د کتر سید ضیاءالد ین مظهری : متخصص تغذیه و رژیم د رمانی ؛ نائب‌رئیس انجمن علمی پیشگیری و د رمان چاقی
تحریریه زندگی آنلاین : در مطالب قبلی، به زیست‌گاه و عملکرد میکروارگانیسم‌های تشکیل‌دهنده میکروبیومهای افراد، عملکرد میکروبیومهای استقرار یافته در سطوح درونی و بیرونی و دلایل کاهش میزان تراکم و تنوع میکروبیوم‌ها پرداختیم.
از طرف گروه پژوهندگان بین‌المللی چندین دلیل تاثیرگذار در طول صد سال گذشته در قبال کاهش فلورهای تشکیل‌دهنده سطوح خارجی و حفرات داخلی بدن جوامع مختلف را در کشورهای صنعتی و مرفه به ترتیب زیر لیست نموده‌اند:
بهداشتی‌تر زندگی کردن و عادت به گرفتن دوش روزانه
گسترش آبرسانی‌های تصفیه شده از طریق لوله‌کشی به منازل. این تحول گرچه بیماری‌های انتقالی از طریق آب‌های آلوده را تحت کنترل درآورده، ولی از سوی دیگر باعث کاهش چشمگیر تعداد و تنوع ریزاندامگان هم‌زیست و هم‌سفره گردیده است.
کاهش دید و بازدیدهای خانوادگی و هم‌اتاقی‌های دسته‌جمعی، ارتباطات تنگاتنگ و حتی در سلول‌های جامعه یا خانواده (پدر، مادر و فرزندان) افراد را از یکدیگر دور کرده و به اتاق‌های فردی و خوابگاه‌های اختصاصی هدایتشان نموده است. طبق نظریه محقق آلمانی به نام بوش دوری از هم‌زیستی جمعی و ارتباطات نزدیک و گرایش به فاصله‌گذاری هر چه بیشتر از انتقال و مبادلات باکتری‌ها، میکروب‌ها و ویروس‌های مفید و مضر و بی‌اثر یا خنثی اثر ممانعت به عمل آورده و از تعداد گونه‌ها و انبوه جمعیت آنها کاسته و توان مقابله سیستم ایمنی را در ابعاد مختلف کاهش داده است.
بیشتربخوانید:
نکاتی درباره عامل انتقال تبخال
نوع تغذیه و منابع غذایی نیز نسبت به دهه‌های گذشته کاملاً تغییر پیدا کرده که عبارتند از:
الف) کاهش چشمگیر از میزان دریافت فیبرهای محلول و نامحلول به دلیل حذف یا کاسته شدن غذاهای سنتی مصرفی و بهره گیری از حبوبات، غلات، سبزیجات و فرآورده‌های حاوی سبوس و جایگزینی آنها با تولیدات صنایع غذایی که سرشار از نمک، چربی، کربوهیدرات‌های تصفیه شده و مواد شیمیایی مختلف و حذف قابل توجه منابع غذایی خانگی حاوی فیبر می‌باشد که به گفته آقای پروفسور هالر دیرک که مدت 20 سال تمام روی تنوع، میزان و نقش میکروبیوم‌ها در دانشگاه مونیخ آلمان تدریس و تحقیق می‌نماید، ابراز داشته حذف شدن فیبرها از جیره‌های غذایی جامعه موجب آن گردیده که گروه میکروارگانیسم‌های تجزیه‌کننده مواد غیر قابل هضم و جذب و فیبرها (برای تولید انرژی با تخمیر، تجزیه و تولید ترکیبات کوتاه زنجیری مثل اسید بوتیریک و اسید استیک و تغذیه و تقویت سلول‌های دیواره روده)، به تدریج کاهش‌یافته و از چرخه گوارش حذف گردیده‌اند.
