زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم: سارا چیذری ؛ مشاور تغذیه و رژیم درمانی

تحریریه زندگی آنلاین : در این مقاله میخواهم به شایع ترین اختلالات گوارشی در تعطیلات عید و سفر بپردازم . همانطور که می دانید از اوایل پاییز خیلی از افراد امید دارند که زودتر تعطیلات عید فرا برسد تا بتوانند استراحت کنند و تا جایی که میتوانند از شام و ناهار و تنقلات سال نو استفاده کنند . نه تنها در ایام تعطیلات نوروز در ایران بلکه در تمام نقاط دنیا در ایام تعطیلات افراد دچار اضافه وزن و اختلالات گوارشی می‌شوند . خوردن دو هفته انواع خوراکی های خوشمزه و پرکالری ممکن است باعث چند کیلو اضافه وزن شود .

پرخوری هیجانی و عصبی

معمولا در تعطیلات مشکلات عصبی بیشتر پیش می آید و افراد برای آرام کردن خودشان بیشتر به خوردن مواد غذایی سوق پیدا می‌کنند . به خصوص مصرف انواع خوراکی های شیرین باعث ترشح هورمون سروتونین در بدن میشود و همانطور که میدانید هورمون سروتونین باعث ایجاد احساس شادی می شود . به همین دلیل است که افراد در مواقع استرس زا بیشتر تمایل دارند به سراغ خوراکی‌های شیرین بروند .

بیشتربخوانید:

بیماران قلبی و عروقی ؛ نوروز و تغذیه

مسمومیت های غذایی یکی از شایع ترین اختلالات گوارشی در تعطیلات عید و سفر

اکثر افراد در این ایام به خانه اقوام و آشنایان خود می روند و خب با توجه به وجود انواع خوراکی های شیرین و پر کالری و مهمان نوازی میزبان مجبور می شوند در هر مهمانی مقداری از این نوع خوراکی ها استفاده کنند . وقتی که در بین وعده های غذایی شما مقدار زیاد خوراکی را وارد دستگاه گوارش تان می کنید و اجازه استراحت به دستگاه گوارش نمی‌دهید ، این فعالیت مداوم سیستم گوارش می تواند باعث ایجاد عوارضی مانند تهوع و نفخ ، احساس پری شکم و اسهال بخصوص در بچه ها شود .

یکی دیگر از عوامل موثر بر ایجاد اختلالات گوارشی در ایام تعطیلات عید این هست که معمولاً افراد در تعطیلات نوروز به سفر می روند و در آنجا ممکن است که از انواع غذاهای نیمه آماده و ناسالم استفاده کنند . به خصوص استفاده از این غذاها در رستوران های بین راهی میتواند باعث ایجاد مشکلات گوارشی برای آنها شود .

بهترین روش برای پیشگیری از بروز این عوارض این هست که شما در سفر اگر امکانش را دارید خودتان غذاها را آماده کنید و حتی الامکان از رستوران های بین راهی غذا تهیه نکنید . هر چقدر غذای شما تازه تر و پخته شده باشه سلامت بیشتری دارد و غذاهایی که به اندازه کافی پخته نشدن یا مدت طولانی در یخچال نگهداری شده باشند می توانند شما را دچار عوارض گوارشی و مسمومیت‌های غذایی کنند .

یکی از مهمترین علائم مسمومیت های غذایی بروز علایمی مانند اسهال و استفراغ بخصوص در بچه ها ، افراد مسن و افراد دارای بیماری های زمینه ای مزمن می باشد . زمانی که ما یک غذای آلوده می خوریم ممکن است علائمی را تجربه نکنیم اما اگر میزان ورود میکروب به بدن ما بیشتر از حدی باشد که سیستم ایمنی ما بتواند بر آن غلبه کند ، ممکن است دچار علائمی مثل اسهال بشویم که معمولاً این نوع اسهال خیلی هم شدید و خونی نیست .

حتی ممکن است بعضی موقع ها افراد فقط دچار استفراغ و یا اسهال بشوند و یا دردهای شکمی را تجربه کنند . حتی ممکن است برخی از افراد دچار یک تب خفیف هم بشوند .

در گروه‌های پرخطری مثل بچه ها ، سالمندان و افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند ، همین اسهال ساده میتواند فرد را به راحتی دچار کم آبی شدید کند و حتی میتواند باعث ایجاد مشکلات کلیوی به علت کم آبی بدن فرد شود که این وضعیت می تواند بسیار خطرناک باشد .

افزایش مصرف مواد شیرین و پرچرب مثل انواع شیرینی جات ، آبمیوه‌ها و آجیل در ایام عید میتواند منجر به اضافه وزن و چاقی و در نتیجه کبد چرب ، افزایش چربی خون ، احتمال بروز سنگ های صفراوی ، التهاب پانکراس و اختلالات گوارشی و بیماری های معده برای فرد شود .

