علاوه بر تركیبات، درصد پروتئین موجود در یك فرآورده نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. مكمل‌های پروتئینی با درصد كمتر از 50 درصد را می‌توان برای اغلب ورزشكاران و در شرایطی كه تامین نیاز به پروتئین در آنان با اختلال مواجه است، بكار برد.
اما محصولات با درصد پروتئین بیش از 50 درصد تنها در دوره خاصی از تمرینات رشته ورزشی پرورش اندام و در برخی افراد محدود قابل توصیه می‌باشند. توجه داشته باشید كه افزایش درصد پروتئین و پروتئین دریافتی به معنای افزایش فشار كاری بافت‌های حساسی نظیر كبد و كلیه می‌باشد و می‌تواند با بروز برخی عوارض در فرد همراه باشد.
مكمل‌های آمینواسیدی
علاوه بر مكمل‌های پروتئینی، گروه دیگری از مكمل‌ها تحت عنوان مكمل‌های آمینواسیدی در بازار مصرف عرضه می‌شوند. این گروه مكمل‌ها تنها در شرایط خاص و با اثبات نیاز ورزشكار به مصرف آنها قابل مصرف می‌باشند. به عنوان مثال برای تسریع بازتوانی و بهبود عملكرد سیستم ایمنی ورزشكاران خاص، به نظر می‌رسد مصرف مكمل گلوتامین اثربخش باشد.
اما باید توجه داشت كه مصرف بی‌رویه و غیر لازم این مكمل‌ها با بروز برخی عوارض همراه خواهد بود كه مهم‌ترین آنها احتمال بر هم خوردن تعادل در میزان کل آمینواسیدهای موجود در بدن و گردش خون می‌باشد. لازم به ذكر است در چنین شرایطی بدن قادر به تنظیم نسبت مناسب آمینواسیدها برای سنتز و ساخت پروتئین‌ها در بدن نخواهد بود.
از آن جا كه تهیه این مكمل‌ها با صرف هزینه زیاد همراه می‌باشد، قبل از انتخاب یا تهیه این فرآورده‌ها، لزوم استفاده از این مكمل‌ها را در بدن خود مورد بررسی قرار داده و برای این كار باید با یك متخصص تغذیه ورزشی و یا طب ورزشی مشورت كنید. از مهم‌ترین عوارضی كه با مصرف غیراصولی این فرآورده‌ها ممكن است بروز كند، بروز برخی علائم گوارشی، افزایش فشار بر کلیه‌ها و کبد و افزایش دفع ادراری مایعات بدن می‌باشد.
نیاز پروتئین در ورزشكاران قدرتی
در ورزشكاران قدرتی نیاز به پروتئین بیش از مقادیر توصیه شده برای افراد عادی است. این افزایش پروتئین دریافتی برای تامین آمینواسیدهای مورد نیاز برای رشد عضلانی ضروری می‌باشد. این افزایش نیاز به ویژه در آغاز تمرینات ورزشی قدرتی كه بالاترین سرعت رشد عضلانی را ایجاد می‌كنند، قابل توجه و با اهمیت می‌باشد.
بر این اساس در این گروه ورزشكاران دریافت روزانه 1/2 تا 1/7 گرم پروتئین به ازای كیلوگرم وزن بدن توصیه می‌شود.
البته علاوه بر میزان دریافت پروتئین، كیفیت آن را نیز باید در نظر داشت. لازم به ذكر است پروتئین‌های با كیفیت دارای آمینواسیدهای ضروری بیشتری می‌باشند، بنابراین توصیه می‌شود حداقل نیمی از میزان پروتئین مصرفی در برنامه غذایی روزانه ورزشكاران از انواع با كیفیت (پروتئین سفیده تخم مرغ، انواع گوشت‌ها و لبنیات) تامین شود.
مكمل‌های پروتئینی، آری یا خیر؟
مكمل‌های پروتئینی از رایج‌ترین فرآورده‌ها در بین مكمل‌های ورزشی می‌باشند. این فرآورده‌ها در انواع پودرهای آماده مصرف، شكلات بارها، نوشیدنی‌ها، قرص‌ها و یا كپسول‌ها با فرمول و تركیبات متفاوت به بازار مصرف عرضه می‌شوند. با توجه به انواع مختلف پروتئین‌ها و نحوه فرآیند آنها، تنوع این فرآورده‌ها بسیار چشمگیر و قابل توجه می‌باشد، به گونه‌ای كه در برخی موارد حتی متخصصین علوم پزشكی و طب ورزشی را نیز به چالش می‌كشاند.
بر اساس بررسی در كشور عزیزمان، حدود یك چهارم كل ورزشكاران سابقه مصرف مكمل‌های پروتئینی را دارند كه اگر مكمل آمینواسیدها و برخی تركیبات ازته را نیز به آن اضافه كنیم، این عدد تا بیش از نیمی از ورزشكاران افزایش خواهد یافت.
علیرغم این اقبال عمومی و مصرف مقادیر قابل توجه مكمل‌های پروتئینی در سطح كشور و جهان، هنوز در مورد ضرورت و اثرات مصرف این مكمل‌ها در بین متخصصین و محققین اتفاق نظر كامل وجود ندارد.
در حالی كه برخی مطالعات گواه تاثیر مصرف این مكمل‌ها بر افزایش توده عضلانی، افزایش بازتوانی، كاهش شاخص‌های مربوط به آسیب‌های عضلانی در مرحله پس از ورزش و حتی افزایش توان ورزشی در ورزشكاران می‌باشند، برخی دیگر از مطالعات هنوز به اثربخشی این مكمل‌ها به دیده ابهام می‌نگرند و نتایج آنها تاثیر قابل توجهی از مصرف این مكمل‌ها را گزارش نكرده است.
جمع بندی
اگرچه نیاز به پروتئین در ورزشكاران بیش از افراد عادی جامعه است، اما این افزایش نیاز به معنی نیاز به مصرف مكمل‌های پروتئینی نیست. برای مصرف یك مكمل پروتئینی نخست با مشورت یك متخصص تغذیه ورزشی، نیاز خود را به مصرف این گروه مكمل‌ها ارزیابی كنید.
در صورتی كه نیاز به مصرف این مكمل‌ها داشتید، نوع و تركیب آن را نیز با دقت انتخاب كرده و از انواع مكمل‌های مجاز استفاده كنید. در هنگام مصرف این مكمل‌ها، بدن شما برای متابولیسم پروتئین، نیاز به مقادیر بیشتری آب دارد. فراموش نكنید مصرف بی‌رویه مكمل‌های پروتئینی نیز می‌تواند با بروز برخی عوارض همراه باشد.
برای خواندن بخش اول- نگاهی متفاوت به مكمل‌های پـروتئینی در ورزشكاران- اینجا کلیک کنید.