جایگزین شدن روزافزون روش‌های زایمانی طبیعی با روش سزارین و حذف تماس جنین با کانال زایمانی باعث می‌شود به علت عدم دریافت باکتری‌های تشکیل‌دهنده فلور کانال زایمانی و بهره‌مند نشدن از اولین سرمایه‌گذاری‌های میکروبیوم طبیعی و مادرزادی، نه تنها مسیر دفاعی نوزاد از کودکان به دنیا آمده از طریق کانال زایمانی، بلکه نیازهای زیستی‌شان نیز از هم‌زادان هم‌جنسشان متمایز و متفاوت‌تر گردد و این تفاوت نیاز، هر چه بیشتر از همدیگر فاصله پیدا می‌نمایند، که به جای بهره‌مند نمودن نوزاد از شیر مادر و مکیدن سینه پرمهر و متبرک او، از شیر خشک و بطری استفاده می‌گردد، میزان جمعیت میکروبیوم‌ها را کمتر و گونه‌های متفاوت‌تر را شکل می‌دهند. این تفاوت‌های ایجاد شده در گذر زمان در دهه‌های اخیر منجر به کاهش جمعیت و تفاوت گونه‌ها گردیده است که غیر قابل جبران می‌باشد.
از دست دادن تعداد و تنوع گونه‌های متعدد و مختلف میکروبیوم‌ها نه تنها بسیار تاسف‌برانگیز می‌باشد و عوامل تقویت‌کننده سیستم ایمنی افراد را رو به کاهش می‌برد، بلکه عدم حضور و فعالیت آنها خصوصاً در کشورهای غربی صنعتی بروز و شیوع بیشتر ابتلا به دیابت نوع 1 و آلرژی‌های گوناگون را زمینه‌سازی می‌نماید، به خصوص در افرادی که در طول زندگی خود همواره و یا به ندرت با انواع گونه‌های میکروارگانیسم‌ها رو به رو گردیده‌اند.
آیا تفاوت میزان ابتلا به بیماری‌های مختلف در افراد یک جامعه ارتباطی با نوع میکروبیوم آنها دارد؟
در این رابطه پژوهشگری به نام هالر در تحقیقات خود مشخص نموده که در‌هم‌آمیختگی میکروارگانیسم‌های هم‌زیست در ساعت‌های مختلف روز تفاوت پیدا کرده و از این رو مقایسه شرکت‌کنندگان با یکدیگر و یا گروه‌های مختلف دارای فلورهای متفاوت، بسیار مشکل و پیچیدگی پیدا می‌کند و نتایج متفاوت‌تری منطبق با زمان نمونه‌گیری از خود بروز می‌دهد.
از طرف دیگر، بر مبنای یافته هالر، نوع، تنوع و میزان میکروبیومهای افراد به قدری اختصاصی و غیر مشابه می‌باشد که آن را با اثر انگشت افراد همسان می‌دانند و از این رو عکس‌العمل متفاوتی در افراد یک خانواده و در کل جامعه، در مقاومت یا عدم مقاومت در قبال عوامل بیماری‌زا (انهدام مهاجمین یا تسلیم) به نحو بارزی رخ می‌دهد، البته در حال حاضر، امکانات لازم و راهکار‌هایی ابداع نشده‌اند که بتوانند با روش‌های خاصی مثل تعیین گروه‌های خونی و ارهاش به آسانی تفاوت‌های میکروبیوم را تعیین و انواع آنها را مشخص نمایند.
از این رو در ارتباط با نوع و تراکم انواع میکروبیومهای تشکیل‌دهنده فلور افراد در دسترس پژوهشگران نمی‌باشند، ولی این امیدواری وجود دارد که در آینده نه چندان دور پژوهشگران و درمان‌یاران با روش‌های ساده‌ای قادر بشوند با گروه‌بندی‌های میکروبیوم‌ها و به طور مثال نام‌گذاری آنها به صورت A, B, C, D و تعیین تعداد و نسبت این گروه‌ها با یکدیگر میزان ریسک و احتمال ابتلا و یا عدم ابتلا به بیماری‌ها توسط مهاجمین بیماری‌های شناخته شده محلی و فصلی و یا نوپدیدها را پیشگویی و پیش‌بینی نمایند و مجهزتر و با دست باز پروتکل‌های تغذیه و درمانی موثری را با در نظر گرفتن داده‌ها و امکانات موجود یا قابل حصول تدوین نموده و به مورد اجرا بگذارند.
