زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سعید حسینی

چغندر از گیاهان باارزش تغذیه‌ای بالا و از سبزیجات ریشه‌ای مفید برای سلامت قلب و عروق است. رنگدانه‌های بی‌همتا و خاص آنتی‌اكسیدانی حاضر در این گیاه از بدن در برابر بیماری‌های عروق كرونر و آنفاركتوس محافظت می‌كنند و سطح كلسترول خون را پایین می‌آورند و خاصیت ضدپیری دارند. از ریشه و برگ‌های چغندر برای مصارف مختلف استفاده می‌گردد.

 خواص سلامتی لبوها

لبو بسیار كم‌كالری و كم‌چربی (شامل فقط 45 كیلوكالری به ازای 100 گرم)، اما سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. ریشه گیاه نیز منبع فیتوكمیكال‌های گلایسین بتایین می‌باشد. بتایین دارای خاصیت پایین آورندگی هموسیستئین خون است. هموسیستئین یكی از فرآورده‌های متابولیسمی سمی است كه موجب تشكیل پلاك‌های آترو اسكلروز می‌گردد كه ممكن است برای عروق خونی خطرآفرین باشند.

افزایش میزان هموسیستئین خون ممكن است منجر به گسترش بیماری عروق كرونر قلب (CHD)، آنفاركتوس و بیماری عروق محیطی گردد. لبو منبع بسیار خوب فولات است، اما پخت بسیار زیاد چغندر ممكن است بطور قابل ملاحظه‌ای این میزان را در غذا كاهش دهد.

فولات برای سنتز DNA در سلول‌ها لازم است. فولات اگر در دوره پیش از بارداری مصرف گردد می‌تواند از نقص‌های مادرزادی در نوزاد جلوگیری كند. همچنین لبو حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین C است. این ویتامین یك آنتی‌اكسیدان قوی می‌باشد كه به بدن در تخریب رادیكال‌های آزاد كه یكی از دلایل شیوع سرطان‌ها هستند كمك می‌كند.

برگ چغندر نیز منبع غنی كاروتنوییدها و فلاوونوییدها (آنتی‌اكسیدان) و ویتامین A است. این مواد در برگ چغندر چندین برابر بیشتر از لبو هستند. ویتامین A برای سلامتی غشاهای مخاطی و پوست و نیز بینایی ضروری است. مصرف سبزیجات طبیعی سرشار از فلاوونویید به محافظت از بدن در برابر برخی سرطان‌ها كمك می‌كند.

همچنین لبو منبع سرشار از نیاسین (ویتامین B3)، اسید پانتوتنیك (ویتامین B5)، پیریدوكسین (ویتامین B6)، كاروتنوییدها و مواد معدنی مثل آهن، منگنز و منیزیم است. بطور كلی این سبزی ریشه‌ای پخته‌شده سطح بسیار خوب پتاسیم را نیز دارا می‌باشد. پتاسیم  در تنظیم ضربان قلب كمك ‌كننده است و متابولیسم داخل سلولی را با مقابله كردن با اثرات زیان‌آور سدیم منظم می‌‌سازد.

 روش‌های آماده‌سازی و تهیه

به آرامی سر و دم چغندر را بگیرید و آن را در آب سالم و روان بشویید تا قبل از استفاده، شن، خاك و گردوغبار از روی آنها پاك شود. از ریشه‌های پخته (لبو) و نیز نوع تازه آنها (چغندر خام) و برگ‌های تر و تازه سبز رنگ آنها و حتی ساقه‌ها در آماده سازی انواع غذاها استفاده می‌شود.

شما می‌توانید پوست بخش ریشه‌ای را بگیرید و آن را بخارپز كنید و آن را به صورت گرم به عنوان یك دسر خوشمزه میل نمایید (تهیه لبو) و یا حتی آن را به صورت پخته، در ترشی‌ها و یا سرد به عنوان یك چاشنی استفاده كنید و یا حتی به صورت پوست گرفته و خام خرد شده به عنوان یك سالاد مصرف نمایید. لبوهای ترشی یك نوع غذای سنتی ایالات جنوبی آمریكا هستند.

 روش‌های انتخاب و نگهداری

چغندرهای سالم، شاداب و دارای بافتی سفت را كه عطر و طعم زیادی داشته باشند، از بازار انتخاب كنید. از چغندرهای آفت‌زده یا آنهایی كه نرم شده‌اند خودداری كنید. در صورت امكان از چغندر ارگانیك برای بهره‌مندی از حداكثر خواص سلامتی آن استفاده كنید. برگ‌های چغندر نیز باید كاملاً در آب روان پاكیزه شسته شوند و در آب نمك به مدت تقریباً 30 دقیقه باقی بمانند تا خاك، آلودگی و هرگونه بقایای حشره‌كش‌ روی آنها از بین برود.

اگر تمامی این سبزی را خریداری می‌كنید، ریشه آن را از برگ‌های آن جدا كنید چون برگ‌ها رطوبت و مواد غذایی ریشه را می‌گیرند. از آنها تا زمانی كه تازه هستند استفاده كنید. چغندر تازه چند روز در یخچال باقی می‌ماند.

 موارد ایمنی

ادرار قرمز یا صورتی رنگ پس از مصرف چغندر، لبو یا برگ چغندر كاملا طبیعی است. این حالت تقریباً در 10-15 درصد افراد كه به طور ژنتیك قادر به شكستن رنگدانه‌های بتاسیانین نیستند دیده می‌شود. برگ چغندر حاوی اگزالیك اسید می‌باشد كه ماده‌ای است كه به طور طبیعی در سبزیجات وجود دارد و ممكن است باعث تشكیل سنگ‌های اگزالات در مجاری ادراری برخی افراد شود.

بنابراین پرهیز از خوردن برگ چغندر به مقدار زیاد در افرادی كه سابقه شناخته شده سنگ‌های اگزالات مجاری ادراری دارند توصیه می‌گردد.