خوراك‌های رژیمی نوشیدنی خانگی
بهترین تامین کننده مایعات ما، آب آشامیدنی سالم است و پس از آن لبنیات، آبمیوه‌های طبیعی بدون افزودنی و چای‌ها قرار می‌گیرند. برخی از نوشیدنی‌ها مثل نوشابه‌های گازدار اساسا کمكی به حفظ سلامتی ما نکرده، بلکه سلامت ما را از جنبه‌های گوناگون تهدید می‌کنند. در ادامه به بررسی انواع نوشیدنی‌ها می‌پردازیم.
آب
همانطور که ذکر شد آب بهترین نوشیدنی و مایه حیات می‌باشد. نوشیدن آب در هر زمان مفید است، اما نوشیدن یک لیوان در اول صبح توصیه می‌شود.
بهتر است نیم ساعت قبل و یک ساعت بعد غذا آب ننوشید، زیرا نوشیدن آب نزدیک یا همراه وعده غذایی با رقیق کردن شیره‌های گوارشی موجب سوءهاضمه می‌شود. در صورتیکه به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارید، از آب بطری شده استفاده کنید، اما در استفاده از آن به نکات زیر توجه کنید:
محتوای سدیم، نیترات و نیتریت آن‌را با مقادیر مجاز مقایسه کنید.
انواع فلوئوردار آن‌را انتخاب کنید، اما توجه داشته باشید که مقادیر بالاتر از 2 میلی‌گرم فلوئور در لیتر برای نوزادان و کودکان زیر 7 سال مناسب نیست. اگر آب مصرفی شما به میزان کافی فلوئور ندارد، حتما از خمیردندان حاوی فلوئور استفاده کنید.
در بطری‌های آب معدنی و اصولا هیچ بطری پلاستیکی؛ آبلیمو، آبغوره و یا هر ترشی دیگری نریزید. تغییرات شدید حرارتی نیز موجب ایجاد ترکیبات سرطانزا در این بطری‌ها می‌شود، بنابراین آنها را جلوی آفتاب نگه ندارید و از یخ زدن آنها جلوگیری کنید.
به طورکلی از نوشیدن آب خیلی سرد یا داغ خودداری کنید. شوک‌های حرارتی برای بدن ما مضرند و مشکلات متعددی از جمله مشکلات گوارشی ایجاد می‌کنند. به علاوه، مصرف مایعات داغ ممکن است خطر سرطان مری را افزایش دهد. افراد مبتلا به میگرن نباید مایعات سرد بنوشند، زیرا موجب تشدید حملات میگرنی می‌شود. امروزه انواع طعم‌دار و گازدار آب معدنی نیز در فروشگاه‌ها در دسترس است.
باید توجه داشت که طعم دهنده‌ها اسانس‌هایی هستند که لزوما بی‌خطر نیستند. همچنین انواع گازدار حاوی اسیدفسفریک یا کربنیک هستند که خطراتی را در پی دارند. اگر مایل به نوشیدن آب طعم‌دار هستید، می‌توانید مقدار کمی‌آبمیوه طبیعی یا تکه‌های لیمو یا پرتقال یخ زده به آب خود اضافه کنید یا از عرقیات سنتی استفاده نمایید.
دوغ
یکی از بهترین نوشیدنی‌ها که علاوه بر تامین آب مورد نیاز می‌تواند تا حدی تامین کننده کلسیم مورد نیاز ما باشد، دوغ است. از آنجایی‌که مصرف لبنیات و دریافت کلسیم در کشور ما پایین است، بهتر است افراد به مصرف هر شکل از لبنیات تشویق شوند. با وجود این باید توجه داشت که بسیاری از دوغ‌های آماده حاوی مقادیر بالایی از نمک بوده و گازدارند. مصرف نمک به هر شکل و در هر ماده غذایی باید به شدت محدود شود، زیرا موجب بروز بیماری‌های قلبی- عروقی و برخی سرطان‌ها می‌شود.
مصرف دوغ‌های حاوی نمک در همه افراد مشکل‌آفرین بوده، اما در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی، پرفشاری خون و ناراحتی‌های کلیه ممنوع است. اضافه کردن گاز نیز به هر نوشیدنی مشکل‌آفرین است. اضافه کردن نعنا یا پونه به دوغ انتخاب خوبی است که اثرات مفید متعددی بویژه کاهش مشکلات گوارشی را در پی دارد.