بیشتربخوانید:
مواد غذایی پخته شده منتقل‌کننده کرونا نیستند
یافته‌های قابل استناد و نقش آنها در قبال عملکرد میکروبیوم‌ها در خصوص ابتلا و یا عدم ابتلا تا چه اندازه در دسترس می‌باشد؟
در قبال بیماری‌های حاد یا مزمن و احتمال تحمیل ریسک آنها در ارتباط با میکروبیوم‌ها در حال حاضر در قبال احتمال ابتلا به دیابت نوع 1 ارتباط نوع و میزان تنوع میکروبیوم کاملاً معلوم و مشخص گردیده است و با قاطعیت می‌توان گفت افرادی که به علل مختلف فاقد تنوع گونه‌های مختلف میکروبیومهای سلامتی‌زا به میزان کافی می‌باشند، ریسک بالای مبتلا شدن به دیابت نوع 1 را دارا می‌باشند.
در خصوص بیماری‌های مزمن التهابات زخمی روده‌ها مثل کرون و کولیت‌های اولسروز، محققین دلایل قابل استنادی در قبال نقش میکروبیوم‌ها به دست آورده‌اند.
افرادی که کمتر در معرض حمله و دفاع میکروارگانیسم‌ها بوده و به قول معروف استریل زندگی کرده و می‌کنند، بیشتر در معرض بیماری آسم و انواع آلرژی‌های فصلی و غذایی قرار دارند.
نقش ثابت شده میکروبیوم‌ها در قبال بیماری‌های متابولیکی
بیماری‌های سوخت و سازی مثل دیابت نوع 2 در بررسی‌های بالینی در مورد گروه‌های مختلف جمعیتی توسط پژوهشگران مختلف نتایج یکسانی به دست نمی‌آورند و این موضوع مطرح گردیده که شاید در بین عوامل متعدد زمینه‌ساز دیگر بروز بیماری دیابت نوع 2، عدم برخورداری این تنوع و تراکم میکروبیوم‌ها نیز یکی از فاکتورها تلقی می‌شود.
سرطان روده‌ها
تعدادی از پژوهش‌ها و یافته‌های به دست آمده از آنها بر نقش مثبت و بازدارندگی میکروبیوم‌ها از سرطان اشاره نموده‌اند. در مورد این نتایج نیز باید گفته شود از عوامل بازدارندگی متعدد، میکروبیوم‌ها هم باید به عنوان یکی از عوامل تلقی شوند.
بیماری‌های مغز و اعصاب
در افراد، انواع ابتلای آنها به بیماری‌های عصبی مثل دمانس و آلزایمر نیز از اولین دلایل نقش و اثر کاسته شدن تنوع و تعداد میکروبیوم‌ها بیان گردیده است، البته در جهت اثبات این موضوع می‌باید چشم به راه اعلام نظر گروه‌های دیگری از پژوهشگران باشیم تا این یافته‌ها صددرصد مورد تأیید قرار گیرند.
روده تحریک‌پذیر
در میان علل متعدد بروز این بیماری که روز به روز به تعداد مبتلایانش افزوده می‌شود، دلایل متعددی مثل اختلال عملکردی مخاط روده‌ها، عفونت‌ها و استرس‌ها دخیل می‌باشند! همچنین اشاره‌ای نیز به افت جمعیت و کاهش تنوع گونه‌های مختلف میکروبیوم‌ها به عمل آورده می‌شود.
