طرفداران قهوه، چای‌خورها را غیرخودی و خارج از گود می‌دانند. طرفداران چای هم از مزایای مسلّم چای در برابر قهوه دم می‌زنند. حق با کدام دسته است؟ چای مفیدتر است یا قهوه؟ مسرت بخش است که بدانید هردوی این ها سالم و بی‌ضرر هستند به‌ویژه اگر به ساده‌ترین شکل ممکن (بدون شکر یا طعم‌‌دهندۀ اضافه) مصرف شوند.
با این حال از منظر معیارهای سلامتِ مواد غذایی، مزایا و معایب مشخصی برای هر کدامشان یافت شده است که توجه به آن‌ها خالی از لطف نیست. جِس کُردینگ کارشناس تحقیق و توسعۀ مواد غذایی با مقایسۀ چای و قهوه چنین می‌گوید: «البته دربارۀ چای بررسی‌های بیشتری صورت گرفته؛ اما یافته‌های زیادی هم درخصوص قهوه داریم. فکر می‌کنم اگر با نوشیدن چای و قهوه احساس خوبی به شما دست می‌دهد این نشانه‌ای است دال بر این که هر دوی این‌ها می‌توانند در رژیم غذایی سالم سهیم باشند».
فواید قهوه: زندگی طولانی‌تر و حافظۀ بهتر
coffee / قهوههرچند ممکن است به خاطر نشاط و وجد حاصل از نوشیدن قهوه به سراغش بروید؛ اما این دانه‌های بوداده چیزی به مراتب بیش از کافئینِ صرف به شما می‌بخشند. وقتی قهوه می‌نوشید چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟ اینجا را بخوانید.
نیکول هان، متخصص تغذیۀ رژیمیِ دانشگاه پزشکی فونیکس، در این باره می‌گوید: «پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف قهوه می‌تواند از بروز بیماری‌های مزمن مثل دیابت، فشارخون بالا و اختلال کبدی جلوگیری کند».
در سال ۲۰۱۸ پژوهش مفصلی روی نیم میلیون نفر صورت گرفت و چکیدۀ آن در نشریۀ بین‌المللی انجمن پزشکی آمریکا منتشر شد. این پژوهش که در بازه‌ای ۱۰ ساله صورت گرفته بود، نشان می‌داد که احتمال مرگ و میر افرادی که در روز بیش از ۸ فنجان قهوه می‌نوشند آشکارا کمتر از سایرین است؛ زیرا قهوه می‌تواند به بهبود کارکرد حافظه و مغز انسان کمک کند. این بررسی نشان داده است که نوشیدن بیش از ۳ لیوان قهوه در روز احتمال ابتلا به آلزایمر را تا ۶۵ درصد کاهش می‌دهد.
باید توجه داشته باشیم که نوشیدن قهوۀ صبحگاهی می‌تواند در بهبود سلامت عاطفی تأثیرگذار باشد. به عقیدۀ کردینگ «از آن‌جایی که قهوه در بسیاری از تعاملات اجتماعی نقش محوری دارد، ارتباط برقرار کردن با دیگری حول یک فنجان قهوه می‌تواند مزایای روانی خوبی به همراه داشته باشد».
فرضیات و ماجراهایی در باب ارتباط قهوه و ابتلا به سرطان نیز وجود دارد. به‌عنوان مثال یکی از قضات کالیفرنیا پس از دادرسی پرونده‌ای قضایی اعلام کرد که شرکت‌های تولیدکنندۀ قهوه موظف‌اند بر روی محصولاتشان برچسب هشدار سرطان نصب کنند. علت ماده ای به نام آکریلامید در دانه‌های قهوۀ بو داده است که می تواند سلول‌های موش آزمایشگاهی را سرطانی کند. اما نیکول هان این‌ها را صرفاً احتمالاتی پرآب و تاب و روایاتی پرطمطراق قلمداد می‌کند و می‌گوید: «شواهد اندکی دربارۀ ارتباط قهوه و سرطان وجود دارد. اتفاقاً قهوه حاوی پلی فنول‌ها و اکسیدان‌هایی است که از بروز و گسترش برخی انواع سرطان جلوگیری می‌کنند و مطالعات متعدد ثابت کرده‌اند که این مواد می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان‌های اندومتر و کولورکتال را کاهش دهند».
