بيمه بدن،با آنتي‌اكسيدان‌ها
بدن ما برای ادامه حیات نیاز به انرژی دارد و این انرژی را از سوزاندن (اکسیداسیون) مواد غذایی به دست می‌آورد. همان‌طور که خانه خود را با سوزاندن سوخت گرم می‌کنیم، سلول‌های بدن ما نیز گرمای لازم را از اکسیداسیون قندها و چربی‌ها به دست می‌آورند. اما این اکسیداسیون باید حد و مرزی داشته و تحت کنترل باشد. یکی از مهم‌ترین این کنترل‌ها سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی است. نیاز بدن به آنتی اکسیدان مثل نیاز خانه به کپسول آتش نشانی است که جلوی سوختن غیر ضروری را می‌گیرد.
آنتی اكسیدان، ماده ای است كه از طریق ترکیب با انواع اكسیژن، از اكسیداسیون یك ماده قابل اكسید در بدن جلوگیری کرده و یا آن را به تاخیر می‌اندازد. در حالت عادی، این دو واكنش (اکسیداسیون و دفاع آنتی اکسیدانی) در وضعیت تعادل قرار دارند. اگر بدن با كمبود آنتی اكسیدان مواجه شود، به انواع بیماری‌های التهابی، قلبی- عروقی، آسم، آلرژیك، تنفسی، عصبی، روانی، گوارشی و پیری زودرس مبتلا می‌شود. تحت شرایط استرس‌زا توانایی بدن برای تولید آنتی‌اكسیدان كاهش می‌یابد. فعالیت‌های بدنی شدید و ورزش‌های سنگین و طولانی نیز به علت افزایش اكسیداسیون و تولید رادیكال‌های آزاد ممكن است موجب آسیب عضلانی، التهاب و افزایش خطر عفونت گردند. رادیكال‌های آزاد به دنبال سوخت و ساز مواد غذایی در بدن تولید شده و یا از طریق مواد شیمیایی محیطی مانند آلاینده‌های هوا (اكسیدهای ازت، دی اكسید كربن، منواكسید كربن)، دود سیگار، غذاهای چرب و اشعه وارد بدن می‌شوند.
رادیكال‌های آزاد با تخریب سلول‌های بدن ایجاد بدخیمی، سرطان و بیماری‌های مزمن می‌كنند. همچنین، به كلسترول‌های متحرك موجود در خون حمله كرده، باعث رسوب آنها و انسداد رگ‌های خونی قلب و مغز می‌شوند. در جامعه صنعتی امروز، برای كاهش اثر آلاینده‌های زیست محیطی كه به طور ناخواسته وارد بدن می‌شوند، ناچار به استفاده از آنتی اكسیدان‌های موجود در مواد غذایی هستیم. بسیاری از مواد غذایی سرشار از آنتی اكسیدان هستند؛ در حالی كه شناخته نشده و یا به درستی مصرف نمی شوند. بسیاری از مردم با وجود مصرف زیاد مواد غذایی به علت عدم آگاهی در خصوص روش تغذیه صحیح، دچار كمبود آنتی اكسیدان هستند. مطالعه و بررسی رژیم غذایی «مدیترانه‌ای» حكایت از آن دارد كه با وجود دریافت 37 درصد انرژی بدن از چربی، میزان ابتلا به سرطان در افراد ساكن جزیره «كرت» كمترین درصد را دارد. پژوهشگران رژیم سرشار از اسیدچرب لینولئیك مشتق از سبزیجات، و اسید چرب موجود در امگا-3 ماهی و روغن زیتون می‌دانند. مصرف میوه و سبزیجات به منزله تزریق ویتامین C,E و دیگر آنتی‌اكسیدان‌ها به خون است. ویتامین‌های A,C,E، كاروتنوئیدها، فلاونوئیدها و سلنیوم از آنتی‌اكسیدان‌های مهم هستند.در اینجا به بررسی مهم‌ترین منابع غذایی آنتی‌اكسیدان می‌پردازیم.
ویتامین E
ویــتامـــین E یـــكی از قــــوی‌ترین آنتی‌اكسیدان‌هاست. كاوشگران انستیتو ملی پیری زودرس، اخیراً دریافته‌اند كه ویتامین‌های E و C احتمال پیری زودرس و مرگ را تا حد زیادی كاهش میدهند. گردو، بادام زمینی، زیتون، آوكادو، جگر، سبزیجات، روغن سویا، آفتابگردان، جوانه گندم و سایر روغن‌های گیاهی از منابع غنی ویتامین E هستند.
