در این روزها که داشتن اندام زیبا و مناسب یکی از آرزوهای همه‌ی جوانان و حتی میان‌سالان شده است، اضافه وزن و چاقی در افراد نه تنها باعث بروز برخی مشکلات جسمی و بیماری‌ها می‌شود، حتی منشا بسیاری از بیماری‌های روحی نیز به شمار می‌رود. به همین خاطر طرح این سوال که “چند کیلو اضافه وزن دارم؟” به یکی از رایج‌ترین سوالات تبدیل شده است، که ما سعی کردیم در این مطلب علل چاقی، روش‌های سنجش چاقی، عوارض و بیماری‌های چاقی را مورد بررسی قرار دهیم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از لایف دایت چاقی، مشکلی فزاینده و همه‌گیر میباشد که از مهم‌ترین مشکلات بهداشتی بسیاری از کشورهای جهان به شمار می‌رود. می‌توان این گونه هم گفت که زندگی شهرنشینی و میل به غذاهای سریع و آماده(فست فودها) و همچنین ماشینی شدن زندگی و کم تحرکی، تعادل بین انرژی دریافتی وانرژی مصرفی را برهم زده است و این‌ها خود عامل مهمی در چاقی و اضافه وزن شده‌اند.
عواملی که ممکن است بر وزن تاثیر بگذارند عبارتند از ژنتیک، پرخوری، عدم فعالیت فیزیکی.
روش‌های سنجش چاقی: چند کیلو اضافه وزن دارم؟
همانطور که می‌دانید اضافه وزن و چاقی خود میزبانی برای بیماری‌هایی نظیر فشارخون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی هستند، پس اگر چاق هستید بهتر است این را هم بدانید که حتی کاهش ۵ تا۱۰ درصد از وزن می‌تواند شما را تا حدود زیادی از ابتلا به این بیماری‌ها مصون کند.
شاخص توده‌ی بدنی BMI
امروزه بهترین و دقیق‌ترین روش سنجش چاقی، شاخص توده‌ی بدنی یا همان BMI است.
BMI چیست؟
BMI شاخص مطلقی از وزن در برابر قد است که از آن در طبقه بندی اضافه وزن و چاقی در افراد استفاده می‌شود. در این شیوه، وزن فرد بر حسب کیلوگرم تقسیم بر مجذور قد بر حسب متر می‌شود. اندازه‌گیری BMI برای افراد بالای ۱۸سال مفید میباشد و به سن، قومیت، جنسیت و ترکیب بدن توجه نمی‌کند، با این حال به دلیل یکسان بودن برای هر دو جنس زن و مرد و تمامی سنین در افراد بزرگسال، بهترین مقیاس برای اندازه‌گیری میزان اضافه وزن و چاقی محسوب می‌شود.
براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، فرد بالغی که BMI او مابین ۲۵ تا ۲۹.۹ باشد دارای اضافه وزن بوده و فردی که BMI برابر یا بیشتر از ۳۰ داشته باشد به عنوان یک فرد چاق در نظر گرفته می‌شود. در این تعریف BMI کمتر از ۱۸.۵ به عنوان کمبود وزن و BMI مابین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ به عنوان یک وزن متناسب و سالم در نظر گرفته می‌شود.
نسبت دور کمر به باسن WHR
یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توانید براساس آن به این سوال “چند کیلو اضافه وزن دارم؟” پاسخ دهید، تعیین نسبت دور کمر به باسن است. در این روش با یک متر دور کمرتان را اندازه‌گیری کرده و همچنین دور باسن را اندازه می‌گیریم، سپس دور کمر را تقسیم بر دور باسن می‌کنیم. اگر نسبت دور کمر به دور باسن در آقایان بیشتر از۹/۰ و در خانم‌ها بیشتر از۸/۰ باشد نشان از چاقی بالاتنه دارد.
محاسبه‌ی وزن ایده‌آل
در این روش وزنتان را اندازه بگیرید و یادداشت کنید، وزن ایده آل برای یک خانم با استخوان بندی معمولی و قد ۱۵۴ سانتیمتر ۴۵ کیلوگرم است. اگر بلندتر از ۱۵۴ سانتیمتر هستید به ازای هر سانتیمتر یک کیلو اضافه کنید و اگر کوتاه‌تر از ۱۵۴ سانتیمتر هستید به ازای هر سانتیمتر یک کیلو از ۴۵ کیلوگرم کم کنید.
تشخیص استخوانبندی و جثه
در این روش با استفاده از یک متر دور مچ دستتان را اندازه بگیرید، اگر اندازه‌ی دور مچ دستتان حدود ۱۵ سانتیمتر است استخوانبندی شما معمولی است، اگر اندازه دور مچ‌تان کمتراز ۱۵ سانتیمتر است استخوان بندی شما ریز است و اگر بیشتر از۱۵ سانتیمتر است استخوانبندی شما درشت است. حال اگر استخوان بندی شما ریز است برای محاسبه‌ی دقیق وزن ایده آل خود ۱۰ درصد از وزنی که در بالا محاسبه کردید را کسر کنید واگر استخوان بندی شما درشت است یک درصد به وزنی که در بالا محاسبه کردید اضافه کنید.
عوارض چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن
متخصصان عوارض زیادی را برای چاقی عنوان کردهاند که علاوه بر کاهش کیفیت زندگی موجب کاهش طول عمر نیز میگردد. در زیر به برخی بیماری‌های شایع که علل اصلی آن چاقی است اشاره می‌کنیم.
