به قلم : علی محمد سلیمانی ، دانشجوی کارشناسی تغذیه
زیر نظر: د‌کتر آزاده نجارزاده ، استاد تمام گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی یزد
Dr.azadeh.najarzadeh@
تحریریه زندگی آنلاین : برنامه رژیم غذایی آرتریت روماتوئید
اگر به آرتریت روماتوئید (RA) مبتلا هستید، ممکن است تعجب کنید که رژیم غذایی شما چگونه بر وضعیت شما تأثیر می‌گذارد و آیا چیزی وجود دارد که بتوانید برای کمک به علائم خود بخورید؟ هیچ رژیم غذایی خاصی برای درمان آرتریت روماتوئید وجود ندارد، اما برخی از غذاها می‌توانند به کاهش التهاب (تحریک، درد و تورم) در بدن شما کمک کنند. آنها همچنین می‌توانند به شما در مدیریت وزن کمک کنند که برای جلوگیری از فشار بیش از حد روی مفاصل مهم هستند. از آنجایی که این غذاها می‌توانند به شما کمک کنند تا در کل احساس بهتری داشته باشید، برای شما مفید هستند.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای
رژیم مدیترانه‌ای بر اساس غذاهایی است که مردم حاشیه دریای مدیترانه به طور منظم مصرف میکنند، مانند:
میوه‌ها و سبزیجات غلات کامل ماهی روغن زیتون آجیل و دانه‌ها لوبیا و نخود
تحقیقات نشان می‌دهند که رژیم غذایی مدیترانه‌ای می‌تواند التهاب را کاهش دهد و علائم آرتریت روماتوئید را بهبود ببخشد. در یک مطالعه، زنان مبتلا به آرتریت روماتوئید که رژیم غذایی مدیترانه‌ای را به مدت ۶ هفته مصرف کرده بودند، درد مفاصل و سفتی صبحگاهی کمتر و همچنین سلامت کلی بهتری نسبت به گروهی که رژیم را رعایت نمی‌کردند، داشتند.
بیشتربخوانید:
کنترل آرتریت با کمک تغذیه
اسیدهای چرب امگا ۳
یکی از دلایلی که رژیم مدیترانه‌ای برای آرتریت روماتوئید مفید است، دارا بودن مقادیر بالای اسیدهای چرب امگا ۳ می‌باشد. اینها نوع سالم چربی موجود در ماهی، آجیل و دانه‌ها هستند که تحقیقات نشانگر آن هستند که می‌توانند به کاهش التهاب و کاهش درد، تورم و سفتی آرتریت روماتوئید کمک کنند. این چربی‌های سالم همچنین با کاهش تری‌گلیسرید سلامت قلب شما را تقویت میکنند (تری‌گلیسرید نوعی چربی است که در صورت مصرف بیش از حد، می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش دهد).
ضمنا به کاهش تجمع پلاک در شریان‌های شما کمک میکنند. پلاک از چربی کلسترول و کلسیم تشکیل شده است. مصرف بیش از حد آن می‌تواند جریان خون را مسدود کرده و باعث حمله قلبی، نارسایی قلبی و سکته شود. از آنجایی که آرتریت روماتوئید خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد، باید از هر فرصتی برای حفظ سلامت قلب خود استفاده کنید.
لوبیا
لوبیاها مملو از فیبر هستند که می‌توانند به کاهش سطح پروتئین واکنشی CRP) C) که نشانه التهاب است، کمک کنند. لوبیا همچنین برای قوی نگه داشتن ماهیچه‌های اطراف مفاصل به شما پروتئین می‌دهد. لوبیا قرمز و چیتی منابع خوبی از مواد مغذی مانند فولات، منیزیم، آهن و پتاسیم نیز هستند که همگی می‌توانند به قلب و سیستم ایمنی بدن شما کمک کنند.
کلم بروکلی
کلم بروکلی و سایر سبزیجات دارای برگ سبز مانند اسفناج، کلم بروکسل، کلم پیچ و چغندر سوئیسی سرشار از ویتامین‌های A و C هستند که از شما در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت میکنند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایداری هستند که می‌توانند به سلول‌های بدن آسیب برسانند و باعث ایجاد و تشدید آرتریت روماتوئید شوند. کلم بروکلی همچنین منبع عالی کلسیم است که استخوان‌های شما را قوی نگه می‌دارد.
بیشتربخوانید:
با این نوشیدنی ها درد زانو را برای همیشه فراموش کنید
گیلاس
مواد شیمیایی به نام آنتوسیانین آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند که می‌توانند با رادیکال‌های آزاد مبارزه کنند و به کاهش التهاب کمک نمایند. آنها همچنین رنگ روشن را به گیلاس می‌دهند. شما می‌توانید آنها را در سایر میوه‌های بنفش و قرمز مانند تمشک و زغال‌اخته نیز پیدا کنید.
مرکبات
پرتقال، گریپ‌فروت و لیموترش منابع عالی ویتامین C هستند که سیستم ایمنی بدن شما را تقویت میکنند و با التهاب که باعث ایجاد رادیکال‌های آزاد می‌شود، مبارزه میکنند.
