفته ميشوند. يکي از مهمترين پيش نيازهاي بازيافت موفق مجدد زبالههاي شهري و بعضا صنعتي همکاري صميمانه شهروندان و کارفرمايان با عوامل اجرايي فعال در اين زمينه براي جداسازي مناسب زبالهها از يکديگر ميباشد. در اين صورت بازيافت زبالهها کاري ممکن و از لحاظ اقتصادي و ملاحظات زيست محيطي فعاليتي ارزشمند و سودآور خواهد بود.
وشبختانه در کشور ما با نهادينه شدن مسائل فرهنگي و اجتماعي بازيافت زباله و افزايش همکاري مردم، کارفرمايان و دولت، چشم انداز مناسبي در رشد و گسترده شدن بازيافت انواع زباله ملاحظه ميشود و اميد ميرود اين مهم بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد.
يکي از زبالههاي قابل توجه از لحاظ کمي و کيفي بطريهاي شيشهاي مستعمل ميباشد. با بازيافت مناسب اين زبالهها ميتوان هم از لحاظ اقتصادي و هم از لحاظ زيست محيطي منافع قابل توجهي را کسب نمود.
بازيافت زباله - بطريهاي شيشهاي :
عموما دو نوع بازيافت در مورد بطريهاي شيشهاي وجود دارد.
روش اول بازيافت شيشه به صورت خورده شيشه (cullet) :
در اين روش با جمعآوري و جداسازي بطريهاي شيشهاي و عمل خردايش، شيشه خرده توليد ميشود. اگر خرده شيشه حاصل داراي رنگ روشن و قهوهاي باشد ميتواند براي توليد خمير شيشه و توليد مجدد شيشه استفاده شود اما اگر داراي رنگ تيره باشد به دليل مسائل و ملاحظات بهداشتي و زيست محيطي امکان استفاده از آن در توليد مجدد شيشه و بطري وجود نخواهد داشت و تنها ميتوانند در محصولات رده دوم بتون و آسفالت استفاده شوند. «خرده شيشه» از لحاظ صنعتي محصولي با ارزش به شمار نمي رود و نمي توان از آن در صنايع متعدد استفاده نمود.
ر اين روش از ماشين آلات نسبتا ساده و ارزان استفاده ميشود و پس از جمع آوري و جداسازي بطريها در ماشين آلات خردايش شيشه و بطريهاي مستعمل به خرده شيشه تبديل شده و پس از غربال براي استفادههاي ذکر شده ارسال ميگردد. در اين روش به لحاظ ساده بودن تجهيزات نياز به سرمايه گذاري زيادي نيست و محصول نهايي (خرده شيشه) کاربرد محدودي دارد.
روش توليد ماده «سوپرسول» (Supersol) از بطريهاي شيشهاي مستعمل :
در اين روش بطريهاي مستعمل پس از طي مراحل و فرايندهاي مکانيکي و شيميايي به ماده «سوپرسول» تبديل ميشود. اين ماده که ظاهري شبيه سنگ پا داشته و متخلخل ميباشد کاربردي وسيع در صنايع مختلف همچون ساخت و ساز صنايع عمراني و بسياري از توليدات مواد شيميايي و پلاستيک داشته و از لحاظ اقتصادي و بر خلاف «خرد ه شيشه» داراي ارزش بسيار قابل توجهاي بوده و براي توليد اين ماده نياز به سرمايهگذاري بيشتر و ماشين آلات متعدد و پيچيدهتر ميباشد.
ماشين آلات مورد استفاده در فرايند توليد ماده «سوپرسول» از بطريهاي شيشهاي مستعمل :
يک واحد استاندارد توليد «سوپرسول» از زبالههاي شيشهاي عموما شامل 9 دستگاه و ماشين آلات متفاوت ميباشد. اين ماشين آلات شامل: جمع آوري و جداساز بطري شيشهاي، حمل كننده بطريها، ماشين خرد كن، ماشين آسياب شيشه و تبديل به پودر شيشه، حمل كننده پودر شيشه، ماشين غربال و الک، ماشين مخلوط كن، ماشين پخت و ماشين نهايي توليد «سوپرسول» در سايز مورد نظر ميباشد و از يك واحد كنترل به وسيله پنل؛ كليه فرآيندهاي ماشينهاي مذكور كنترل ميشود.
مراحل فرايند توليد «سوپرسول» :
ماشين جمعآوري كننده بطري شيشهاي ميتواند مقدار قابل توجهاي بطري را در هر بار عملكرد، جمع آوري و جداسازي نمايد. اين بطريها سپس به دستگاه خردايش منتقل شده و در ابعاد كمتر از 5 ميليمتر خرد ميشوند و در ادامه فرايند بازيافت، در ماشين آسياب، اين خرده شيشهها به صورت پودر آسياب ميشوند. قطر هر يك از دانههاي پودر شده كمتر از 35 ميكرومتر بوده و در ماشين غربال كننده اين پودر شيشه غربال و الک شده و اشياء و مواد اضافي و همچنين شيشههاي با قطر بزرگتر از مقدار مورد نظر غربال و از پودر اصلي جدا ميشوند.
ماشين مخلوط كن پودر يكنواخت حاصل از مرحله غربال را با ساير مواد افزودني مخلوط نموده و مخلوط حاصل را به صورت پيوسته به ماشين پخت ارسال ميدارد. در ماشين پخت مخلوط ابتدا پيش حرارت ديده و نرم ميشود و در نهايت در دماي 700 الي 920 درجه سانتي گراد به صورت اسفنجي پخته ميشود. اسفنج حاصل از پخت داراي ضخامت اوليه 15 ميليمتر بوده و طي فرايندي به شمشهاي (اسلب) با ضخامت 60 ميليمتر و به شكل سنگ پا تبديل ميگردد که محصول نهايي فرايند بازيافت بوده و «سوپرسول» نام دارد.
«سوپر سول» توليد شده پس ا ز طي مراحل تضمين کيفيت و آزمون و در تناژ و ابعاد مورد نياز، براي مصارف متعدد در صنايع گوناگون ارسال ميگردد.گرچه توليد «سوپر سول» نياز به تجهيزات پيچيدهتر داشته و به طبع گرانتر از روش «توليد خرده شيشه» است اما محصول نهايي (سوپر سول) نسبت به «خرده شيشه» ارزش صنعتي و اقتصادي بسيار بيشتري داشته و امروزه در اکثر کشورهاي پيشرفته و در حال پيشرفت از اين روش براي بازيافت زبالههاي حاصل از بطريهاي شيشهاي استفاده ميگردد.