زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر سلطانعلی محبوب؛ استاد و قائم مقام موسسه آموزش عالی ربع رشیدی تبریز، مهسا جلیلی؛ دانشجوی كارشناسی ارشد تغذیه

اثرات اجزای مختلف انار

 آب انار تولید LDL اكسیده را كاهش و سنتز نیتریك اكساید در سلول‌های اندوتلیال عروق كرونر را افزایش می‌دهد. عصاره انار در بیماران دیابتی خواص آنتی‌اكسیدان بر لیپیدهای سرمی و ماكروفاژهای التهابی دارد. پلی‌فنول‌های انار، بیان ژن‌های مولد آندروژن را در سرطان پروستات كاهش می‌دهند و عصاره انار نیز در بهبود اثرات آنتی‌اكسیدانی در سالمندان بهتر از عصاره سیب عمل می‌كند. عصاره انار عملكرد موش‌های دچار آلزایمر را بهبود می‌بخشد. عصاره گل انار، اثرات آنتی‌اكسیدانی قوی دارد و یون‌های اكسیدان آهن در اختلالات كبدی موش‌ها را از بین می‌برد.

آب انار، علائم افسردگی و پوكی استخوان را در سندرم قاعدگی موش‌های فاقد تخمدان بهبود می‌بخشد. پوسته سفید داخل انار، مهاركننده رادیكال‌های آزاد است و خواص ضدآنزیم تیروزیناز را دارد و از مقاومت به انسولین، پیشگیری می‌كند. عصاره انار همراه روغن دانه انار بر نیتریك اكساید عروق موثر است و عملكرد آن را در موش‌های چاق بهبود می‌بخشد. پوسته انار خواص آنتی‌اكسیدانی و آنتی موتاژنی دارد. مصرف آب انار بر سلامت اسپرم، تراكم سلولی و اثرات آنتی‌اكسیدانی تستوسترون در موش‌های نر موثر می‌باشد و قدرت باروری را افزایش می‌دهد. پلی فنول‌های انار، عوامل شیمیایی ضدسرطان پروستات هستند.

مصرف طولانی مدت آب انار به مدت3  سال، تنگی عروق كاروتیدی را كاهش می‌دهد و از پرفشاری خون و اكسیداسیون LDL پیشگیری می‌كند، پوسته و ریشه انار خواص ضدانگلی دارند. علاوه بر این، قابض هستند و در درمان اسهال و آفت دهان به كار می‌روند. عصاره انار تصفیه‌كننده خون است. جوشانده پوسته خشك انار در آب، درمان زخم‌هاست.

مخلوط دانه، عصاره و پوسته انار هم از سقط جنین پیشگیری می‌كند و هم مانع بارداری می‌گردد. در هندوستان، گل انار در درمان دیابت ملیتوس به كار می‌رفته و امروزه درمانی برای ایدز است. انار علاوه بر درمان خوراكی، كاربرد آرایشی نیز دارد و سفیدكننده پوست می‌باشد. امروزه عصاره انار در كنترل آلرژی، بیماری‌های قلبی – عروقی، عفونت دهان و نیز پماد چشمی، تولید صابون، كاهش وزن و افزایش رنگ‌های رادیوتراپی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اثر انار بر التهاب

التهاب فیزیولوژیك یا حاد، پاسخ طبیعی میزبان به آسیب بافتی است، اما اگر برای مدت طولانی ادامه یابد، منجر به بیماری‌های ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، بیماری التهابی روده و سرطان می‌شود. التهاب مزمن می‌تواند منجر به تغییرات اولیه سرطان در اثر مواد حد واسط التهاب مانند TNF-α، اینترلوكین‌ها و عوامل محرك رونویسی مانند NF-Kβ و لیپیدهای فعال زیستی مانند ایكوزانوئیدها (پروستاگلاندین E2 و محصولات حاصل از لیپوكسیژناز) شود. فرآورده‌های حاصل از انار می‌توانند بر روند التهاب اثر بگذارند و به عنوان عامل پیشگیری و درمان التهاب مطرح شوند.

