بیـماری‌های ناشی از غذا
بیماری‌های ناشی از غذا یکی از شایع‌ترین و شدیدترین مشکلات بهداشت عمومی در جهان امروزی است که بار سنگینی را بر زندگی انسان‌ها تحمیل کرده است. این بیماری‌ها از مصرف غذاها و آشامیدنی‌های آلوده بوجود می‌آیند و تاکنون بیشتر از 250 نوع از این بیماری‌ها کشف شده‌اند که غالبا عفونی بوده و توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌های مختلف ایجاد می‌شوند. سایر بیماری‌ها نيز از مسمومیت حاصل از سموم ایجاد می‌گردند. میکروب‌ها و سموم از طریق دستگاه گوارش وارد بدن می‌شوند و علائمی را ایجاد می‌نمایند که از ناراحتی روده تا دهیدراتاسیون شدید، اسهال خونی و مرگ تغییر می‌یابد. البته برخی از آنها علائمی از خود نشان نمی‌دهند.
شدت و عوارض بیماری‌های ناشی از غذا از طرف مسؤولین بهداشت عمومی معمولا غیر واقعی برآورد می‌گردد و فقط در سال‌های اخیر آن هم به علت عوارض تهدید كننده شیوع تعدادی از بیماری‌های ناشی از غذا در برخی از کشورهای جهان، نگرانی در مورد اهمیت بهداشت عمومی این بیماری‌ها افزایش یافته است. بعلت ضعف سیستم گزارش دهی، آمارهای قابل اعتمادی در مورد این بیماری‌ها در دسترس نمی‌باشد، لذا برآورد میزان شدت آنها بسیار مشکل است. با وجود این از روی شیوع بیماری‌های اسهالی در کودکان و نوجوانان می‌توان به وخامت اوضاع پی برد. سالانه حدود 1500 میلیون کودک بصورت مستقیم از این بیماری‌ها جان می‌سپارند و بطور غیر مستقیم میلیون‌ها کودک از اثرات توام اسهال و سوء تغذیه رنج می‌برند.
عواقب بهداشتی بیماری‌های ناشی از غذا:
عواقب بهداشتی بیماری‌های ناشی از غذا بسته به نوع بیماریزا، درصد درمان و مدت درمان و عوامل دیگر که مقاومت فردی و حساسیت فرد را مشخص می‌سازند، فرق می‌کند. علائم حاد شامل اسهال، تهوع، درد شکم، گرفتگی عضلات، تب و یرقان هستند. بعضی از عفونت‌های ناشی از غذا می‌توانند منجر به عوارض جدی شوند و سیستم‌های قلبی‑عروقی، کلیوی، مفصلی، تنفسی یا ایمنی را مبتلا سازند. در بین گروه‌های آسیب پذیر، این اثرات جدی‌تر است.
تکرار شیوع بیماری‌های ناشی از غذا منجر به سوء تغذیه می‌شود که بر روی رشد و سیستم ایمنی نوزادان و کودکان اثرات جدی می‌گذارد، کودکی که مقاومت بدنی او ضعیف شده باشد، در مقابل سایر بیماری‌ها از جمله بیماری‌های تنفسی آسیب پذیر می‌شود و بطور ثانویه وارد یک سیکل معیوب سوء تغذیه و عفونت می‌گردد. بسیاری از نوزادان و کودکان نمی‌توانند در این شرایط زنده بمانند.
عواقب اقتصادی بیماری‌های ناشی از غذا:
بیماری‌های ناشی از غذا، علاوه بر عواقب بهداشتی از نظر اقتصادی نیز خیلی پر هزینه هستند و عامل عمده‌ای در کاهش درآمدهای اقتصادی بشمار می‌روند و هزینه‌های بالایی را در سطوح مختلف جامعه به بار می‌آورند.
این هزینه‌ها را در سه بخش زیر می‌توان جمع‌آوری نمود:
1- هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی که شامل هزینه‌های پزشکی، بیمارستانی، دارویی و آمبولانسی می‌باشد.
2- هزینه‌های وارده به خانواده و جامعه شامل هزینه‌های مربوط به کاهش قدرت تولید و هزینه‌های مستقیم ناشی از بیماری‌هایي که به خانواده تحمیل می‌گردد.
3- هزینه‌های وارد به مؤسسات تجاری از قبیل بستن محل کار، غیبت از کار، جریمه و تعقیب قانونی و بالاخره کاهش مشتری بعلت از دست دادن اعتبار.
منابع عمده شیوع بیماری‌های ناشی از غذا:
بقای میکروارگانیسم‌ها:
1- حرارت ناکافی 2- پخت ناکافی.
رشد میکرو ارگانیسم‌ها:
1- نگهداری ناکافی در یخچال 2- سرد کردن ناکافی 3- نگهداری غذاهایی که به حد کافی داغ نیستند.
آلودگی با میکرو ارگانیسم‌ها:
1- مصرف وسایل آلوده 2- آلودگی بوسیله شخص مبتلا 3- مصرف مواد خام آلوده 4 - آلودگی‌های متقابل 5 - افزودن مواد شیمیایی 6 - مصرف مواد غذایی حاوی سموم طبیعی.
عوامل شیوع بیماری‌های ناشی از غذا:
صنعتی شدن
شهر نشینی
تغییر در شیوه زندگی
تغییر در هرم جمعیت
تجارت بین‌المللی غذا
آلودگی محیط، فقر و عدم تسهیلات غذا
گردشگری
ضعف آگاهی، نگرش و کاربست دست اندرکاران و مصرف کنندگان مواد غذایی
نتیجه‌گیری:
بیماری‌های ناشی از غذا در برخی موارد بویژه در بین گروه‌های آسیب پذیر از جمله کودکان، سالمندان، زنان باردار، افراد مبتلا به سوء تغذیه و افراد با سیستم ایمنی ضعیف كه دسترسی به درمان کافی ندارند، کشنده است، ولی در اغلب موارد بویژه در افراد با سیستم ایمنی مناسب، در طی چند روز یا چند هفته بهبودی می‌یابد. بعلاوه بسیاری از این بیماری‌ها قابل پیشگیری هستند، به شرط آنکه دست اندرکاران مواد غذایی در رابطه با عرضه غذای مطمئن بهتر آموزش ببینند و مصرف کنندگان نیز در رابطه با انتخاب غذای خود بهتر راهنمایی شوند. در شماره آینده راهکارهای پیشگیری از این بیماری‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
