به قلم : زهرا قنبری ، کارشناس ارشد علوم تغذیه
تحریریه زندگی آنلاین :
مادرم به بیماری آرتروز مبتلا است. آیا مواد غذایی می‌تواند در بهبود این بیماری موثر باشد؟
بله، برخی از مواد غذایی در کمک به درمان بیماری‌های التهابی از جمله آرتروز مفید هستند، مانند سبزیجات، میوه‌ها به خصوص توت، منابع پروتئین حیوانی شامل مرغ و ماهی، منابع پروتئین گیاهی مانند حبوبات و مغزها و اسیدهای چرب ضروری مانند امگا3 که از منابع آن می‌توان به ماهی‌های آب سرد مانند سالمون و ساردین اشاره کرد و همین طور فیبر غذایی که در حبوبات، سبزیجات و غلات کامل یافت می‌شود، می‌تواند در برنامه غذایی این بیماران قرار بگیرد. از طرف دیگر از میان روغن‌ها نیز روغن زیتون به دلیل داشتن ترکیبات فنلی و اسیدهای چرب مفید می‌تواند در کاهش التهاب نقش داشته باشد. از طرف دیگر محدود کردن مصرف قندهایی مانند فروکتوز (آبمیوه‌های شیرین شده با فروکتوز) و ساکارز (قند و شکر) و غذاهای فرآوری شده و آماده مصرف می‌تواند در روند بهبودی کمک‌کننده باشد.
در صورت تجویز مکمل کلسیم توسط پزشک بهتر است چه نکاتی را در مصرف آن رعایت نماییم؟
1 – تا جایی که امکان دارد، بهتر است کلسیم از منابع لبنی کم چرب و غیر لبنی تامین شود، ولی در صورت نیاز و تجویز پزشک بهتر است این مکمل همراه غذا مصرف گردد، زیرا در صورت مصرف کلسیم همراه وعده غذایی کلسیم همراه اگزالات باند شده و در نتیجه میزان اگزالات جذبی کاهش می‌یابد و احتمال تشکیل سنگ کلیوی کمتر می‌شود.
2- در زمان مصرف مکمل کلسیم میزان مایعات دریافتی بیمار افزایش یابد تا احتمال تشکیل سنگ کاهش پیدا کند، البته خاطر نشان می‌شود که مصرف مایعات مدر (قهوه و چای پررنگ)، مایعات حاوی قند و یا نمک بالا خود در دفع آب و تشکیل سنگ کلیوی موثر است.
3- میزان کلسیم تجویز شده باید به اندازه نیاز فرد باشد، به طور مثال میزان نیاز به کلسیم در سالمندان 1200 میلی‌گرم است که می‌توان در صورت عدم تحمل لاکتوز (قند موجود در شیر)، آلرژی و یا ترجیحات غذایی بخشی از نیاز به کلسیم را با تجویز پزشک از مکمل کلسیم دریافت نمود.
آیا تمامی افراد می‌توانند مکمل کلسیم مصرف نمایند؟
در پاسخ به این سوال توجه به چند نکته ضروری است:
اول میزان نیاز به کلسیم، که معمولا اگر فرد سالم باشد و مشکل جذب و دفع کلسیم، کمبود کلسیم و یا بیماری‌های دیگری که در جذب و دفع کلسیم تاثیر‌گذار هستند، نداشته باشد، از طریق برنامه غذایی اصولی و دریافت لبنیات می‌تواند نیاز بدن به کلسیم را برآورده نماید.
دوم، در صورت مصرف مکمل کلسیم بهتر است چند نکته را بدانید؛ در مطالعه‌ای نشان داده شده است، زنانی که به میزان 1000 میلی‌گرم مکمل کلسیم مصرف داشتند و مجموع کلسیم دریافتی‌شان در روز به 2000 میلی‌گرم می‌رسید، احتمال تشکیل سنگ کلیوی در این افراد 17 درصد افزایش داشت.
و سوم اینکه مصرف مکمل کلسیم در افراد به دلیل تاثیر در بیماری‌های قلبی - عروقی و سنگ‌های کلیوی بایستی با احتیاط و در صورت تشخیص و تجویز پزشک صورت گیرد.
در صورت ابتلا به سنگ‌های اگزالات کلسیم، بهتر است چه مواد غذایی از برنامه غذایی حذف شده و یا مصرف آنها کاهش یابد؟
مواد غذایی مانند شکلات، توت‌فرنگی، اسفناج، ریواس، چغندر، مغزهایی مانند بادام، بادام‌زمینی، گردو، سبوس گندم و محصولات حاوی آن، چای و استفاده از مقادیر بالای زردچوبه به دلیل داشتن میزان بالای اگزالات بهتر است بسته به پیشرفت بیماری فرد محدود یا حذف شود.
آیا با مصرف روزانه بادام می‌توان نیاز روزانه به کلسیم را برآورده نمود؟
100 گرم بادام حاوی 240 میلی‌گرم کلسیم می‌باشد و اگر به طور مثال نیاز یک نوجوان به کلسیم که حدود 1300 میلی‌گرم کلسیم باشد را در نظر بگیریم، این میزان از بادام تقریبا نزدیک به 19 درصد نیاز یک نوجوان به کلسیم را تامین می‌نماید و از طرف دیگر هر عدد بادام خشک تقریبا وزنی معادل 1 گرم دارد، پس ما اگر بخواهیم به میزان 240 میلی‌گرم کلسیم را تامین نماییم، باید چیزی در حدود 100 عدد بادام مصرف کنیم که این میزان مصرف بادام در روز می‌تواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد نماید، ضمن اینکه مصرف این تعداد بادام جهت تامین کلسیم، عاقلانه به نظر نمی‌رسد!
آیا می‌توان سختی آب را از طریق جوشاندن از بین برد؟
سختی کل آب با مجموع سختی دائم و سختی موقت تعریف می‌شود. سختی موقت که به صورت ترکیبات کلسیم و منیزیم کربناتی است، با حرارت از بین می‌رود و سختی دائم با روش‌های شیمیایی و فیلتراسیون از بین می‌رود و حرارت دادن تاثیری بر آن ندارد. مصرف مداوم آب جوشیده به دو دلیل 1- حذف املاح و مواد معدنی مانند کربنات کلسیم و منیزیم توصیه نمی‌شود. 2- جوشاندن زیاد آب باعث افزایش درصد غلظت مواد شیمیایی مضر نظیر نیتریت و نیترات می‌شود که مصرف مداوم آن سلامت فرد را به خطر می‌اندازد، زیرا این ترکیبات می‌توانند در ایجاد سرطان نقش داشته باشند.