روغن زیتون دارای آنتی‌اكسیدان است و كلسترول بد (LDL) را كاهش می‌دهد. به همین دلیل روغن زیتون را غذای طول عمر نیز گفته‌اند. چربی آجیل از نوع چربی موجود در زیتون (تك غیراشباعی) بوده و به میزان قابل ملاحظه‌ای حاوی آنتی‌اكسیدان‌ها، ویتامین E، سلنیوم و اسید الایژیك (مخصوصاً در گردو) می‌باشد. این مواد از سرخرگ‌ها در برابر كلسترول محافظت می‌كند. عصاره هسته انگور نیز منبع سرشاری از ویتامین E می‌باشد. خاصیت آنتی‌اكسیدانی عصاره هسته انگور 50 برابر بیشتر از ویتامین E و 20 برابر بیشتر از ویتامین C می‌باشد. عصاره هسته انگور به دلیل بالا بودن خاصیت آنتی‌اكسیدانی با عبور از سد خونی مغز و مهار رادیكال‌های آزاد، باعث محافظت از سلول‌های مغز و سیستم عصبی می‌شود. همچنین آنتی‌اكسیدان‌های موجود در آن با مهار رادیكال‌های آزاد كه به DNA سلول‌های سالم حمله می‌كنند، موجب تقویت كلاژن، جلوگیری از سفت شدن و چروكیدگی پوست و كند شدن فرآیند پیری می‌شوند.
ویتامین C
ویتامین C یك آنتی‌اكسیدان قوی محلول در آب است. این ویتامین با رادیكال آزاد مبارزه كرده و به سلامت شریان‌ها كمك می‌كند و باعث افزایش كلسترول خوب می‌شود. افراد سیگاری برای مبارزه با رادیكال‌های آزاد، دو برابر بیشتر از افراد عادی به ویتامین C نیاز دارند. اكسیداسیون بیش از حد می‌تواند باعث كاهش اثر ویتامین C و A شود. منابع مناسب ویتامین C شامل: مركبات(مانند پرتقال و گریپ فروت)، بروكلی، سبزیجات دارای برگ سبز، گوجه فرنگی، سیب‌زمینی، طالبی، و توت فرنگی هستند.
بتا کاروتن:
از مواد غذایی حاوی بتا کاروتن می‌توان طالبی، انبه، کدو تنبل، فلفل، اسفناج ،کلم و زردآلو را نام برد.
فلاونوئیدها:
آنتی اکسیدان فلاونوئید رنگدانه‌ای است که در گیاهان عالی یافت می‌شود. بیوفلاونوئیدها مسؤول حفظ حالت طبیعی دیواره مویرگ‌ها می‌باشند؛ همچنین مانع از اكسیداسیون چربی‌ها در عروق خونی شده در نتیجه از ایجاد لخته‌های خونی و رسوب چربی در آنها جلوگیری می‌كنند. پژوهشگران هلندی دریافته‌اند كه مصرف فلاونوئیدها ( آنتی اكسیدان موجود در میوه، سبزی و چای، انگور، پیاز و سیب) تا 73 درصد از احتمال بروز سكته‌های مغزی می‌كاهد.
سلنیوم:
این آنتی اکسیدان نیروزا بوده و ضمن حمایت از قلب، از بروز پیری زودرس جلوگیری می‌کند. در افراد مسن، با کاهش سلنیوم خون، سیستم دفاعی بدن تحلیل رفته و احتمال بروز بیماری‌های قلبی، عفونت و سرطان افزایش می‌یابد. سلنیوم در بدن آنزیمی می‌سازد که به جنگ رادیکال‌های آزاد می‌رود. سلنیوم را می‌توان در غذاهای دریایی، مرغ، برنج قهوه‌ای، دانه آفتابگردان، گوشت، نان و غلات سبوس‌دار یافت.
ویتامین A:
ویتامین A نیز مانند ویتامین E، از آنتی اکسیدان‌های قوی است. مواد غذایی سرشار از ویتامینA، شامل هویج، سبزی‌هایی مانند اسفناج، کلم، کاهو، سیب زمینی شیرین، کدو تنبل، آلو، روغن کبد ماهی، جگر، شیر، کره و زرده تخم مرغ می‌باشند.