فشارخون
وقتی وزن‌مان بالا می‌رود بافت چربی نیز بیشتر می‌شود که این بافت، مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز خود برای زنده ماندن را از جریان خون تامین می‌کند. هر چقدر نیاز به اکسیژن و مواد مغذی بیشتر می‌شود، حجم خون و مقدار فشاری که روی سیستم گردش خون وارد می‌شود نیز افزایش می‌یابد و هر چه حرکت خون در سیستم گردش خون بیشتر شود فشار بیشتری بر دیواره‌ی سرخرگ‌ها وارد می‌شود. همچنین چاقی باعث افزایش تعداد ضربان قلب و کاهش ظرفیت عروق برای جابجایی خون می‌شود که تمام این عوامل باعث پرفشاری خون میگردد.
دیابت
یکی دیگر از بیماری‌هایی که چاقی روی آن تاثیر دارد، دیابت نوع ۲ میباشد. به این نوع دیابت، دیابت مقاوم به انسولین نیز می‌گویند زیرا با اضافه وزن فشار بیشتری بر بدن برای استفاده از انسولین وارد می‌شود که نتیجه‌ی این امر افزایش خطر دیابت است.
بیماری‌های عروق کرونر قلب
خطر مرگ در بیماری‌های قلبی و عروقی خیلی زیاد میباشد. چاقی نیز یکی از عواملی است که در این بیماری تاثیر می‌گذارد، چون چاقی باعث می‌شود رگه‌های چربی در عروق قلب ایجاد شود که این امر منجر به درگیری عروق کرونر قلب و خطر مرگ و میر می‌شود. این‌گونه هم می‌توان گفت که چاقی با افزایش میزان بروز و شیوع فشارخون بالا و دیابت ارتباط دارد که خود این‌ها از عوامل خطر ابتلا به بیماری عروقی قلب است.
مشکلات روحی و روانی
درست است که چاقی خود یک بیماری روانی نیست، اما متاسفانه به برخی مشکلات روانی منجر می‌شود. در این سال‌ها که اکثریت افراد جامعه به خصوص جوانان به دنبال مانکن شدن و حتی مدلینگ شدن هستند، وسواس لاغری می‌تواند با ثبات‌ترین ذهن‌ها را نیز تحت فشار قراردهد.
به همین خاطر افرادی که چاق هستند به دنبال راه‌های نامناسب و حتی خطرناک میروند تا لاغر شوند، زیرا احساس می‌کنند از جامعه طرد شده‌اند و گاهی واقعاً مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند و این رفتارهای نامناسب با افراد چاق باعث می‌شود آن‌ها به تدریج دچار افسردگی و اضطراب شوند.
این مشکلات در نوجوانان بیشتر خودنمایی می‌کند، زیرا مورد تمسخر دیگر همسالان خود قرار می‌گیرند و این امر باعث می‌شود اعتماد به نفس خود را از دست بدهند و متاسفانه در برخی موارد برای جبران این احساس به سمت مصرف سیگار و الکل کشیده شوند.
روش‌های پیشگیری و راه‌های کم کردن وزن
ساده‌ترین علت چاقی دریافت انرژی اضافی، بیش از انرژی مصرفی است. وقتی ما در طول روز انرژی بیشتری نسبت به نیاز روزانه‌ی خود دریافت می‌کنیم باعث می‌شود انرژی اضافه در بدن به صورت چربی احشایی یا زیرجلدی ذخیره شود.
بنابراین عادات غذایی غلط از جمله مصرف بی رویه‌ی فست فودها، نوشابه‌های گازدار، غذاهای چرب و سرخ شده، شیرینی‌ها و از همه بدتر مصرف کم سبزی و میوه باعث چاقی می‌شود.
پس بهتراست از همان دوران کودکی الگوهای مناسب غذایی برای فرزندان‌مان ایجاد کنیم تا دچار مشکل چاقی و اضافه وزن نشوند. مصرف سبزیجات، لبنیات، نان‌های سبوسدار و میوه‌ها و همچنین محدود کردن مصرف فست فودها بهترین راه حل برای جلوگیری از اضافه وزن میباشد.
در کنار تغذیه‌ی سالم نباید از ورزش و تحرک غافل شد، چون ورزش نقش مهمی در سوزاندن کالری مصرفی روزانه دارد. بنابراین کاهش مقداری از انرژی مصرفی و افزایش فعالیت‌های جسمانی، مناسب‌ترین روش در کاهش وزن به شمار می‌آید.
برای مقابله با چاقی ورزش‌هایی مانند دوچرخه سواری، شنا، ایروبیک و پیاده‌روی بسیار مناسب هستند. برای کاهش وزن می‌توان از دارو درمانی نیز کمک گرفت ولی استفاده از این داروها بدون تجویز پزشک خطرناک میباشد. متخصصان طب سنتی نیز داروهای گیاهی خاصی مانند گزنه، چای سبز، رازیانه و… را برای کاهش اشتها وچربی سوزی و کاهش وزن پیشنهاد می‌کنند.
نتیجه‌گیری
چاقی مسئله‌ای پیچیده به شمار می‌رود و علل آن ترکیبی از شیوه‌ی زندگی، محیط و وراثت فرد میباشد شیوع آن نه تنها در کشور ما بلکه در تمام جهان دیده می‌شود. انتخاب یک رژیم غذایی سالم، همراه با انجام ورزش و پرهیز از پرخوری و بی‌تحرکی می‌تواند احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و خطر مرگ و میر را تا حد زیادی کاهش دهد.
منبع : سلامت نیوز
