سارا حكيم؛ دانشجوی كارشناسی ارشد تغذيه
سیستم ایمنی، یك سیستم دفاعی علیه انواع ویروس‌ها، باكتری‌ها، سم‌ها و دیگر عوامل بیماری‌زاست. این سیستم، بسیار پیچیده و شامل سیستم لنفاوی، گلبول‌های سفید، به‌ویژه سلول‌های T می‌باشد كه موادی علیه ویروس‌ها تولیدمی‌كنند. دسته دیگر از گلبول‌های سفید، سلول‌های B نام دارند كه آنتی‌بادی تولید و به باكتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها حمله می‌كنند.
دسته دیگر از گلبول‌های سفید شامل سلول‌های كشنده طبیعی هستند كه موجب از بین رفتن سلول‌های سرطانی و رادیكال‌های آزاد و دیگر مواد مضر می‌شوند.
سیستم ایمنی نسبت به تعادل مواد مغذی در بدن بسیار حساس است كه كمبود مواد مغذی را به سرعت در عملكرد خود نشان می‌دهد و سیستم دفاعی بدن را ضعیف می‌كند.
غذاهایی كه باعث كاهش ایمنی بدن می‌شوند به شرح زیر هستند
1- چربی‌ها: روغن‌ها، به‌ویژه روغن‌های چرب غیراشباع مانند روغن ذرت و روغن گلرنگ اگر فراوان مصرف شوند، سیستم ایمنی را تضعیف می‌كنند. یك مطالعه نشان داده كه كاهش مصرف چربی از 32 درصد به 23 درصد، فعالیت سلول‌های كشنده را به میزان 48 درصد افزایش می‌دهد.
2- الكل: الكل به شدت باعث كاهش فعالیت نوتروفیل‌ها می‌شود. نوتروفیل‌ها باكتری‌ها و تومورها را نابود می‌كنند.
3- شكر: قندها و شیرینی‌ها توانایی گلبول‌های سفید در از بین بردن باكتری‌ها را كاهش می‌دهند. با مصرف 100 گرم شكر، فعالیت نوتروفیل‌ها به میزان 50 درصد كاهش می‌یابد. قند میوه‌ها و عسل نیز روی گلبول‌های سفید تاثیر منفی دارد؛ اما غذاهای نشاسته‌ای چنین اثری ندارند.
غذاهایی كه سیستم ایمنی را تقویت می‌كنند
1- رژیم گیاهخواری: تاثیر گلبول‌های سفید افراد گیاهخوار بر سلول‌های سرطانی، دو برابر افراد گوشتخوار می‌باشد، اما علت دقیق آن مشخص نیست. با خوردن میوه و سبزی‌هایی كه غنی از فیتوكمیكال‌ها هستند، می‌توان میزان چربی رژیم غذایی را پایین آورد.
2- غذاهای غنی از ویتامینC: این ویتامین عمل خود را از طریق آنتی‌بادی‌هایی كه توسط گلبول‌های سفید تولید می‌شوند، ایفا می‌كند. هر نوع استرس، چه از نوع فیزیولوژیك و یا محیطی، نیاز ما را به این ویتامین افزایش می‌دهد. وقتی از ویتامین C صحبت می‌شود، افراد فكر می‌كنند كه بیشترین ویتامین C را پرتقال دارد؛ در صورتی كه ویتامین C كلم بروكلی سه برابر پرتقال است. حتی سیب‌زمینی هم غنی از ویتامین C می‌باشد.
3- قارچ چینی: به نظر می‌رسد این قارچ سیستم ایمنی را تقویت می‌كند؛ زیرا حاوی مواد ضدویروسی است كه موجب تقویت سلول‌های T و ماكروفاژها می‌شود.
4- سیر: چندین مطالعه نشان داده است كه سیر تعداد و قدرت سلول‌های كشنده طبیعی و سلول‌های T را تحریك می‌كند.
5- عنصر روی: این ماده معدنی تاثیر بسیار مهمی روی سیستم ایمنی دارد كه عملكرد خود را از طریق اثر بر روی تیموس و آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های T انجام می‌دهد.
در بررسی كه ایتالیایی‌ها انجام دادند به این نتیجه رسیدند كه دریافت مقدار كلی روی از مواد غذایی كه بیشتر در غذاهای حیوانی وجود دارد، به سرعت میزان سلول‌های T را در افراد سالخورده (حتی بیشتر از جوانان) افزایش می‌دهد. با توجه به اینكه كمبود حاشیه‌ای روی شایع می‌باشد، لازم است گیاهانی مصرف شوند كه حاوی مقادیر زیادی لیگام هستند؛ مانند:
لوبیای چشم‌بلبلی، لوبیای قرمز و مقادیر كافی از نان‌هایی كه از غلات كامل تهیه شده‌اند. تخم كدو و كدو تنبل نیز غنی از روی می‌باشند.
6- كاروتنوئیدها: اگرچه بتاكاروتن مهم‌ترین دسته كاروتنوئیدهاست اما شواهدی وجود دارد كه كاروتنوئید‌های دیگر هم به تقویت سیستم ایمنی كمك می‌كنند. دریافت غذاهای غنی از كاروتنوئیدها، مانند سبزی‌ها و میوه‌های پرتقالی‌رنگ، باعث افزایش سلول‌های T و سلول‌های كشنده طبیعی و پاسخ ایمنی می‌شوند.
7- چای: منبع خوبی از پلی‌فنل‌هاست كه رادیكال‌های آزاد را پاكسازی می‌كنند.
8- ماست: ماست نیز سیستم ایمنی را تقویت می‌كند؛ به‌ویژه پس از مصرف آنتی‌بیوتیك‌هایی كه توسط پزشك تجویز می‌شود، زیرا ماست حاوی باكتری‌های مفیدی برای روده می‌باشد.
آنتی‌بیوتیك‌ها بعضی از باكتری‌های روده را كه به شكستن و تجزیه غذا كمك می‌كنند، از بین می‌برند و فقدان این باكتری‌ها باعث اسهال می‌شود.
9- شیرین‌بیان: این گیاه هزاران سال است كه در فرهنگ غرب و شرق مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای خواص درمانی بسیار زیادی است كه یكی از خواص آن حمله به ویروس‌های آنفلوانزا و تب‌خال می‌باشد.
10- گل‌های ارغوانی رنگ میوه كاج: یكی از بهترین گیاهان شناخته شده برای تقویت سیستم ایمنی است. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند كه این گیاه باعث افزایش فعالیت سلول‌های T می‌شود.
