زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر حکمت دوست؛ دکتر یاری 

مقدمه

 بیماری قلبی و عروقی علت اصلی مرگ و میر و ناتوانی زود هنگام در جهان است و سالانه بیش از 17 میلیون مرگ ناشی از بیماری های قلبی و عروقی رخ می دهد که تقریباً 80% از بار بیماری در کشورهای کم و متوسط درآمد مثل چین را تشکیل می دهد.

مصرف پایین میوه یکی از عوامل خطر اصلی بیماری های قلبی و عروقی است که عامل 104 میلیون سال-زندگی ناتوانی در سال 2010 معرفی شده است که 30 میلیون آن در چین بوده است.

ارتباط رژیم غذایی و بیماری قلبی

البته این تخمین ها عمدتاً بر اساس یافته های مطالعات غربی است که شواهد قابل اعتماد اندکی از چین و دیگر کشورهای در حال توسعه دارند، کشورهایی که رژیم غذایی، سبک زندگی و الگوی بیماری ها تفاوت چشمگیری با جوامع غربی دارند. علاوه بر این، عمده مطالعات پیشین ترکیبی از میوه تازه و فرآینده شده (فریز شده، میوه خشک، کمپوت یا آبمیوه) را در نظر گرفته بودند و اطلاعاتی محدودی در زمینه میوه تازه در اختیار داشتند که معمولاً به عنوان میان وعده مصرف می شود.

همچنین، ارتباط دریافت میوه با سکته به ویژه سکته های هموراژیک کمتر از ارتباط آن با بیماری ایسکمیک قلبی مورد بررسی قرار گرفته است که بر اهمیت انجام این مطالعات تأکید می کند، در صورتی که میزان سکته (به ویژه سکته هموراژیک) بسیار بالاست.

در این مطالعه ارتباط مصرف میوه های تازه با خطر حوادث عمده قلبی و عروقی در چین مورد بررسی قرار گرفته است، جایی که مصرف میوه تازه پایین بوده اگرچه مصرف سبزیجات تازه بالاست.

مطالعه انجام گرفته در ارتباط با بیماری قلبی و مصرف میوه تازه

در مطالعه حاضر بیش از 450000 مرد و زن در چین بدون سابقه بیماری قلبی و عروقی یا درمان ضد فشار خون شرکت داشتند.

مصرف میوه تازه بیشتر با سطح پایین تر فشار خون و قند خون مرتبط بود. مصرف میوه بالاتر به طور مستقل از فشار خون، سطح قند خون و دیگر فاکتورهای رژیمی و غیر رژیمی با کاهش خطر بیماری های قلبی و عروقی شامل مرگ ناشی از حملات قلبی، حوادث کرونری، سکته هموراژیک و سکته ایسمیک ارتباط داشت.

این ارتباط در 10 منطقه و زیرگروه های مختلف افراد شرکت کننده که بر حسب ویژگی های اولیه دسته بندی شده بودند، نتیجه یکسانی داشت.

اگر بخش عمده این ارتباط علیتی باشد، افزایش مصرف میوه تازه فواید سلامتی قابل توجهی خواهد داشت. مطالعات آینده نگر متعددی در جوامع غربی ارتباط میوه با بیماری های قلبی را مورد بررسی قرار داده اند.

بیشتر این مطالعات ارتباط معکوسی را نشان داده اند اما میزان مزایای حاصل به میزان قابل توجهی متفاوت و از آنچه در این مطالعه به دست آمد بسیار ضعیف تر بود.

برای مثال، در یک متاآنالیز اخیر از 6 مطالعه که مجموعاً قریب به 680000 شرکت کننده و 10000 مرگ قلبی و عروقی را پوشش داده بودد، نشان داده شد هر سروینگ میوه (80 گرم) بیشتر در روز با 5% خطر کمتر مرگ ناشی از حوادث قلبی و عروقی همراه است که شواهد خوبی از یک اثر محافظتی واقعی نیست.

تنها یک مطالعه آینده نگر در چین ارتباط بین میوه تازه و خطر بیماری های قلبی و عروقی را نشان داد.

در این مطالعه که حدود 130000 بزرگسال و 1600 مرگ ناشی از حوادث قلبی را پیگیری کرده بود، خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی و عروقی در افرادی که بیشترین میزان مصرف میوه را داشتند، 30% کمتر از کسانی بود که مصرف میوه آنها در پایین ترین چارک (یک چهارم پایینی) قرار داشت.

اما هیچ ارتباط کلی با بروز حوادث کرونری مشاهده نشد که شاید بخاطر تعداد اندک این حوادث (365 مورد) باشد.

اطلاعات مربوط به ارتباط بین مصرف میوه و سکته، به ویژه سکته هموراژیک محدود است، که نسبتاً در جوامع غربی غیر معمول می باشد.

در مطالعه حاضر، که بیش از 3500 مورد سکته هموراژیک را شامل شده، مشخص گردید که مصرف بالاتر میوه تازه به طور معنی داری با کاهش خطر سکته هموراژیک همراه است که این ارتباط کاملاً مستقل از فشار خون بود.

