زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذیه، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران

درآمریكا سرطان روده بزرگ(کولون) پس از سرطان ریه، دومین سرطان شایع در بزرگسالان و همچنین دومین علت اصلی مرگ در بین انواع سرطان است. تعداد موارد جدید سرطان كولوركتال (روده بزرگ و بخش راست روده که به مخرج متصل است) در آمریکایی‌ها در سال 2002 توسط انجمن سرطان آمریکا حدود 148000 مورد برآورد شده است. در کل دنیا، سرطان كولون سومین نوع سرطان‌های بدخیم و دومین عامل مرگ ناشی از سرطان است. سرطان كولون در مردان بیش از زنان رخ می‌دهد، به گونه‌ای که این میزان در آمریکا 52 و 38 مورد در صدهزار مرد و زن گزارش شده است. بیشترین میزان در سفید پوست‌های اروپای شرقی دیده شده است؛

نسبت ابتلا در آمریكا و آسیا پایین‌تر از اروپا بوده، اما به دلیل مهاجرت و غربی شدن درحال افزایش است.فاكتورهایی كه خطر سرطان كولوركتال را افزایش می‌دهند، عبارتند از سابقه خانوادگی، ابتلا به بیماری‌های التهابی روده (IBD) اعم از كولیت اولسراتیو (التهاب و زخم روده بزرگ) و یا بیماری كرون (التهاب، زخم، آبسه، فیستول، فیبروز، ضخیم شدن زیرمخاطی و تنگ شدن بخش‌هایی از روده کوچک)، پولیپوز فامیلی، پولیپ‌های آدنوماتوز و چند تركیب موجود در رژیم غذایی. به این ترتیب پولیپ‌ها (حجیم و تنگ شدن بخش‌هایی از روده که منجر به کاهش عبور مواد از آن نقطه می‌شود)، پیش ساز سرطان كولون هستند.

عوامل خطر رژیم غذایی شامل افزایش دریافت گوشت (به ویژه گوشت قرمز)، چربی و همچنین دریافت ناكافی چندین ریز مغذی می باشند.عوامل تغذیه ای محافظت‌‌كننده در قبال سرطان کولون عبارتند از دریافت میوه‌ها و سبزی‌ها (که حاوی انواع فیتوكمیكال‌ها و کاروتنوئیدها هستند)، غلات دارای فیبر بالا، اسیدهای چرب امگا- 3 (موجود در غذاهای دریایی، روغن کانولا یا تخم کتان و تاحدودی در مغزدانه‌ها)، حفظ وزن در حد قابل قبول، دریافت ویتامین‌هایی از قبیل D ، E و فولات و همچنین دریافت مواد معدنی شامل كلسیم، روی و سلنیوم. نقش چربی رژیم غذایی در سرطان‌زایی كولون هنوز به طور کامل روشن نشده است؛

در واقع، چربی‌های رژیم غذایی ممكن است اثرات متفاوتی داشته باشند. گوشت‌های قرمز مثل گوشت گاو و گوسفند (به ویژه هنگامی که با چربی مصرف می‌شوند)، احتمالا بیشتر از انواع دیگر گوشت در سرطان‌زایی نقش دارند. ماكیان، ماهی و لبنیات کم چربی نقش كمتری در سرطان‌زایی دارند. روش‌های آماده‌سازی غذا نیز ممكن است توان سرطان‌زایی گوشت‌ها و غذاهای چرب را تحت تأثیر قرار دهند.

به عنوان مثال ماندگی برخی غذاها و همچنین سرخ کردن در حرارت بالا و مدت طولانی می‌تواند احتمال سرطانزا شدن غذاها را افزایش دهد.استفاده از پربیوتیك‌ها و پروبیوتیك‌ها موجب تغییر میكروفلورای كولون، افزایش گلوتاتیون ترانسفراز، افزایش حجم بوتیرات مدفوع، كاهش تركیبات سمی و ژنوتوكسیك، و در مدل‌های حیوانی، موجب كاهش پیشرفت بعضی آسیب‌های پیش سرطانی می‌شود.به نظر می‌رسد كه مصرف آسپرین و عوامل ضدالتهابی غیراستروئیدی و ورزش از ابتلا به سرطان كولون ممانعت می‌كنند.

درمان پزشكی

بیماران مبتلا به پولیپ‌ها یا سرطان کولورکتال ممكن است به مداوا به صورت‌های مختلف از جمله مصرف داروها، رادیوتراپی، شیمی درمانی، جراحی كولون و حمایت تغذیه‌ای وریدی نیاز داشته باشند.

درمان تغذیه‌ای

بیشتر مردم در جوامع غربی و از جمله آمریكایی‌ها بسیار كمتر از مقادیر توصیه شده از میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، دانه های كامل و محصولات لبنی مصرف می‌كنند، بنابراین بهترین توصیه برای بسیاری از بیماران (و همچنین برای افراد سالمی که تمایل ندارند به سرطان مبتلا شوند!) بهبود رژیم (براساس توصیه‌های انجمن سرطان آمریكا یا راهنمایی‌های تغذیه‌ای) است. این توصیه‌ها، مصرف مقادیر كافی نان و غلات با دانه كامل، غذاهای حاوی كلسیم، میوه‌ها و سبزی‌ها، دریافت كافی ریزمغذی‌ها و مقادیر معقول اسیدهای چرب امگا- 3 همراه با ورزش كافی را مورد تشویق قرار می‌دهند. آنها كه از سرطان جان سالم به در برده‌اند نیز باید تشویق شوند كه از همین راهنماهای تغذیه و ورزش پیروی كنند.