سیب:
سیب سرشار از آنتی اكسیدان‌هایی مثل كورستین است كه از سرطان و لخته شدن خون جلوگیری می‌كند. به علاوه، پوست سیب سرخ نیز حاوی آنتی اكسیدان است؛ بنابراین توصیه می‌شود سیب را خام و با پوست بخورید. وجود ماده ای بنام پكتین در سیب، سرب را به طور كامل از بدن دفع می‌كند. سرب موجود در برخی مواد غذایی از طریق جذب روده ای تا 10% و سرب موجود در هوا از طریق تنفسی تا 40% قابل جذب است. بنابراین توصیه می‌شود كودكان را به مناطق صنعتی و پرترافیك نبرید.
سیر:
در سال 1981، طی مطالعاتی در خصوص رژیم غذایی پانزده كشور جهان كه توسط پژوهشگران دانشگاه و سترن اونتاریو انجام شد، دریافتند ملت‌هایی كه در برنامه غذایی خود از سیر استفاده می‌كنند، كمتر به بیماری‌های قلبی دچار می‌شوند. دانشمندان بر این باورند كه سیر حاوی پانزده نوع آنتی اكسیدان متفاوت است. سیر، مانند آسپرین، از تشكیل لخته در عروق جلوگیری كرده، فشارخون و كلسترول را پایین می‌آورد و برای بهبود درد مفاصل، درد عمومی بدن، آرتریت استخوان و برای آسم، توصیه می‌گردد. سیر پخته و خام آن به یك اندازه در جلوگیری از حملات قلبی و مرگ ناشی از آن مؤثر است.
گوجه فرنگی
گوجه فرنگی سرشار از آنتی‌اكسیدان لیكوپن (ماده قرمز رنگ است) كه از ابتلا به انواع سرطان (سرطان‌های پروستات، جهاز‌هاضمه، ناحیه گردن) جلوگیری می‌كند. فعالیت این آنتی‌اكسیدان باعث كاهش بیماری‌های قلبی می‌شود. این آنتی‌اكسیدان قوی‌تر از بتاكاروتن و ویتامین E می‌باشد.بهترین منبع دریافت آنتی‌اكسیدان‌ها، موادغذایی هستند. مطالعات نشان میدهند برای حفظ سلامت در وضع ایده‌آل باید حداقل روزانه پنج عدد میوه و سبزی به‌عنوان بخشی از یك رژیم غذایی متعادل مصرف كرد. برای مصرف مكمل‌های آنتی‌اكسیدان حتماً با پزشك مشورت كنید.
آنتی‌اكسیدان‌های ساختگی
الف) كوآنزیم Q-10:
آنتی‌اكسیدانی قوی است كه به‌عنوان شبه ویتامین معرفی شده است. این دارو در سراسر جهان داروی ویژه قلب به‌شمار می‌رود كه به‌خصوص در نارسایی احتقاقی قلب كاربرد دارد. پزشكان ژاپنی بیش از 30 سال است كه از این دارو استفاده می‌كنند. این دارو در متوقف كردن اكسیداسیون كلسترول كه زمینه‌ساز حملات قلبی و مغزی است بسیار قوی عمل می‌كند. ماهی‌های چرب، بهترین منبع غذایی كوآنزیم Q-10 هستند.
ب) اوپی‌سی (اولیگومریك پرو سیانیدین)
او.پی.سی نــیــز یــكــی از قــوی‌ترین آنتی‌اكسیدان‌های موجود است كه قدرت آن 50 برابر ویتامین E می‌باشد. این دارو از دانه‌های انگور و پوست درخت كاج به دست می‌آید و در فرانسه چهار دهه سابقه مصرف دارد.
از او.پی.سی در تقویت دیواره‌های عروقی خونی، درمان سیاهرگ و ادم (خیز)، خونریزی بینی، آلرژی و فشار خون استفاده می‌شود.
ج: روغن ماهی:
مولكول‌های چرب موجود در ماهی به قدری برای سلول‌های بدن لازمند كه سلول‌ها بدون آنها قادر به ایفای كامل نقش خود نیستند. دانشمندان برجسته در سراسر جهان بر این باورند كه مصرف روغن ماهی یك درمان جادویی است. نوع ویژه اسید چرب موجود در روغن ماهی، امگا-3 نام دارد. مطالعه وسیعی كه در میلان ایتالیا انجام شده، نشان داده است كه مصرف روزانه 1000 میلی گرم كپسول روغن ماهی، 20 درصد احتمال مرگ بعد از سكته قلبی را كاهش می‌دهد. روغن ماهی عروق خونی را لایروبی و همچنین ضربان قلب را منظم می‌كند و فشارخون را كاهش می‌دهد. مصرف هفته‌ای دو تا سه بار ماهی‌های چرب، مانند ماهی آزاد، قباد، ساردین و شاه ماهی، امگا 3 لازم بدن را تامین می‌كند.