نتایج حاصله از بررسی

ارتباط مشاهده شده بین میزان مصرف میوه و خطر بیماری های قلبی و عروقی در مطالعه حاضر (40% خطر کمتر مرگ ناشی از بیماری های قلبی و 34% خطر کمتر حوادث کرونری در شرکت کنندگانی روزانه میوه تازه مصرف می کردند، نسبت به کسانی که به ندرت میوه تازه می خوردند) بسیار قوی تر از گزارشات قبلی است.

چندین فاکتور می تواند علت این تفاوت باشد. اول اینکه مطالعه حاضر برخلاف مطالعات پیشین، بر مصرف میوه تازه تأکید داشته که در چین مصرف می شود و مزایای بالقوه آن بیشتر است.

علاوه بر این، میانگین مصرف میوه در جمعیت چین بسیار پایین است و شواهدی وجود دارد که ارتباط مصرف میوه را با افزایش خطر بیماری ها به ویژه در موارد مصرف خیلی پایین (کمتر از دو واحد در روز) نشان می دهد.

به علاوه، در این بررسی نه تنها کسانی که سابقه بیماری قلبی و عروقی داشتند بلکه افرادی که داروهای ضد فشار خون نیز دریافت می کردند هم وارد مطالعه نشدند و لذا عامل مخدوش کننده مصرف دارو کاهش یافت.

همچنین در تجزیه و تحلیل آماری خطای رگرسیون را در نظر گرفتیم در حالیکه کمتر مطالعه ای قبلاً به این نکته مهم توجه کرده بود.

محدودیتهای موجود در مطالعه فوق

مطالعه حاضر محدودیت هایی نیز داشته است. اول اینکه اطلاعات مربوط به میوه های فرآیند شده جمع آوری نشد چون مصرف آن در چین بسیار محدود است.

دوماً، ما نتوانستیم ارتباط بین سبزیجات تازه با خطر بیماری های قلبی را به درستی تعیین کنیم چراکه مصرف آن به طور روزانه تقریباً فراگیر است.

سوماً، مصرف میوه در ابتدای مطالعه با استفاده از یک پرسشنامه بسامد خوراک ساده ارزیابی شد و اطلاعات مربوط به میانگین مصرف به طور غیر مستقیم بر اساس داده های بازبینی (با این فرض که تغییر عمده ای بین تحقیق پایه و بازبینی دوم وجود ندارد) تخمین زده شد. چهارم، ما اطلاعاتی در خصوص مصرف سایر انواع میوه جمع آوری نکردیم که احتمالاً به شدت بر اساس فصل و منطقه زندگی متفاوت است (هر چند بیشتر میوه های مصرف شده در چین سیب، مرکبات و گلابی است).

پنجم اینکه این مطالعه دقیقاً نماینده ای از کل کشور نیست و پرسشنامه استفاده شده برای سایر مقادیر رژیمی اعتبار سنجی نشده بود.

در نهایت و شاید مهمتر از همه، مصرف میوه در این مطالعه ارتباط نزدیکی با وضعیت اقتصادی و اجتماعی داشت که به نوبه خود با وضعیت سلامتی و خطر بیماری های قلبی و عروقی ارتباط نزدیکی دارد.

اگرچه ما به دقت بسیاری از متغیرهای مرتبط با وضعیت اقتصادی و اجتماعی (مثل منطقه زندگی، سطح تحصیلات و درآمد) را تعدیل کردیم و آنالیز خوشه ای مطابق با این متغیرها انجام شد که نتایج مشابهی را در پی داشت، اما هنوز مخدوشگرهای دیگری ممکن است وجود داشته باشند.

نتیجه گیری

در این مطالعه نمی توان نتیجه گیری منطقی از ارتباط علیتی داشت اما ارتباط معکوس بین مصرف میوه و بیماری های قلبی مشاهده شده می تواند علیتی باشد چرا که میوه منبع غنی از پتاسیم، فیبر رژیمی، فولات، آنتی اکسیدان و فیتوکمیکال های زیست فعال گوناگون است که هر کدام دارای اثرات محافظتی از قلب بوده و حاوی حداقل مقدار سدیم، چربی و کالری اند.

این ارتباط ممکن است از طریق عوامل خطر مختلف بیماری قلبی و عروقی از جمله پرفشاری خون، دیابت و اضافه وزن میانجی شود.

با این حال، در جمعیت نسبتاً لاغر مورد مطالعه (میانگین BMI برابر با 23/5) مصرف میوه با افزایش چاقی (بجای کاهش) مرتبط بود که می تواند بخاطر وضعیت تغذیه ای بهتر در این افراد باشد.

چرا که ارتباط مثبت و قوی در افراد با BMI پایین تر مشاهده شد و تعدیل داده ها برای فشار خون و سطح قند خون این ارتباط را تنها به میزان اندکی کاهش داد که نشان می دهد مکانیسم های دیگری دخیل هستند.

به طور کلی ارزیابی ما از ارتباط مصرف میوه تازه و بیماری های قلبی و عروقی در چین نشان داد که سطح مصرف میوه و سبزی ارتباط معکوسی با فشار خون و سطح گلوکز خون دارد.

مستقل از فشار خون، قند خون و سایر فاکتورهای رژیمی و غیر رژیمی می توان گفت مصرف بالاتر میوه به طور معنی داری حوادث قلبی و عروقی را کاهش می دهد.