بیماری‌هایی چون سل، اختلالات تنفسی، ذات‌الریه، اختلالات قلبی- عروقی، سرطان، پركاری تیروئید و بیماری‌های مربوط به متابولیسم (كه از رژیم غذایی متناسب با آنها استفاده نشود، مانند بیماری سلیاك)، جذب ناكافی مواد غذایی، عفونت مزمن، اسهال مزمن، بیماری انگلی، اختلالات كبدی، دیابت نوع یك، بی‌خوابی، اختلالات جنسی، افسردگی و اعتیاد از سایر علل كمبود وزن هستند.
بنابراین زمانی كه یك فرد با كمبود وزن حاد و یا مزمن مواجه می‌شود، باید از نظر عوامل فوق بررسی گردد. شناخت علت لاغری اولین قدم قبل از شروع برنامه غذایی است و اصلاح كمبود وزن نیاز به همكاری گروهی از متخصصین مختلف دارد. همانطور كه اشاره شد به علت دشوار و طولانی بودن افزایش وزن و عدم آگاهی افراد از دلایل فیزیولوژیك و روحی- روانی كاهش وزن، افراد لاغر همواره درصدد یافتن قرص اشتهاآور، مكمل و یا معجون‌های غذایی با اثربخشی زودهنگام هستند.
افراد لاغر باید مطمئن باشند كه با استفاده از قرص‌های به اصطلاح اشتهاآور و یا مكمل‌ها و معجون‌های مدعی افزایش وزن چند كیلوگرمی ظرف مدت چند هفته، نه تنها نتیجه مفیدی نمی‌گیرند، بلكه سلامتی خود را نیز به مخاطره بیشتری می‌‌اندازند، برای مثال یكی از داروهای رایجی كه متاسفانه به این افراد داده می‌شود، داروهایی از خانواده كورتیكواستروئیدها نظیر دگزامتازون است! این دارو به علت آنكه باعث احتباس آب و الكترولیت می‌شود، فرد به غلط تصور می‌كند كه وزن وی افزایش یافته است. غافل از آنكه سلامت استخوان‌های وی به علت عارضه جانبی پوكی استخوان به شدت تهدید می‌شود».
دكتر گیاهی افزود: «خوردن غذاهای پرچرب و شیرین و فرآوری شده نیز راه‌حل صحیحی برای افزایش وزن نیست، زیرا با این كار فقط ذخیره چربی بدن افزایش می‌یابد، در حالی كه هدف از افزایش وزن باید رسیدن به سطح سلامتی بیشتر باشد. توصیه اولیه به افراد لاغر افزایش تعداد وعده‌های غذایی است كه چگونگی آن با توجه به امكانات، شرایط كاری و ذائقه فرد، توسط مشاور تغذیه تنظیم می‌شود. گنجاندن غلات كامل مانند نان و كیك سبوسدار و تركیب ماست یا شیر با میوه‌ها (خصوصا موز، انبه و توت فرنگی)، افزایش مصرف حبوبات، ماهی و ماكیان، گنجاندن پسته، بادام، فندق، انجیر و كشمش توصیه كلی در برنامه غذایی افراد لاغر، پس از علت‌یابی كاهش وزن است. استفاده از زنجبیل تازه، لیموترش، دارچین و عسل همراه با نوشیدنی‌های مورد علاقه نیز پس از مدتی به افزایش اشتها كمك می‌نماید.
گرچه از نظر تئوری انتظار می‌رود با افزودن 500 كیلوكالری در روز، فرد بتواند حدود نیم كیلوگرم افزایش وزن در هفته داشته باشد، ولی در عمل در درصد كمی از افراد لاغر این اتفاق می‌افتد، بنابراین چنانچه یك هفته پس از شروع برنامه غذایی، فرد احساس بهبود نمود و تا پایان ماه 1 كیلوگرم وزن اضافه كرد، می‌توان اظهار داشت كه برنامه غذایی به خوبی برای شرایط وی تنظیم شده است.