بیشتربخوانید:

نسخه نوروزی تغذیه برای ورزشکاران

برای پیشگیری از عوارض گوارشی در سفر چه نکاتی را باید رعایت کنیم ؟

در طول مسافرت سعی کنید همه مواد غذایی و آشامیدنی مورد نیازتان رو اعم از مواد غذایی بسته‌بندی شده و یا غیر بسته بندی را از فروشگاه های معین و مجاز تهیه کنید و حتما به تاریخ تولید و انقضای محصول توجه کنید .

قبل از غذا خوردن حتما دست هایتان را با آب و صابون بشویید . بسیاری از این ناراحتی های گوارشی در سفر به دلیل خوردن غذا با دست های آلوده به وجود می آیند .

غذایی که پخته شده را شما نمی توانید بیشتر از دو ساعت در دمای محیط نگهداری کنید . بنابراین اگر غذاتان بیشتر از ۲ ساعت خارج از دمای یخچال مانده باشد نباید آن را استفاده کنید .

برای مصرف مجدد مواد غذایی که قبلا پخته شده اند باید قبل از مصرف حتما آنها را مجدد کاملاً داغ کنید .

توجه کنید که در زمان سفر ، غذای پخته شده را نباید بیشتر از یک بار گرم کنید و باقی مانده غذا را اگر بیش از یک بار گرم شده دور بریزید .

حتما مواد غذایی رو که در طول سفر استفاده می کنید باید قبل از مصرف سرد نگه داشته بشوند . برای اینکار میتوانید از یک یخدان حاوی یخ استفاده کنید .

همه میوه ها و سبزیجاتی که در طول مسافرت استفاده می کنید را باید به خوبی بشویید و اگر که در رستوران ها و مکان هایی که غذا سرو میشود خواستید از سبزی استفاده کنید ، باید حتما از روند سالم سازی آنها اطمینان داشته باشید . در غیر این صورت از محصولاتی که دارای پروانه ساخت از وزارت بهداشت هستند استفاده کنید .

اگر خواستید از غذاهای گوشتی مثل گوشت مرغ ، انواع کباب ، همبرگر و … استفاده کنید ، باید آنها را به صورت کامل بپزید به طوری که حرارت به اندازه کافی به همه قسمت های آن برسد .

از مصرف نوشیدنی های گرم و داغ مثل چای در لیوان های یکبار مصرف شفاف خودداری کنید .

در صورت استفاده از غذاهای کنسرو شده به تاریخ انقضای آنها دقت کنید و توجه داشته باشید که دارای مجوز وزارت بهداشت باشد و حتما آنها را قبل از مصرف حداقل ۲۰ دقیقه در آب بجوشانید و سپس مصرف کنید .

از خرید و مصرف گوشت دام هایی که به صورت غیرمجاز فروخته میشوند مثل گوشت های قطعه قطعه شده و فاقد مشخصات ، گوشت چرخ کرده های آماده ، گوشت های فاقد مهر کشتارگاه جدا خودداری کنید .

از آب لوله کشی تصفیه شده استفاده کنید . در صورتی که از سالم بودن آب مصرفی تان اطمینان ندارید باید حتماً آن را قبل از مصرف بجوشانید و سپس استفاده کنید .

از مصرف آب‌های سطحی ، چشمه ها ، دریاچه ها خودداری کنید .

از خرید مواد غذایی به ویژه نوشیدنی هایی که توسط فروشندگان دوره گرد در سفر عرضه می شود جدا پرهیز کنید .

از انواع آجیل و خشکبار بسته بندی شده در طول سفر استفاده کنید و از خرید خشکبار و آجیل فله پرهیز کنید . چون ممکن است به علت آفت زدگی و کهنگی غیرقابل استفاده شده باشند .

غذاهای اضافی تان را در یخچال نگهداری کنید و اگر به یخچال دسترسی ندارید باید آنها را در یک یخدان پر از یخ نگهداری کنید و از مصرف مجدد غذایی که بیش از دو ساعت در دمای محیط نگهداری شده‌ بپرهیزید .

بیشتربخوانید:

روش هایی کاربردی برای جلوگیری از چاقی در نوروز

تغذیه در سفرهای نوروزی

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

اسهال و استفراغ در مواقع مسمومیت های غذایی یک سد دفاعی برای بدن است که کمک می کند عوامل میکروبی از بدن دفع شوند . زمانی باید برای درمان به پزشک مراجعه کرد که اسهال و استفراغ شدید شود ، به طوری که فرد در معرض خطر کم آبی قرار گیرد . به خصوص اگر فرد سابقه ابتلا به بیماری‌های زمینه ای دیگر را نیز داشته باشد .

