دكتر سید مرتضی صفوی؛متخصص تغذیه
برنامه غذایی در ایام نوروز
در ایام نوروز بهتر است برنامه غذایی مانند سایر زمان‌ها تنظیم شود و مصرف آجیل و مغزها به عنوان میان‌وعده در مقدار متعادل باشد. ولی می‌توان حجم مواد غذایی را در وعده‌های اصلی كاهش داد. به‌ویژه شام را بسیار مختصر میل كرد. صبحانه یكی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی است كه برای سلامت و تندرستی افراد اهمیت خاصی دارد.
افراد بهتر است در ایام تعطیل شب‌ها زودتر بخوابند تا صبح بتوانند با شادابی از خواب برخیزند و صبحانه كاملی شامل مقادیر مناسبی نان، شیر، پنیر، گردو و ... مصرف نمایند. بهتر است از خوردن كره، خامه، سرشیر تا حد امكان پرهیز نمایند و برای ایجاد تنوع غذایی در صبحانه‌ها از تخم‌مرغ، خیار، گوجه‌فرنگی، میوه ها و آب‌میوه استفاده نمائید. زیاده‌روی در مصرف شیرینی و شكلات در ایام نوروز هم مانند سایر مواقع می‌تواند منجر به بروز مشكلاتی برای سلامت شود.
در كودكان زیاده‌روی در مصرف تنقلات، شیرینی و شكلات اغلب باعث بروز مشكلات گوارشی مثل درد معده، تهوع و استفراغ می‌شود و ضمن اینكه مانع مصرف وعده‌های اصلی غذا می‌شود و به این ترتیب تداوم این وضعیت به مدت 2 هفته در تعطیلات می‌تواند منجر به بروز مشكلات جدی در تغذیه آنها شود.
زیاده‌روی در تغذیه ایام نوروز
مشكل دیگری كه در نتیجه مصرف زیاده از حد شیرینی و شكلات ممكن است در كودكان ایجاد شود مشكلات دندانی است به‌ویژه اگر بعد از هر بار مصرف به بهداشت دندان‌ها و مسواك زدن توجه نشود. در مورد افراد بزرگسال نیز زیاده‌روی در مصرف می‌تواند منجر به مشكلات گوارشی و همچنین افزایش انرژی دریافتی و در نتیجه اضافه وزن در این ایام شود و در مورد افرادی كه مبتلا به قند خون و یا چربی خون بالا هستند، زیاده‌روی در مصرف باعث اختلال در وضعیت سلامت آنها خواهد شد.
بنابراین برای برخورداری از تعطیلات همراه با آرامش و سلامتی تعادل در مصرف مواد غذایی را در این ایام در نظر بگیرید.
اصول بهداشتی و تغذیه‌ای در سفر
در طول سفر مانند سایر مواقع به طور متناسب، متعادل و متنوع از تمام گروه‌های غذائی استفاده نمایید.
برای جلوگیری از كم‌آبی و یبوست مقادیر مناسبی آب بنوشید. البته بهتر است از آب‌های بسته‌بندی كه سلامت آن مورد اطمینان است استفاده شود. در صورتی كه به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارید آب را حداقل به مدت 1 دقیقه بجوشانید.
از خوردن غذاهای چرب، سرخ‌شده، شیرینی‌ها، شكلات و خامه اجتناب نمایید.
از میوه‌ها به عنوان میان‌وعده مناسب استفاده كرده و حتماً قبل از استفاده، آنها را خوب بشوئید.
بهتر است به جای مصرف نوشابه، از دوغ و نوشیدنی‌های كم‌كالری استفاده كنید.
برای برطرف كردن نیاز مایعات بدن، آب بهترین نوشیدنی است تا حد امكان از مصرف آب‌میوه‌های مصنوعی و نوشابه‌ها پرهیز كنید.
حتماً در طول سفر به دریافت مقادیر مناسب لبنیات دقت كرده و روزانه متناسب با نیاز بدنتان حدود 2 تا 3 لیوان شیر یا ماست استفاده كنید.
به جای مصرف غذاهای سرخ‌شده از غذاهای آب‌پز، كبابی و تنوری استفاده نمایید.
تا حد امكان از مصرف سوسیس و كالباس پرهیز كنید.
مسمومیت‌های غذایی
جهت حفظ ایمنی غذا و پیشگیری از انواع مسمومیت‌ها
- غذای مورد مصرف باید كاملاً پخته شود: ممكن است با توجه به مدت تعطیلات و احتمالاً تعجیل در ساعت حركت در تهیه غذا كوتاهی شود. به‌گونه‌ای كه غذا به‌ویژه گوشت‌ها به‌طور كامل پخته نشده و همین سبب آلودگی و فساد آن شود. از ظاهر گوشت می‌توان به میزان پخت آن پی برد. به عنوان مثال رنگ گوشت پخته باید قهوه‌ای باشد.
ولی اكثر مواقع مغز (درون) كباب كوبیده یا برگ، قرمزرنگ است. مردم فكر می‌كنند چون گوشت روی شعله مستقیم قرار گرفته بنابراین قسمت درونی آن پخته می‌شود ولی چنین تفكری اشتباه است، بارها دیده شده كه روی (سطح) كباب به حالت سوخته درآمده اما درون آن همچنان نپخته مانده است.
در چنین مواردی باید گوشت را مجدداً روی آتش قرار داد تا به اصطلاح مغزپخت شود. همچنین ماهی زمانی پخته است كه گوشت آن به صورت لایه‌لایه درآید. در مورد پخت مرغ آب‌پز، وقتی آب مرغ شفاف و گوشت مرغ سفید شود مرغ پخته و آماده شده است. باتوجه به اینكه رطوبت زیاد، رشد و تكثیر میكروب‌ها را بیشتر می‌كند، سعی كنید از غذاهای نیمه‌خشك با رطوبت كم استفاده كنید. مانند: عدس‌پلو، لوبیاپلو، ماكارونی و ...
در صورت مصرف غذاهای كنسروی قبل از مصرف از سلامت آنها اطمینان حاصل كنید. در صورت مشاهده برآمدگی و فرورفتگی از مصرف آنها خودداری كنید. قبل از مصرف آنها را 20 دقیقه بجوشانید.
رعایت نكات مهم برای صرف غذا در رستوران‌ها
به رستوران‌های معتبر كه اصول بهداشتی بیشتر در آنها رعایت شده است مراجعه كنید وضعیت بهداشت سالن، دستشویی‌ها، كارگران و ... تا حدی می‌تواند معیار سطح بهداشت رستوران باشد.
از مصرف بعضی از مواد غذایی مانند سالادالویه، همبرگر، كباب كوبیده و پیاز در مكان‌هایی كه قابل اطمینان نیستند، خودداری كنید. در صورت امكان لوازم شخصی مانند قاشق، چنگال و لیوان مخصوص خود را همراه داشته باشید.
به بهداشت فردی یعنی شستشوی دست‌ها قبل از مصرف غذا توجه كنید.
در مورد آب آشامیدنی در صرت امكان از آب معدنی استفاده شود و در غیر این صورت به بهداشت پارچ و لیوان‌ها توجه نمائید.
