عطیه میرزا بابایی؛ کارشناسی ارشد تغذیه دانشگاه، علوم پزشکی تهران، زیر نظر: دکتر احمدرضا درستی متخصص تغذیه
تحقیقات انجام‌شده در دانشگاه استرالیا نشان داد زنان مبتلابه چاقی که دوره‌های متناوب گرسنگی دارند، در مقایسه با گروهی که از یک رژیم کاهش وزن با کالری پایین برای مدت‌زمان کوتاه استفاده می‌کنند، کاهش وزن و بهبود سلامتی بیشتری دارند.
نتایج این مطالعه در ژورنال obesity به چاپ رسیده است.
متخصصین تغذیه دانشگاه آدلاید استرالیا اعلام کرده‌اند که کاهش انرژی مصرفی و دریافت غذایی، یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای کاهش وزن در زنان مبتلابه چاقی است.
چالش‌های بسیاری در تبعیت از رژیم با کالری کم و خیلی کم وجود دارد؛ بنابراین اخیراً در مطالعات به اثر گرسنگی متناوب روی کاهش وزن پرداخته‌شده است.
در مطالعه‌ای نشان داده شده زنان چاقی که از رژیم‌هایی تبعیت می‌کنند که 70 درصد نیازشان را برآورده نموده و در کنار آن گرسنگی‌های متناوب هم دارند، وزن بیشتری از دست می‌دهند.
موفقیت در کاهش وزن
مطالعات مختلف، اثر رژیم‌های غذایی مختلف را روی سلامت زنان چاق بررسی کرده‌اند.
زنانی که به‌طور متناوب گرسنگی داشته و همچنین دریافت غذایی خود را محدود کرده باشند، در مقایسه با افرادی که فقط گرسنگی متناوب داشته و یا فقط دریافت غذایی خود را محدود کرده بودند، پروفایل متابولیکی و سلامتی بهتری داشتند.
محقیقین بر این باورند که تبعیت از گرسنگی‌های متناوب در زنان چاق باعث کاهش وزن و بهبود سلامت آن‌ها و کاهش مارکر های خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.
گرسنگی‌های متناوب چیست؟
شرکت‌کنندگان این مطالعات برای تبعیت از برنامه گرسنگی متناوب، صبحانه خودرا مصرف می‌کردند و سپس از مصرف مواد غذایی برای مدت 24 ساعت خودداری می‌کردند.
مصرف نوشیدنی‌های سالم آزاد بود. بعد از 24 ساعت، مجدداً به دریافت مواد غذایی می‌پرداختند و سپس دوباره گرسنگی را تجربه می‌کردند.
شرکت‌کنندگان این مطالعه زنان مبتلابه اضافه‌وزن و چاقی (دارای 40-25 BMI) و در محدوده سنی 35 تا 70 سال بودند و از یک رژیم معمول استرالیایی حاوی 35 درصد چربی، 15درصد پروتئین و 50 درصد کربوهیدرات، استفاده می‌کردند.
این شرکت‌کنندگان موفق به کاهش 0.5 تا 1 کیلوگرم وزن در هر هفته از مطالعه شدند. این مطالعات ادعا می‌کنند شواهدی وجود دارد که گرسنگی‌های متناوب دربازه کوتاه‌مدت پیامدهای بهتری را نسبت به محدودیت‌های شدید رژیمی روی سلامت و کاهش وزن دارد و عملکرد آن از طریق مکانیزم هایی است که اشتهای افراد را کاهش می‌دهد و می‌تواند کلیدی برای کاهش وزن مؤثر باشد.
گرسنگی‌های متناوب و بهبود علائم دیابت نوع 2
مطالعات زیادی به این موضوع اشاره می‌کنند که گرسنگی‌های متناوب باعث بهبود و کنترل قند خون و درنتیجه بهبود بیماران دیابتی نوع 2 می‌شود.
متخصصان بیان می‌کنند گرسنگی‌های متناوب به معکوس شدن فرایند دیابت و کاهش نیاز به انسولین منجر می‌شود.
به‌طورکلی از هر 10 نفر در امریکا و کانادا یک نفر به دیابت نوع 2 مبتلا می‌باشد. بیماری دیابت ارتباط مستقیمی با مرگ‌ومیر و ابتلا به انواع بیماری‌ها دارد.
دیابت هزینه‌های درمانی زیادی را در سال به خود اختصاص می‌دهد. تغییر در سبک زندگی کلید بسیار مهمی برای مدیریت این بیماری است.
جراحی باریاتریک یا مصرف داروها می‌تواند به کاهش عوارض و مدیریت بیماری در افراد چاق مبتلابه دیابت منجر شود، اما نمی‌تواند مسیر بیماری را متوقف کند.
