زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

شهزاد محمدیان : متخصص تغذیه ورزشی  از استرالیا

تحریریه زندگی آنلاین : پاسخ ایمنی مؤثر در افراد دریافت کننده واکسن به یک وضعیت تغذیه‌ای مناسب بستگی کامل دارد. سازمان ایمنی غذایی اروپا بر اساس ارزیابی‌های علمی، نقش مؤثر ریزمغذی‌ها شامل ویتامین‌های A و بتا کاروتن پیش‌ساز آن،، B6، B9 فولات، B12، C  و D و مواد معدنی روی، سلنیوم آهن و مس را، Se، Fe  و Cu را در عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن اثبات شده می‌داند.این روزها که واکسیناسیون بر علیه کرونا در تمام کشورها آغاز شده و به‌خصوص سالمندان که آسیب‌پذیرترین گروه در برابر این بیماری هستند در اولویت واکسیناسیون قرار دارند، بررسی‌هایی صورت گرفته است تا مشخص کند چه شرایطی در بدن فرد لازم است تا واکسیناسیون بیشترین اثرگذاری را در مهار بیماری داشته باشد. نگرانی اصلی در سالمندان احتمال پاسخ ضعیف در افراد مسن مبتلا به ضعف عمومی یا دارای سوءتغذیه است که باعث کاهش اثربخشی واکسیناسیون می‌شود.

 بیشتربخوانید:

فهرست مراکز واکسیناسیون کرونا در تهران +آدرس

واکسن کرونا و مداخلات تغذیه‌ای

افراد مسن دارای پاسخ ایمنی ضعیفی هستند و مشخص شده است که سالمندان کمتر از میان‌سالان به بسیاری از واکسن‌ها ازجمله واکسن آنفلوانزای فصلی پاسخ مناسب می‌دهند. نتایج آزمایش‌هایی که بر میزان اثرگذاری واکسن آکسفورد بر سالمندان سالم‌تر انجام شده نمی‌تواند برای تمام جمعیت سالمندی در نظر گرفته شود چون در انتخاب گروه‌های مورد تحقیق این بررسی‌ها کسانی انتخاب شده‌اند که عوارض و بیماری‌های کمتر داشته‌اند و نمی‌توان آنها را به‌عنوان نمایندگان گروه‌های سالمندی مثلاً کسانی که در خانه‌های سالمندان نگهداری می‌شوند در نظر گرفت. بااین‌حال در بررسی صورت گرفته در هر دو گروه سنی 56 تا 70 سال و در گروه بالاتر از 70 ساله‌ای که به آنها یک دوز واکسن آکسفورد تزریق شده بود در مقایسه با افراد 18 تا 55 ساله، پاسخ آنتی‌بادی IgG کمتر و تیتر آنتی‌بادی خنثی کننده کمتری دیده شده است.. ازاین‌رو، در شرایط دنیای واقعی، افراد مسن ضعیف‌تر ممکن است محافظت بالینی مطلوب از واکسن را نداشته باشند و منابع ممکن در واقع به هدر رود. پاسخ‌های ضعیف واکسیناسیون در افراد مسن تنها به ضعف کلی و شکنندگی سالمندان مربوط نمی‌شود که به‌راحتی قابل اصلاح نیست. پاسخ ضعیف به واکسیناسیون به کمبود ریزمغذی‌ها هم مربوط می‌شود که خوشبختانه قابل‌رفع است.

کمبود ریزمغذی‌ها و ضعف سیستم ایمنی

یک رابطه علت و معلولی بین وضعیت ریزمغذی‌ها و پاسخ‌های واکسیناسیون از طریق آزمایش‌های کنترل شده تصادفی نشان داده شده است. چنین آزمایشاتی در افراد مسن پاسخ بهتری نسبت به واکسیناسیون پس از مداخله تغذیه‌ای نشان داده است. به‌عنوان‌مثال، یک آزمایش کنترل شده تصادفی برای دو گروه سالمندان 65 تا 85 ساله انجام شد. در این بررسی به یک گروه روزانه 5 واحد میوه و سبزی و به گروه دیگر 2 واحد میوه و سبزی داده شد. نتیجه به‌دست‌آمده نشان داد که پاسخ به واکسیناسیون پنوموکوک در گروه مصرف کننده مقدار بیشتر میوه و سبزی بیشتر بوده است. است. در مطالعه دیگری در مورد ویتامین E مشخص شد پاسخ به برخی واکسن‌ها در سالمندان بالای 65 سال که روزانه 60 تا 200 میلی‌گرم ویتامین e دریافت می‌کردند در مقایسه با گروهی که دارونما دریافت می‌کردند؛ بیشتر و بهتر شده است.