کفیر
كفیر نوشیدنی جدیدی است که امروزه رایج شده است. مصرف این نوشیدنی در گذشته در جوامع خاصی مثل قفقاز شایع بوده است که عمر طولانی و سلامت این افراد به آن نسبت داده می‌شود. فرآیند تهیه این نوشیدنی با دوغ متفاوت بوده و اثرات سلامتی بخش آن از دوغ بیشتر است. به هر حال در همه نوشیدنی‌ها ازجمله دوغ و کفیر، انواع بدون گاز و افزودنی ارجح است.
شربت‌های سنتی
در سنت‌های ما به مقتضای هر فصل و طبع افراد، نوشیدنی‌هایی با استفاده از عرقیات و یا سایر فرآورده‌های گیاهی تهیه می‌شد که می‌توانست کمک زیادی به حفظ سلامت ما بکند. به عنوان مثال در افراد مبتلا به یبوست شربت تهیه شده با تخم‌شربتی داده می‌شد و در هوای گرم، شربت آبلیمو یا عرق بیدمشک مصرف می‌گردید، البته در مصرف عرقیات گیاهی هم باید رعایت اعتدال را نمود، زیرا مصرف بی‌رویه برخی از آنها ممکن است عوارض سوئی داشته باشد.
همچنین بهتر است به آنها شکر اضافه نکنیم یا درصورت نیاز با کمی عسل آنها را شیرین کنیم. از نوشیدنی‌های سنتی می‌توان به شربت آبلیمو، خاکشیر، تخم‌شربتی، عرق بیدمشک و گلاب اشاره کرد که علاوه بر تامین آب بدن، خاصیت ضد عطش داشته و مناسب فصل تابستان می‌باشند.
ماءالشعیر
ماءالشعیر نوشابه ای است که حاوی آب، عصاره مالت، رازک و شکر می‌باشد. ممکن است این نوشابه به جای عصاره مالت با اسانس آبجو بدون الکل تهیه شود. مصرف این نوشابه به دلیل محتوای ویتامین‌های گروه B مورد توجه واقع شد، اما حقیقت این است که میزان ویتامین B در انواع متداول آن بالا نیست. همچنین شکر و گازکربنیک اضافه شده به آن می‌تواند خطر بسیاری از بیماری‌ها بویژه چاقی و پوکی‌استخوان را افزایش دهد. ادعا شده که مصرف آن موجب افزایش شیر مادران می‌شود، اما به دلیل احتمال ایجاد نفخ در نوزاد و همچنین افزایش وزن مادر توصیه نمی‌شود.
مصرف این نوشابه مشکلات بیماران مبتلا به نقرس را افزایش می‌دهد. بطور کلی باید توجه داشت که ماءالشعیر نوشیدنی بی‌خطری نیست و مصرف آن باید محدود شود.
یك نوشیدنی خانگی
مواد لازم برای 2 نفر
طالبی نصف یك عدد متوسط 60 کیلوکالری
سیب خرد شده 1 عدد 50 کیلوکالری
انگور قرمز بی‌دانه 100 گرم 60 کیلوکالری
لیموترش نصف یك عدد 0 کیلوکالری
روش تهیه:
پوست و تخمه‌های طالبی را گرفته، آب آن را بگیرید. آب سیب، انگور و لیمو را نیز بگیرید و آبمیوه را در لیوان‌های بلند مخصوص پذیرایی بریزید.
این نوشیدنی به سلامت پوست كمك می‌كند.
چای و قهوه
چای و قهوه اگر در حد اعتدال و با غلظت کم مصرف شوند، می‌توانند در تامین آب مورد نیاز بدن موثر باشند، اما انواع غلیظ آنها ممکن است موجب دفع بیشتر آب از کلیه‌ها شوند. چای بخصوص انواع سبز و سفید آن حاوی مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان است که در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها موثر می‌باشد.