3 مرد مبتلابه دیابت و پرفشاری خون و هایپرکلسترولمی در رنج سنی 40 تا 67 سال، برنامه گرسنگی متناوب را اجرا کردند تا اثر آن را بر علائم بیماری خود مشاهده کنند.
دو نفر از شرکت‌کنندگان در دو روز متوالی به مدت 24 ساعت برنامه گرسنگی متناوب داشتند؛ درحالی‌که یک نفر از شرکت‌کنندگان سه روز متوالی در طول یک هفته برنامه گرسنگی متناوب داشت.
در روزهای گرسنگی افراد اجازه داشتند که نوشیدنی کم‌کالری مثل چای و قهوه یا هر دو را مصرف کنند و میان وعده با کالری خیلی کم را در عصر دریافت کنند.
قبل از شروع این برنامه تمامی افراد در یک سمینار آموزشی برای مدت 6 ساعت شرکت کردند که اطلاعاتی را درزمینه دیابت و اثر آن بر روی بدن، مقاومت به انسولین، خوردن مواد غذایی سالم و چگونگی مدیریت دیابت از طریق رژیم غذایی شامل گرسنگی متناوب، در اختیارشان قرار داد. حدود 10 ماه بعد در تمامی شرکت‌کنندگان مقدار قند خون ناشتا هموگلوبین گلیکوزیله HbA1C وزن و دور کمر مجدداً اندازه‌گیری شد.
تمام این سه مرد توانایی این را پیداکرده بودند که مقاومت به انسولین را در مدت یک ماه پس از برنامه گرسنگی متناوب، در بدن خود کاهش دهند.
دو نفر از شرکت‌کنندگان توانایی این را پیداکرده بودند که داروهای دیابتی خود را متوقف کنند و درحالی‌که نفر سوم سه‌چهارم از داروهای مصرفی خود را کاهش داده بود.
شرکت‌کنندگان 10 تا 18 درصد از وزن خود را ازدست‌داده بودند. همچنین میانگین قند خون ناشتای آن‌ها کاهش پیداکرده بود که به کاهش عوارض بعدی بیماری، کمک می‌کند.
به‌طورکلی این‌ها صرفاً نتایج یک مطالعه مشاهده‌ای است که از مطالعه روی تنها سه مرد گزارش‌شده است. این نتایج می‌تواند موفقیت بیشتری را برای درمان دیابت نوع 2 نوید دهد.
استفاده از برنامه غذایی گرسنگی متناوب برای درمان دیابت نوع 2 تقریباً کم‌سابقه است.
این مطالعه موردی نشان داد که رژیم گرسنگی 24 ساعته ممکن است عوارض بیماری و نیاز به داروهای دیابتی در افراد مبتلا را کاهش دهد.
اما نیاز به تحقیقات بیشتری می‌باشد.
تأثیر مثبت گرسنگی متناوب (روزه‌داری) بر تولید انسولین
در مطالعات تجربی روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داده‌شده که گرسنگی‌های متناوب باعث تولید بیشتر انسولین از سلول‌های پانکراسی می‌شود.
نتایج تحقیقات در موش و سلول‌های انسانی نشان می‌دهد که رژیم گرسنگی متناوب می‌تواند باعث بازسازی سلول‌های پانکراس و افزایش توانایی آن‌ها در تولید انسولین شود.
بنابراین برنامه غذایی گرسنگی متناوب باعث ارتقا و عملکرد بهتر سلول‌های B پانکراس شده و باعث تولید و ترشح انسولین و هموستاز گلوکز می‌گردد.
در این مطالعات مشخص شد، بیان 3 ژن مهم در طول گرسنگی متناوب ازجمله TOR, PKA رخ می‌دهد که این ژن‌ها با استرس و فرایند پیری ارتباط دارند.
مطالعات نشان داده است که این نوع برنامه غذایی می‌تواند پروسه پیری را کاهش دهد و موجب تولید سلول‌های جدید شود.
در مطالعه‌ای نیز نشان داده شد که برنامه گرسنگی متناوب (شامل مصرف رژیم کم‌چرب برای مدت 5 روز و سپس بازگشت به رژیم غذایی معمول) برای کاهش استرس و محافظت از سمیت در افراد تحت شیمی‌درمانی، مفید بود.
بدیهی است که قبل از انجام چنین درمان‌هایی برروی جامعه وسیع‌تر به تحقیقات بیشتری نیاز است.
بیشتر بخوانید:
راه‌های رفع عطش در روزه‌داری
رابطه بیماری قلبی با روزه‌داری
کتاب سفره سحر و افطار
