آذین صحابی
پتاسیم یك ماده معدنی است كه كمتر به آن توجه شده و در بسیاری موارد تاثیر آن در حفظ سلامت عمومی بدن نادیده گرفته می‌شود. در حالی كه این ماده معدنی می‌تواند برای بدن بسیار مفید باشد و عوارض منفی سدیم اضافی در بدن را خنثی كند و به حیاتی‌ترین عضلات بدن سود برساند.
وقتی صحبت از فشارخون می‌شود، همه به یاد سدیم می‌افتند و وقتی از استحكام استخوان‌ها حرف می‌زنیم همه به یاد كلسیم می‌افتند و زمانی از پتاسیم صحبت می‌كنیم كه درباره بیماران خاص چون بیماران كلیوی و افرادی چون ورزشكاران بحث می‌كنیم. در واقع، ما كمتر به تاثیر پتاسیم در سلامت عمومی بدن توجه می‌كنیم.
این ماده مغذی عمده‌ترین كاتیون درون سلولی در بدن آدمی است. بیش از یك سوم انرژی ما برای پمپ پتاسیم و همتای یونی آن، سدیم مصرف می‌شود كه بین درون و برون سلول‌ها در رفت و آمد هستند. پتاسیم به هدایت پالس‌های عصبی كمك می‌كند، در انقباض موثر عضلات تعیین‌كننده است، سلامت كلیه‌ها و استخوان‌ها را تامین می‌كند و در حفظ PH بدن موثر است.
واقعیت این است كه وجود پتاسیم در بدن برای همه ما حیاتی است و بر هم خوردن سطوح آن در خون به بدن آسیب می‌رساند یا حتی می‌تواند مرگبار باشد.
برای سال‌ها مصرف نامناسب سدیم را مسؤول بروز بیماری‌های قلبی می‌دانستند و هیچ شكی هم در این‌باره وجود ندارد. مردم آمریكا، نمك فراوانی مصرف می‌كنند و كمابیش 100 درصد از زنان و مردان این كشور بیش از مقدار توصیه شده و بیش از 95 درصد از مردان آمریكایی و 75 درصد از زنان آمریكایی روزانه بیشتر از 2300 میلی‌گرم نمك مصرف می‌كنند. به گفته كارشناسان و متخصصان تغذیه و قلب و عروق، بین میزان مصرف نمك و پرفشاری خون ارتباط مستقیمی وجود دارد.
از طرف دیگر آمریكایی‌ها به قدر كافی پتاسیم دریافت نمی‌كنند. اگر فردی كمبود پتاسیم داشته باشد، میزان این ماده معدنی در خون او كمتر از 3/5 میلی مول در لیتر است. هایپوكالمی (كمبود پتاسیم در خون) می‌تواند عواقب خطرناكی چون آریتمی‌های قلبی، ضعف عضلانی و عدم تحمل گلوكز را به همراه داشته باشد.
تحقیقات نشان داده كه بسیاری از آمریكایی‌ها با كمبود متوسط پتاسیم زندگی می‌كنند كه در طولانی مدت می‌تواند نتایج بدی به همراه داشته باشد. این حالت به خاطر رژیم غذایی آمریكایی‌هاست كه بیشتر حاوی غذاهای پرسدیم بوده و میزان مصرف میوه و سبزی حاوی پتاسیم در آنها كمتر است.
داده‌های حاصل از مطالعه ملی سلامت و تغذیه نشان داده كه برخی از آمریكایی‌ها كمبود پتاسیم دارند. مردان آمریكایی در حدود 2/9 تا 3/2 گرم و زنان این كشور روزانه بین 2/1 تا 2/3 گرم در روز پتاسیم دریافت می‌كنند.
بیش از 45 سال است كه دانشمندان می‌كوشند تا ثابت كنند پتاسیم بر روی عملكرد قلب و عروق اثرات مثبت دارد. در سال‌های اخیر ثابت شده كه كمبود متوسط پتاسیم در فرد می‌تواند پرفشاری خون، اختلالات دستگاه گردش خون و قلب، كاهش تراكم استخوان و تشكیل سنگ‌های كلیوی را سبب شود.
تناسب سدیم و پتاسیم
سدیم و پتاسیم می‌توانند با یكدیگر در تضاد باشند، ولی این دو ماده معدنی در كنار یكدیگر كار می‌كنند تا حجم سلولی، میزان PH و قوای غشای سلولی تنظیم شوند. پمپ تبادل سدیم- پتاسیم یا پمپ سدیم كه برای تعدادی از عملكردهای حیاتی سلولی انرژی تامین می‌كند، تعدادی از فرایندها را فعال می‌نماید كه به انقباض یا انبساط دیواره رگ‌ها می‌انجامد. این فرایند بر مبنای تمركز الكترولیت‌ها در داخل و خارج سلول‌ها انجام می‌گیرد.
در حالتی كه كمبود پتاسیم وجود دارد سدیم وارد سلول‌ها می‌شود تا حجم سلولی را حفظ كند. آب هم به دنبال سدیم وارد سلول‌ها می‌شود و این به دیواره رگ‌ها فشار وارد می‌كند. به مرور زمان این فشار اضافی دیواره رگ‌ها را سخت می‌كند و در بعضی افراد پرفشاری خون را سبب می‌شود. سدیم غشای سلول‌ها را غیرقطبی می‌كند و به كاهش قطر عروق خونی می‌انجامد كه اولین گام در جهت پرفشاری خون است.
از طرف دیگر، وجود مقادیر كافی پتاسیم در رژیم غذایی باعث می‌شود كه پمپ سدیم تحریك شود و سلول‌های غشای پوششی به میزان زیادی قطبی شوند كه این امر سبب برداشته شدن فشار از روی رگ‌ها و راحت و آزاد شدن جریان خون می‌شود و فشار خون را در سطح نرمال نگه می‌دارد.
همراهان پتاسیم
این كه چطور پتاسیم می‌تواند در تنظیم جریان گردش خون و جلوگیری از پرفشاری خون موثر باشد، هنوز به درستی شناخته نشده است. بعضی پژوهش‌ها حاكی از این است كه پتاسیم به دلیل تشدید سیستم دفع ادراری سدیم، فشارخون را كنترل می‌كند و باعث می‌شود سیستم كلیوی، سدیم بیشتری را از بدن خارج كند...
برای خواندن بخش دوم -از پتاسيم چه می دانيد؟- اینجا کلیک کنید.