مزایای چای: سیستم ایمنی قوی‌تر ، کاهش احتمال ابتلا به سرطان و استخوان‌های نیرومندتر
چای سیاه / black teaنمی‌شود انکار کرد که چای حُسنِ شهرت فراوانی دارد. به عقیدۀ کُردینگ مصرف منظم چای با کاهش وزن بدن، بهبود عملکرد سیستم ایمنی و کاهش خطر ابتلا به حملۀ قلبی و سکتۀ مغزی همراه است. در مورد سایر وجوه مثبت چای هم می‌توان گفت که چای‌خورها احتمالاً تراکم استخوان بالاتری دارند و خطر شکستن و صدمه دیدن استخوان در آن‌ها پایین‌تر است.
چای سبز هم فواید بسیاری دارد. نوشیدن چای سبز می‌تواند از مغزتان محافظت کند و کمک کند به آرامش برسید. اشلی آمارال، متخصص قلب‌نگاریِ بخش مراقبت‌های ویژه در مرکز پزشکی دانشگاه فونیکس، در این باره می‌گوید: «چای سبز حاوی اسید آمینۀ ال-تیانین است که با تنش‌زدایی در انتقال دهندۀ عصبی گابا کمک می کند به آرامش برسید».
چای سبزفهرست طولانیِ مزایای چای ناشی از خواص ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدان‌های فراوان آن است. به عقیدۀ آمارال «چای سبز و سیاه از آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری نسبت به قهوه برخوردارند. علاوه بر این چای حاوی انتشاردهنده‌ها و فلانوئیدهایی است که در قبال تنش‌های محیطی حکم آنتی‌اکسیدان‌های محافظت‌کننده را دارند».
کافئین؛ وجه منفی چای و قهوه
کافئین / caffeineبا همۀ این‌ها باید بدانیم که مشخصۀ منفیِ چای و قهوه کافئین است. با کافئین بیشتر آشنا شوید. آمارال می‌گوید: «کافئین نوعی محرک است و بر سیستم‌های متعدد بدن تأثیر می‌گذارد. کافئین می‌تواند بر سیستم عصبی اثرگذار باشد، فرد را هیجان زده یا بیش‌فعال کند، ضربان قلب و فشار خون را بالا ببرد و به ناراحتی‌های گوارشی بیانجامد». توصیۀ مرکز کشاورزی دولتیِ ایالات متحده به مردم این است که از مصرف بیش از ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز بپرهیزند چون درغیر این صورت با عوارض ناخوشایند کافئین مواجه خواهند شد.
میزان کافئین در نوشیدنی ها می‌تواند متغیر باشد و به نحوۀ دم کردن، حجم نوشیدنی و چیزهای دیگر مرتبط است. ما در این بخش میزانِ متوسط کافئین در این نوشیدنی‌ها را برآورد کرده‌ایم:
یک فنجان قهوۀ دم کشیده تقریباً ۹۲ میلی‌گرم کافئین دارد.
یک فنجان چای سیاهِ دم کشیده حدوداً حاوی ۴۷ میلی‌گرم کافئین است.
یک فنجان چای سبزِ دم کشیده حدوداً ۲۹ میلی‌گرم کافئین دارد.
مصرف معتدلانۀ کافئین (کمتر از ۴۰۰ میلی‌گرم در روز) بی‌ضرر است. حتی ممکن است بعضی‌ها با مصرف بیش از حد کافئین حال خوبی داشته باشند که ناشی از سوخت و سازِ متفاوت کافئین در افراد است. این امکان هم وجود دارد که بعضی آدم‌ها حساسیت بیشتری به کافئین داشته باشند. برخی افرادِ حساس به کافئین ممکن است با مصرف چای سبز یا سیاه احساس ناخوشایندی داشته باشند.
نکتۀ دیگر این که چای‌های گیاهی کافئین ندارند اما بهتر است دربارۀ خطرات احتمالی یا تأثیرات این مواد بر سلامت بدنتان با پزشک مشورت کنید؛ به‌ویژه اگر باردارید، شرایط پزشکی به‌خصوصی دارید یا در فرایند درمان دارویی هستید.
برگردیم به پرسش اصلیِ این مطلب که بلاخره چای برایتان بهتر است یا قهوه؟ کدام‌یک مفیدتر است؟ نگران نباشید. هر دوی این‌ها فوق‌العاده‌اند و مادامی که حواستان به میزان مصرف کافئین باشد چای و قهوه بخشی از رژیم غذایی سالم محسوب می‌شوند.