ماهی
ماهی قزل‌آلا، شاه‌ماهی، ساردین، ماهی خال‌‌مخالی، ماهی تن و ماهی کولی، امگا ۳ را تامین میکنند. امگا۳ می‌تواند التهاب را کاهش داده و از سلامت قلب شما محافظت کند.
آجیل
گردو، روغن کانولا و سویا منابع خوبی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند.
چای سبز
این نوشیدنی خوشمزه پلی‌فنول‌ها را تامین می‌کند که آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که ممکن است التهاب را کاهش داده و تخریب غضروف را آهسته کنند.
روغن زیتون فوق‌بکر
روغن زیتون حاوی حدود ۳۰ نوع پلی‌فنول مختلف است. روغن زیتون فوق بکر را انتخاب کنید که از اولین فشار دادن زیتون به دست می‌آید و دارای بیشترین مواد مغذی برای شما است.
غلات کامل
خوردن بیشتر غلات کامل به جای غلات فرآوری شده (مثلا برنج قهوه‌ای به جای برنج سفید) را در نظر بگیرید که می‌تواند به کاهش سطح CRP کمک کند. غلات کامل همچنین دارای فیبر بیشتری هستند که شما را سیر کرده و مدیریت اشتها را آسان‌تر میکنند. این کار می‌تواند به شما کمک کند وزن مناسبی داشته باشید تا فشار اضافی روی مفاصل خود نداشته باشید.
بیشتربخوانید:
مرهم تغذیه بر درد پنهان آرتریت
فلفل قرمز
فلفل قرمز سرشار از ویتامین C است که این ویتامین C به بدن شما کمک می‌کند تا کلاژن بسازد که بخشی از غضروف تاندون‌ها و رباط‌های شما هستند که مفاصل شما را در کنار هم نگه می‌دارند.
ماهی سالمون کنسرو شده
ماهی سالمون سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ است. ماهی کنسرو شده یک مزیت اضافی نیز دارد - انواع کنسرو شده با استخوان دارای کلسیم و ویتامین D هستند که به تقویت استخوان‌های شما کمک میکنند. ضمنا استخوان‌های ریز ماهی برای خوردن، بسیار خوب و آسان هستند.
دریافت کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای سلامتی شما مهم است. هنگامی که شما مبتلا به آرتریت روماتوئید هستید، بعضی ویتامین‌ها و مواد معدنی حتی مهم‌تر هستند، مانند: کلسیم، کروم، فولات، آهن، منیزیم، سلنیوم، ویتامین A، ویتامین‌های B1,B2,B3,B6,B12، ویتامین C، ویتامین D، ویتامین E، ویتامین K و روی.
اگر نمی‌توانید به اندازه کافی از این ویتامین‌ها و مواد معدنی از رژیم غذایی خود دریافت کنید، ممکن است متخصص تغذیه مصرف مکمل را توصیه کند. برخی تحقیقات نشان دهند که سایر مکمل‌های غذایی غیر ضروری ممکن است برای آرتریت روماتوئید مفید باشند؛ از جمله:
بور
یک عنصر کمیاب که به طور طبیعی در غذاها یافت می‌شود. بور با التهاب مبارزه می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند در افرادی که رژیم‌های غذایی با بور بالا دارند، میزان احتمال ابتلا به آرتریت بسیار کم است و شواهدی وجود دارد که افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید می‌توانند از آن سود ببرند. بهترین منابع بور میوه‌ها و سبزیجات تازه و آب آشامیدنی (بسته به محل زندگی شما) می‌تواند باشد.
روغن ماهی مثل خوردن ماهی‌های چرب
مکمل‌های روغن ماهی می‌توانند به شما در دریافت اسیدهای چرب امگا ۳ کمک کنند که التهاب را کاهش می‌دهند. اگر قادر به دریافت روغن ماهی کافی از رژیم غذایی خود نیستید، پزشک ممکن است مکمل روغن ماهی را پیشنهاد کند.
گاما لینولنیک اسید (GLA)
بدن شما از این اسید چرب امگا ۶ برای تولید عوامل ضد التهابی استفاده می‌کند. گاما لینولنیک اسید با سایر اسیدهای چرب امگا ۶ متفاوت است (در واقع دیگر اسیدهای چرب امگا6 ممکن است التهاب را افزایش دهند). GLA در روغن گل مغربی، روغن توت سیاه و مکمل‌های روغن گل گاوزبان یافت می‌شود. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف GLA می‌تواند به بهبود علائم آرتریت روماتوئید کمک کند.
S آدنوزیل متیونین (SAMe)
چندین مطالعه نشان می‌دهند SAMe (ماده‌ای که به طور طبیعی در بافت‌های بدن وجود دارد)، به اندازه مسکن‌های ضدالتهابی برای تسکین درد، تورم و سفتی مفاصل موثر است و عوارض جانبی کمتری دارد.
زردچوبه
زردچوبه حاوی کورکومین بوده که دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی است. چندین مطالعه نشان داده‌اند که می‌تواند به کاهش درد و تورم در آرتریت روماتوئید کمک کند.