نکته قابل توجه اینجاست که در یک اسهال ساده اصلا نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نیست . نکته اصلی در درمان اسهال این است که شما هر چقدر مایعات و الکترولیت را از طریق اسهال یا استفراغ از دست داده اید را باید جایگزین کنید .

چه افرادی برای درمان نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارند ؟

اگر فردی تب بالا داشته باشد به طوری که این تب به مدت طولانی ادامه داشته باشد ، یا افراد در معرض خطر و یا افرادی که دچار اسهال خونی می شوند ، آنهم با تشخیص پزشک باید از آنتی بیوتیک ها استفاده کنند .

همانطور که اشاره شد مهمترین راه درمان بیماریهای اسهال و استفراغ جبران مایعات و الکترولیت های از دست رفته است که می‌توان آن را به راحتی با مصرف سوپ و یا پودر ORS و جبران کرد .
در تعطیلات نوروز پیدا کردن پزشک متخصص شاید کار ساده ای نباشد بنابراین بهترین راه برای مقابله ، پیشگیری از ابتلا به نوع بیماری هاست .

منظور از گروه های پرخطر چه افرادی هستند ؟

همانطور که گفته شد افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند اگر که دچار مسمومیت‌های غذایی شوند بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنند . حال ببینیم این گروه شامل چه افرادی هستند ؟

اگر افراد به علائم اسهال و استفراغ مبتلا می شوند و این علائم در آنها طولانی شود جوری که بر روی کیفیت زندگی آنها تاثیر منفی بگذارد باید به پزشک مراجعه کنند .

افرادی که بیماری زمینه‌ای مزمن داشته باشند . اسهال استفراغ در این افراد می‌تواند برای آنها پر خطر تر از سایرین باشد مثلاً افرادی که دچار بیماری دیابت ، بیماری‌های قلبی ، مشکلات تنفسی یا بیماری‌های کلیوی هستند می بایست سریعتر جهت درمان به پزشک مراجعه کنند .

یبوست در تعطیلات عید و سفر

یکی دیگر از شایع ترین مشکلات گوارشی که در این ایام بیشتر افراد را مبتلا می‌کند مشکل یبوست می‌باشد . تعریف یبوست به این صورت است که اگر تعداد دفع فردی کمتر از ۳ بار در طول هفته باشد و یا هنگام دفع دچار مشکل شود ، آن فرد مبتلا به یبوست هست . معمولا افراد در ایام تعطیلات عید و سفر بیشتر دچار یبوست می‌شوند اما علت چیست ؟

یکی از فاکتورهای تشدید کننده یبوست سفر رفتن است . اما به چه علت ؟

اولین دلیل به این خاطر می باشد که میزان مصرف میوه و سبزیجات معمولاً در سفر کم می‌شود . بنابراین با کم شدن میزان فیبر دریافتی ، شما بیشتر مستعد ابتلا به یبوست هستید .

دومین عامل ، تغییر وضعیت خواب افراد در طول سفر هست . برای رفع یبوست منظم خوابیدن بسیار مهم است و بی نظمی در خواب باعث اختلال سیستم ایمنی بدن می شود . بسیاری از مشکلات سلامتی ما به دلیل بی نظمی خواب ماست . بی نظمی خواب می‌تواند بر روی سیستم گوارش شما تاثیر بسیار منفی بگذارد . ۶۰ الی ۷۰ درصد بیماری های گوارشی ، بیماری های غیر عضوی هستند یا به عبارت دیگر بیماری های عصبی دستگاه گوارش محسوب می شوند و ارتباط مستقیمی بین این نوع بیماری ها با استرس‌ها و بی نظمی در خواب وجود دارد .

از دیگر عوامل بروز یبوست مصرف کم مایعات در طول سفر می باشد . سعی کنید در طول روز ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید .

کم شدن تحرک در طول سفر نیز یکی دیگر از عوامل می باشد . ورزش و فعالیت بدنی کمک میکند که روده های های شما هم حرکت کنند . بنابراین افرادی که مبتلا به یبوست هستند با افزایش تحرک و فعالیت بدنی می‌توانند این مشکل را برطرف کنند .

توجه : هیچگاه در مرحله اول برای درمان یبوست از دارو استفاده نکنید

مصرف داروها می‌توانند در طولانی مدت مشکل یبوست شما را تشدید کنند . زیرا اگر که شما به صورت منظم از آنها استفاده کنید بدنتان به آنها عادت کرده و دیگر مثل قبل به شما کمک نمی کنند و مجبور می شوید هر روز از داروهای قوی تری برای رفع مشکل تان استفاده کنید .

بهتر است که با تغییر الگوی غذایی ، استفاده بیشتر از مواد پرفیبر مثل میوه ها و سبزیجات ، مصرف مایعات کافی در طول روز و داشتن استراحت و خواب کافی و مناسب و همچنین افزایش فعالیت بدنی در طول روز این مشکل خود را برطرف کنید .