مصرف چای و قهوه معمولا در زمستان متداول‌تراست، ولی مصرف انواع سرد آن به صورت نوشابه امروزه در تابستان متداول شده است. به هرحال باید توجه داشت که دمای مصرف همه نوشیدنی‌ها همانطور که ذکر شد نباید خیلی بالا یا پایین باشد. گفته می‌شود که مصرف قهوه به دلیل کافئین باید در حد اعتدال و پایین‌تر از 5 لیوان در روز باشد، زیرا مقادیر بالای آن موجب افزایش تحریک‌پذیری و هیجان شده و خطر پوکی‌استخوان را افزایش می‌دهد. زنان باردار باید مصرف چای و قهوه را محدود کنند و مصرف بیش از یک لیوان قهوه در روز در زنان باردار توصیه نمی‌شود. در مصرف چای و قهوه باید به میزان شکر یا قند مصرفی توجه داشت، بویژه در کافی‌میکس‌ها که مقادیر بالایی شکر و کالری دارند.
آبمیوه‌های طبیعی
آبمیوه‌ها نوشیدنی‌های مطلوبی هستند که علاوه بر تامین آب موردنیاز بدن، حاوی مقادیر بالایی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. میزان بالای آنتی اکسیدان‌های این نوشیدنی‌ها خطر بسیاری از بیماری‌های مزمن را کاهش می‌دهد و تاثیر بالایی در ارتقای کارایی و عملکرد ما دارد. مهم‌ترین نکته‌ای که در این دسته از نوشیدنی‌ها باید مورد توجه قرار گیرد، میزان شکر یا سایر شیرین‌کننده‌های افزوده است. بسیاری از این نوشیدنی‌ها به دلیل شکر بالایی که دارند چاق کننده هستند و خطر بیماری‌های دیگری چون دیابت و بیماری قلبی- عروقی را افزایش می‌دهند.
به هرحال مصرف آبمیوه‌ها حتی انواع بدون شکر در افرادی که وزن بالایی دارند، باید محدود شود. به علاوه، آبمیوه‌ها برخی خواص میوه‌ها (بویژه محتوای بالای فیبر آنها) را ندارند. نکته دیگر در آبمیوه‌ها توجه به طبیعی بودن آنها است، زیرا بسیاری از آبمیوه‌های آماده در حقیقت اسانس بوده و حاوی آبمیوه نیستند.
برخی از نوشیدنی‌های آماده مدت ماندگاری طولانی دارند که لزوما به معنی داشتن نگهدارنده نیست، زیرا اگر موادغذایی پاستوریزه و استریلیزه در بسته‌بندی‌های مناسب مثل تتراپک بسته‌بندی شوند، می‌توانند بدون اضافه کردن ماده نگهدارنده، به مدت طولانی سالم بمانند. آب‌سیب، هندوانه، گریپ فروت، پرتقال، انگور و آناناس از جمله آبمیوه‌های توصیه شده در تابستان هستند.
نوشابه‌های رژیمی
این نوشیدنی‌ها حاوی گاز بوده و بنابراین از این نظر اثراتی مشابه سایر نوشیدنی‌های گازدار بر سلامت ما دارند، اما ممکن است حاوی قند کمتری بوده و یا اساسا بدون قند تهیه شده باشند. در انواعی که قند کمتری دارند، از قندهایی مثل فروکتوز (که شیرینی بیشتری نسبت به قند ساکاروز یا شکر معمولی دارند) استفاده می‌شود. فروکتوز قندی است که از ابتدای چرخه سوخت قندها وارد نمی‌شود و بنابراین از مرحله کنترل متابولیسم قند عبور نمی‌کند، بنابراین مواد غذایی که با فروکتوز شیرین می‌شوند، اگرچه کالری کمتری نسبت به غذاهای شیرین شده با ساکاروز دارند، اما ممکن است به دلیل عدم کنترل کامل بدن بر متابولیسم آنها خطر اضافه وزن، دیابت و فشارخون بالا را افزایش دهند. یکی دیگر از شیرین‌کننده‌های مصرفی در نوشابه‌های رژیمی آسپارتام است که مصرف آن در بیماران مبتلا به فنیل‌کتون‌اوری ممنوع است. در این بیماری متابولیسم اسیدآمینه فنیل‌آلانین مختل می‌شود.
این بیماری با غربالگری در بدو تولد مشخص شده و مبتلایان با شیرهای بدون فنیل‌آلانین تغذیه می‌شوند.