عصاره غنی از اسیدفنولیك روغن دانه انار به طور محكمی آنزیم‌های لیپوكسیژناز و سیكلواكسیژناز را مهار می‌كند. اثر توام مهاركننده و كمكی در اثر مصرف عصاره و دانه انار افزایش می‌یابد، اما اگر تركیبی از كل گیاه انار باشد، اثراتش قوی‌تر است. 
عصاره انار در مقایسه با آب انگور، آب پرتقال و قهوه، بیان پروستاسیكلین را در انسان‌ها بعد از مصرف افزایش می‌دهد و تولید آن را در سلول‌های اندوتلیال آئورت بالا می‌برد. منافع عصاره انار در كاهش فعالیت سیتوكینی در بیماران دچار التهاب لثه دیده شده است. بیمارانی كه التهاب دهانی دارند، می‌توانند با مصرف عصاره پوسته انار بهبود یابند و عصاره انار سیتوكین‌‌های التهابی را در دوره بعد از درمان كاهش می‌دهد.

اثرات آنتی‌اكسیدانی انار

استرس اكسیداتیو محرك متابولیك غیراختصاصی برای التهاب و افزایش رشد رگ‌ها می‌باشد، گرچه می‌تواند عامل شروع و توسعه سرطان باشد. كفایت آنتی‌اكسیدانی انار، زیست دسترسی تركیبات فعال را كاهش می‌دهد. عصاره پوسته انار باعث كاهش 100‑30 درصدی بروز تومور می‌شود و دوره كمون تومور را كاهش می‌دهد. روغن دانه انار شدت و تعداد تومورهای كولونی را كاهش می‌دهد. تغییرات مفید چرخه سلولی بعد از مواجهه سلول‌های لنف انسانی با عصاره پوسته انار دیده شده و سلول‌های سرطانی انسان در معرض روغن دانه انار تغییرات مثبتی می‌یابند.

احتمالا اثرات ضدسرطانی عصاره انار در تمایز سلول‌هاست كه در سلول‌های پستان و پروستات دیده شده است. رشد رگ‌های خونی جدید (آنژیوژنز) برای تامین اكسیژن و مواد مغذی رشد و متاستاز تومور ضروری است. مهار تشكیل رگ خونی تومور، روش غیرتهاجمی است و رویكرد درمانی برای بیماران توموری می‌باشد. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند كه انار توانایی مهار نمو رگ‌های خونی جدید را دارد، بنابراین آنژیوژنزیس به طور موثری توسط عصاره انار مهار می‌شود. عصاره انار می‌تواند تكثیر فیبروبلاست‌های عضله انسانی را مهار و از اختلالات حركتی – عصبی پیشگیری كند.

بخش‌های محلول در آب و محلول در چربی انار می‌توانند توانایی مرگ انتخابی در سلول‌های سرطانی غیروابسته به هورمون داشته باشند. علاوه بر این، اثر حفاظتی ضداستروژن عصاره انار و عصاره دانه انار در موش‌های فاقد تخمدان باعث بهبود تراكم استخوانی و كاهش علایم افسردگی شده است كه می‌تواند به عنوان مكمل غذایی در زنان یائسه دچار پوكی استخوان و افسردگی كاربرد داشته باشد.

نتیجه‌گیری
اولین استفاده پزشكی مدرن از انار در شیمی درمانی سرطان به علت ویژگی‌های ضدالتهاب هر دو فاز آبی و روغنی انار بوده است. مطالعات بالینی التهاب و سرطان با مصرف انار محدود هستند. در 7 سال گذشته، بسیاری از تحقیقات، فعالیت آنتی‌اكسیدانی تركیبات انار را تایید كرده‌اند.

ارتباط این فعالیت با بیماری و سلامت فعلا مشخص نشده است، بنابراین تعمیم دادن یافته‌ها به شكل توصیه پزشكی امری غیرمنطقی است، زیرا تحقیقات در زمینه انار، نتوانسته‌اند به بسیاری از سوالات پاسخ دهند، گرچه اجرای مطالعات بیشتر توصیه می‌شود، اما مطالعات بالینی اهمیت تولید محصولات دارویی را نشان داده‌اند. امید است با مطالعات آینده، اطلاعات بیشتری از فواید گیاه انار به دست آید.