 بیشتربخوانید:

همه سوالات شما درباره واکسیناسیون کرونا

وضعیت تغذیه‌ای و سلامت سیستم ایمنی

پاسخ ایمنی مؤثر در افراد دریافت کننده واکسن به یک وضعیت تغذیه‌ای مناسب بستگی کامل دارد. سازمان ایمنی غذایی اروپا بر اساس ارزیابی‌های علمی، نقش مؤثر ریزمغذی‌ها شامل ویتامین‌های A و بتا کاروتن پیش ساز آن،، B6، B9 فولات، B12، C و D و مواد معدنی روی، سلنیوم آهن و مس را، Se، Fe و Cu را در عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن اثبات شده می‌داند.. ثابت شده است که هر یک از این ریزمغذی‌ها و همچنین ویتامین E چندین نقش اساسی در حمایت از سیستم ایمنی بدن و کاهش خطر عفونت دارند.. در بررسی‌های جامع صورت گرفته مشخص شده که هر ریزمغذی چگونه و بر اساس چه مکانیسم‌هایی در تقویت عملکرد سیستم ایمنی اثر دارد.در مطالعات انسانی، به‌ویژه در افراد مسن، به‌خوبی نشان داده شده که چگونه کمبود این ریزمغذی‌ها از جمله ویتامینB6، ویتامینC،Zn  با ایجاد اختلال در وضعیت شاخص‌های ایمنی اثر می‌گذارند. این اختلالات با واکنش‌های ضعیف نسبت به واکسن مرتبط است. به‌عنوان‌مثال، یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز از 9 مطالعه که 2367 نفر را شامل می‌شد، نشان داد که کمبود ویتامین D در کسانی که این کمبود را داشتند، باعث محافظت کمتر در زیر گونه H3N2 ویروس آنفلوانزای A و ویروس آنفلوانزای B شده است. به نظر می‌رسد که نیاز سیستم ایمنی برای عملکرد مناسب به ویتامین‌های C، D و E همراه با Zn و Se بیش از مقادیری است که معمولاً از طریق رژیم غذایی می‌توان به دست آورد، به‌عنوان‌مثال مصرف بیشتر از نیاز سلنیوم با بهبود عملکرد سلنو پروتئین‌ها باعث می‌شود که مبتلایان به کووید 19 سریع‌تر بهبود پیدا کنند.

  کمبودهای تغذیه‌ای سالمندان

کمبودهای تغذیه‌ای و سوءتغذیه در افراد مسن شایع است. متأسفانه بررسی قابل اعتمادی که میزان و چگونگی این کمبودها را در سالمندان ایرانی نشان دهد وجود ندارد اما بر اساس بررسی‌هایی که در کشورهای اروپایی بر سالمندان انجام شده این کمبودها به‌صورت گسترده دیده شده است.در یک بررسی سیستماتیک از میزان مصرف و کمبود هشت عنصر کمیاب در بزرگسالان 60 سال به بالا در هفت کشور غربی، کمبود برای سلنیم، روی، ید و مس یافت شد، کمبود روی به‌طور قابل‌توجهی در 31 درصد زنان و 49 درصد مردان در جمعیت سالمند و 50 و 66 درصد زنان و مردان تحت مراقبت‌های نهادی مانند خانه‌های سالمندی مشاهده شد. نسبت قابل‌توجهی از هر دو گروه کمبود آهن، ید و مس را نشان دادند. به‌خصوص در انگلستان، بررسی ملی رژیم غذایی و تغذیه 2019 «بدتر شدن مداوم در رژیم‌های غذایی و کمبود مزمن چندین ماده مغذی دخیل در حمایت از عملکردهای ایمنی طبیعی» را نشان داد. این ویتامین‌ها شامل ویتامین‌های A، B12، C  و D و مواد معدنی کمیاب روی، سلنیوم و مس بودند. چنین کمبودهای ریزمغذی‌ای ممکن است اثر بخشی واکسن‌های COVID را کاهش دهد.

مداخلات تغذیه‌ای کلید بهبود اثر بخشی واکسن کرونا

بر اساس این مطالعات و به‌منظور افزایش کارآیی واکسن تزریق کووید 19 توصیه می‌شود; که یک مکمل غذایی حاوی ویتامین‌های A، B6، B9، B12، C، D و E و مواد معدنی Zn، Cu، Se و Fe برای همه افراد بالای 70 سال به‌صورت رایگان برای یک دوره یک ماهه شامل 2 هفته قبل و 2 هفته بعد از دریافت واکسن توسط سیستم بهداشتی به سالمندان ارائه شود. هزینه اضافی تهیه مکمل آن دسته از مواد مغذی مهم برای عملکرد سیستم ایمنی بدن که احتمالاً در افراد مسن ناکافی یا کمبود خواهند بود، سرمایه‌ای ناچیز برای اطمینان بهتر از پاسخ واکسن قوی خواهد بود. عرضه 45 روزه این مکمل که بصورت عمده خریداری می‌شود، سود بالقوه بالایی را به همراه خواهد داشت و فقط هزینه کمی را به هر برنامه واکسیناسیون اضافه می‌کند. قیمت واکسن‌های تزریقی بسیار بیشتر از این مبالغ است