البته راه‌حل افزایش وزن فقط به برنامه غذایی ختم نمی‌شود، بلكه انجام فعالیت‌های ورزشی و نرمش‌های منظم جزء لازم برنامه درمانی است. این كار نه تنها باعث تقویت اشتها می‌شود و احساس كسالت را از بین می‌برد، بلكه باعث می‌شود غذا در بدن، صرف ساخته شدن عضلات شود.
این نكته را نیز خدمت افرادی كه از نظر ژنتیكی استخوان‌بندی ظریفی دارند باید بیان نمود كه اگر وزن شما در محدوده سلامتی است، خود را برای رسیدن به وزن ایده‌آل براساس آنچه فرمول نمایه توده بدن تعیین می‌كند آزار ندهید. باید بدانید همانطور كه رنگ چشم، پوست و موی شما توسط عوامل ژنتیكی تعیین می‌شود، وجود توده چربی قهوه‌ای بیشتر، سطح سوخت و ساز بالاتر و نیز استخوان‌بندی ظریف شما نسبت به افراد دیگر هم ناشی از ژنتیك شما است. پس بهتر است واقع‌بین باشید و با آرامش و برخورداری از یك رژیم غذایی سالم و متنوع، خود را ناآگاهانه درگیر تبلیغات سوء و غیرعلمی نكنید».
محمد حضوری؛ دانشجوی دكترای تغذیه و مهمان دیگر برداشت آزاد این شماره از دنیای تغذیه، در پاسخ به این سوال كه آیا داروها، مكمل‌ها و پودرهای افزایش وزن مفیدند یا مضر، گفت: «بدیهی است كه بهترین راه دریافت مواد مغذی و انرژی، تامین آنها از طریق مصرف مواد غذایی می‌باشد، ولی در برخی افراد به دلیل شرایط خاص آنان كه می‌تواند عدم تمایل به مصرف مواد غذایی (نظیر بیماری كم‌خوری عصبی) و ناتوانی در تامین میزان انرژی مورد نیاز (در مواردی كه نیاز به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و فرد توان برنامه‌ریزی برای تامین انرژی و مواد مغذی خویش را از طریق برنامه غذایی روزانه ندارد ) باشد، مكمل‌ها یا داروهای افزایش وزن توصیه می‌گردند، ولی نباید از نظر دور داشت كه این فرآورده‌ها تنها نقش تكمیل‌‌كننده دریافت مواد غذایی را دارند و بر همین اساس آنها را مكمل نامیده‌اند، لذا این تركیبات را به هیچ وجه نباید جایگزین مواد غذایی دانست و یا به گونه‌ای مصرف نمود كه دریافت غذایی فرد را كاهش دهند.
علاوه بر این، داروها و محصولاتی كه با هدف افزایش وزن توصیه و مصرف می‌شوند نیز در صورت عدم رعایت میزان، زمان و دوره زمانی مصرف، ممكن است با بروز و پیدایش برخی عوارض جانبی همراه باشند و فشار و بار اضافی را بر برخی اندام‌های بدن وارد نمایند. نباید از نظر دور داشت كه داروهای افزاینده اشتها، اغلب داروهایی با تاثیر بر سیستم اعصاب مركزی می‌باشند. همچنین تركیب اصلی پودرها یا مكمل‌های افزایش وزن، پروتئین است كه مصرف زیاد آن می‌تواند با افزایش فعالیت اندام‌هایی نظیر كلیه و كبد همراه گردد.
همچنین مكمل‌ها یا پودرهای افزایش وزن باید با فاصله زمانی كافی از زمان مصرف مواد غذایی تجویز گردند. به عنوان مثال در كودكان توصیه می‌شود از مصرف این فرآورده‌ها در طی دوره زمانی 2- 5/1 ساعت قبل از صرف وعده غذایی پرهیز كنند. در غیر این صورت مكمل مصرفی از اشتهای فرد كاسته و جلوی مصرف مواد غذایی را در وعده‌های اصلی می‌گیرد كه این امر اثربخشی آن را خنثی می‌كند و ممكن است با بروز عوارضی نظیر كمبود برخی مواد مغذی همراه گردد. براساس موارد فوق، مصرف داروها و مكمل‌های افزایش وزن به صورت خودسرانه و بدون مشورت با افراد متخصص به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود».