بسیاری از مکمل‌های دیگر وجود دارند که افراد ممکن است برای کمک به آرتریت روماتوئید استفاده کنند، اما تحقیقات کافی برای تایید این مزایا وجود ندارد. مراقبت‌های پزشکی، دارو، رژیم غذایی سالم و ورزش بهترین درمان‌های مبتنی بر شواهد برای آرتریت روماتوئید هستند. هرگز از مکمل‌های غذایی به عنوان جایگزینی برای مراقبت‌های پزشکی حرفه‌ای استفاده نکنید و همیشه قبل از مصرف مکمل جدید از پزشک خود بپرسید تا مطمئن شوید که برای شما مناسب است.
همانطور که غذاهایی وجود دارند که می‌توانند به بهبود علائم آرتریت روماتوئید شما کمک کنند، غذاهایی نیز وجود دارند که می‌توانند آنها را بدتر کنند. برخی از این غذاها می‌توانند التهاب را در بدن شما افزایش دهند. بسیاری از آنها دارای چربی، قند و نمک زیادی هستند که می‌توانند مدیریت وزن و حفظ سلامت قلب را دشوارتر کنند.
غذاهای فرآوری شده
غذاهای فرآوری شده سرشار از نمک، شکر و چربی‌های ناسالم، می‌توانند باعث التهاب، افزایش وزن و مشکلات قلبی شوند. آنها نه تنها برای آرتریت روماتوئید مضر هستند، بلکه برای سلامت کلی شما نیز مضر می‌باشند. گوشت قرمز و گوشت‌های فرآوری شده حاوی سطوح بالایی از چربی اشباع شده هستند که می‌توانند التهاب را افزایش داده و اثرات منفی بر سلامت قلب داشته باشند. گوشت‌های فرآوری شده، مانند گوشت اغذیه‌فروشی گاهی اوقات حاوی مواد نگهدارنده هستند که می‌توانند باعث التهاب شوند.
غذاهای سرخ‌شده
اینها سرشار از اسیدهای چرب امگا ۶ و چربی‌های اشباع شده هستند که باعث التهاب و بدتر شدن سلامت قلب می‌شوند.
قندهای تصفیه شده و کربوهیدرات‌ها
غذاهای قندی مانند شیرینی‌ها، آب‌نبات‌ها و نوشیدنی‌های شیرین می‌توانند باعث شوند بدن شما پیام‌رسان‌های التهابی به نام سیتوکین‌ها را آزاد کند. همین امر در مورد کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند نان سفید، برنج سفید و ماکارونی سفید نیز صادق است که بدن شما به سرعت آنها را به قندهای ساده تبدیل می‌کند.
نمک
نمک زیاد نه تنها برای فشار خون شما مضر است، بلکه اگر شما مبتلا به آرتریت روماتوئید هستید و استروئید مصرف میکنید، ممکن است بدن شما راحت‌تر نمک را نگه دارد. در این صورت مصرف کمتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم در روز را هدف قرار دهید.
الکل
الکل به خوبی با داروهای آرتریت روماتوئید شما ترکیب نمی‌شود و همچنین می‌تواند باعث التهاب شود.
ادعاهای رژیم غذایی آرتریت
ادعاهای زیادی در مورد چگونگی تأثیر برخی غذاها و رژیم‌های غذایی بر آرتریت روماتوئید وجود دارند. برخی از موارد رایج عبارتند از:
بادمجانیان را حذف کنند: یکی از رایج‌ترین ادعاهای رژیم غذایی این است که حذف کردن بادمجانیان (شامل سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، بادمجان و بیشتر انواع فلفل) آرتروز را تسکین می‌دهد. این رژیم احتمالا مضر نیست، اما شواهد کمی برای حمایت از آن وجود دارد.
رژیم قلیایی: ادعاهایی وجود دارند که آرتریت ناشی از اسید زیاد است. رژیم قلیایی، غذاهای فرآوری شده و گوشت را حذف می‌کند. افرادی که از رژیم غذایی قلیایی استفاده میکنند، ممکن است احساس بهتری داشته باشند، زیرا وزن خود را کاهش می‌دهند که استرس روی مفاصل و درد را کاهش می‌دهد. اگرچه شواهد کمی برای حمایت از این ادعا وجود دارد که غذاهای اسیدی باعث آرتروز می‌شوند، حذف این غذاها می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب شما کمک کند.
ژلاتین: ممکن است بشنوید که افراد برای کمک به کاهش درد مفاصل خوردن ژلاتین را پیشنهاد میکنند. هیچ مدرکی برای این وجود ندارد، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که برخی از انواع کلاژن مانند کلاژن هیدرولیز شده یعنی کلاژن غیر معمول، ممکن است مفید باشد. برای تایید این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز است.
از لبنیات پرهیز کنید: برخی افراد متوجه می‌شوند که لبنیات علائم آنها را بدتر می‌کند. افراد دیگر هیچ مشکلی با آن ندارند.
هیچ دلیلی برای پرهیز از لبنیات وجود ندارد، مگر اینکه به لاکتوز یا به محصولات لبنی حساسیت داشته باشید، اما انتخاب لبنیات کم‌چرب یا بدون چربی ایده خوبی است.
