سید وهابالدین رضوانی؛ کارشناس ارشد تغذیه
در سال 2001 دانشگاه پیتزبورگ روی بیش از 2500 ورزشكار شركتكننده در المپیك تابستانی بزرگسالان مطالعهای راانجام داد.
بیشتر ورزشكاران (89 درصد) در آستانه پنجاهسالگی دستکم یك بار حین ورزش، آسیب دیده و بیش از 50 درصد از آنها بیش از پنج آسیب را تجربه كرده بودند.
این آسیبها فقط به دلیل بد نشستن یا حوادث ناگهانی اتفاق نمیافتند؛ بلکه در ورزشكاران سالخورده در نتیجه استفاده بیش از حد از عضو و تمریناتی كه بسیار تكرار میشوند و بسیار شدید هستند، میباشند.
در المپیك بزرگسالان 2001، بیش از 60 درصد آسیبها به استفاده بیش از حد ا عضو نسبت داده شد.
این مشكلات معمولاً در محل پیوند تاندونها به استخوان اتفاق میافتند.
23 درصد از آسیبها نیز در نتیجه افتادنها هستند.
ورزشكارانی كه التهاب مفصل دارند، دو برابر بیشتر احتمال بیش از پنج آسیب را دارند.
همچنین آنها سه برابر احتمال آسیبهای زانو دارند.
برای ورزشكاران سالخورده و كسانی كه تازه تمرینات را شروع كردهاند، مشكل عمده، كشیدگی حاد عضله و التهاب تاندون مزمن است.
محل اتصال عضله و تاندون به طور ویژهای در معرض آسیب است، زیرا ساختار عضله در این محل نسبت به مركز عضله كمتر «كشسان» میباشد.
به علاوه، وقتی عضلات خسته هستند، توانایی خود را در جذب انرژی از دست میدهند و كمتر هماهنگی دارند.
این علل، عضلات را اصطلاحاً در حین حركات «نامتعارف» در معرض آسیب قرار میدهد.
«نامتعارف» به معنای آن است كه عضله در حین كشیده شدن منقبض و مستعد آسیب میشود.
«خیلی زیاد، خیلی زود، به دفعات زیاد و با استراحت خیلی كم» این خیلیهای وحشتناك ما را مستعد آسیبهای ناشی از استفاده بیش از حد میكنند.
متأسفانه این مشكلات در ورزشكاران مسنتر شایع است و معمولاً در شرایطی رخ میدهد كه تاندونوز نامیده میشود.
در حالی كه التهاب تاندون، التهاب حاد تاندون است، تاندونوز دوره طولانیتری دارد و تجمع اثرات ضربات كوچك مكرر به تاندون است كه به طور صحیح التیام نمییابند.
تاندون آشیل، تاندون كشكك زانو، تاندونهای چرخاننده شانه، اپیكوندیل میانی (درون آرنج)، اپیكوندیل پهلویی (آرنج تنیسباز- وضعیت دردناكی در نمای خارجی مفصل آرنج در اثر التهاب حمل اتصال عضلات بازكننده به اپیكوندیل خارجی استخوان بازو) و تاندونهای مچ، همگی با افزایش سن بیشتر در معرض خطر هستند.
با افزایش سن، سلولها و بافتها ظرفیت ترمیم كمتری دارند.
این منجر به دوام كمتر عضلات و تاندونها میشود همچنین بافتهای اسكلتی عضلانی ما ظرفیت التیام پایینتری دارند، بنابراین زمان بیشتری طول میكشد تا بین تمرینات شدید بهبود پیدا كنند.
وقتی توانبخشی مجدد درست انجام نشود، آسیبهای ناشی از استفاده بیش از حد میتوانند باقی بمانند و ادامه پیدا كنند، كه واقعاً باعث سالها فعالیت از دسترفته میشود.
در حالی كه سنمان افزایش مییابد، نباید فقط فعال بشویم یا فعال باقی بمانیم، بلكه باید در مورد اینكه چگونه فعالیت را انجام دهیم، باهوشتر باشیم.
من خودم هنگامی كه پا به سن گذاشتم، این را تجربه كردم.
وقتی به سی سالگی رسیدم و فقط میدویدم، تعداد آسیبها در هر پا افزایش یافت؛ تا حدی که تقریباً میتوانستم پیشبینی كنم وقتی به یك سطح از تمرینات برسم، دچار كشیدگی عضلات میانی ساق پا یا درد مفصل ران خواهم شد.
كشیدگیهای عضله معمولاً مرا دو هفتهای عقب میكشد و این میتواند برنامه اجرایی تمرینی مسابقه را خراب كند.
در سن چهل سالگی سطح تمریناتم را افزایش دادم؛ در حالی كه روی انعطافپذیری، وزنهبرداری و تمرینات چندگانه نیز كار میكردم.
من اصلاً دچار آسیب نشدم برای هر مایل تقریباً دو دقیقه استراحت در نظر گرفتم.
شما همچنین ممكن است ضربه ناگهانی، پارگی و درد را تجربه كرده باشید كه شما را به حاشیه كشانده و در این حیرت قرار داده باشد كه چگونه این اتفاق افتاد و باید در ادامه چه كار کرد.
اینگونه بهبود پیدا میكنید
از لحظهای كه یك لیگامنت، عضله یا تاندون پاره میشود، بدن شما به كار میافتد تا آسیب را ترمیم كند.
در اینجا آنچه در هر مرحله از فرایند بهبود اتفاق میافتد، آورده شده است:
در لحظه ایجاد آسیب
مواد شیمیایی كه از سلولهای آسیبدیده آزاد میشوند، فرایندی را راهاندازی میكنند كه التهاب نامیده میشود.
رگهای خونی در محل آسیب متسع میشوند و جریان خون برای حمل مواد مغذی به محل بافت آسیبدیده افزایش مییابد.
چند ساعت پس از ایجاد آسیب
گلبولهای سفید خون از رگ گردش خون به سمت محل آسیبدیده مهاجرت میكنند؛ چه در داخل بدن باشد چه روی پوست.
در جایی كه آنها شروع به متلاشی كردن و از بین بردن بافت آسیبدیده میكنند، به سلولهای تخصصی شده دیگر اجازه میدهند كه شروع به گسترش جای زخم كنند.
فقط استخوانها هستند كه بدون ایجاد زخم قادر به ترمیم شدن هستند. بقیه بافتهای نرم به خوبی بهبود پیدا میكنند، اما با ایجاد زخم.
چند روز پس از ایجاد آسیب
جای زخم شروع به فرم گرفتن میكند. مقدار جای زخم ممكن است با مقدار تورم، التهاب یا خونریزی درون آن متناسب باشد.
بعد از چند هفته، در حین کامل شدن جای زخم، محل آسیبدیده حد عالی از توانایی را دوباره به دست خواهد آورد.
چند ماه پس از ایجاد آسیب
جای زخم ممكن است شروع به چروك شدن كند، كه پاره شدن، آسیب یا پیوند بافتهای جداشده را به همراه دارد.
اگرچه ممكن است این روند چندین ماه یا بیشتر قبل از این باشد كه آسیب كاملاً بهبود پیدا كند.