دكتر محمدرضا نوروزی؛ جراح و متخصص كلیه و مجاری ادرار
در ورزش‌های تحركی نظیر فوتبال – والیبال – بسكتبال – موتورسازی و دویدن فرد در معرض آسیب و تروما قرار می‌گیرد. در این حالت، بخش‌هایی از بدن هنگام انجام حركات ورزشی مختلف دچار آسیب می‌شود، یكی از این بخش‌هایی كه در معرض آسیب قرار دارد دستگاه اوروژنتیال است.
كلیه‌ها اگرچه ظاهرا در محل عمقی بدن قرار دارند، ولی در اثر ضربات شدید در معرض خطر آسیب شدید قرار دارند. این آسیب عمدتا به صورت كوفتگی یا پارگی بروز می‌كند.
در ضربات وارد شده به شكم نیز، ممكن است مثانه دچار آسیب شود، در آسیب‌هایی كه به دستگاه ژنتیال وارد می‌شود، خصوصا در ورزش‌هایی نظیر (كاراته، جودو و تكواندو) یا ورزش‌هایی مثل فوتبال كه امكان دارد ضرباتی با توپ به ورزشكار وارد شود؛ خطر آسیب خصوصا به نوجوانان وجود دارد.
برخی از آسیب‌های ایجاد شده، ممكن است دارای علایم ظاهری باشند، به عنوان مثال؛ اگر در پسر جوانی ضربه‌ای به بیضه‌ها وارد شود، علایمی مانند تورم، قرمزی و بزرگی و درد ایجاد می‌كند.
ولی در صورتی كه ضربه‌ای به كلیه وارد شود، ممكن است خونریزی رخ دهد، بدون اینكه علایم ظاهری خاصی به وجود آید، و فقط در آزمایشات خون مشاهده شود.
پس باید به خاطر بسپاریم كه ضربه‌ها در ورزش می‌تواند باعث ایجاد آسیب در دستگاه اوروژنتیال شوند، ولی باید توجه داشت گاهی تظاهرات برخی از تروماهای وارده، در بزرگسالان و نوجوانان متفاوت است.
در آسیب‌هایی كه به دستگاه كلیوی وارد می‌شود، ممكن است در اثر پارگی خونریزی ایجاد شده و متعاقب آن باعث افت فشارخون، بی‌حالی، سستی، ضعف و در نهایت منجر به شوك شود.
تروماها در نوجوانان و كودكان می‌تواند علایم غیراختصاصی ایجاد كند. در نوجوانان، خصوصا در سنین كمتر از 16 سال گاه آسیب‌های شدید، می‌تواند بدون علایم ظاهری شدید باشند و هنگامی علایم ظاهری بروز می‌كنند كه آسیب ایجاد شده، پیشرفته شده باشد.
بنابراین در نوجوانان توصیه می‌كنیم، بررسی به طور كامل انجام گیرد، اگر ضربه شدید با توپ به شكم یا ناحیه تناسلی وارد شد، باید حتما توسط پزشك معالج بررسی‌های لازم با رادیولوژی، سی‌تی‌اسكن، سونوگرافی انجام گیرد.
ولی در یك فرد بالغ، اگر علایم حیاتی نرمال بوده و ثبات داشته باشد در صورتی كه مشكل ظاهری وجود نداشته باشد، فقط فرد را تحت نظر قرار می‌دهیم.
عمدتا در آسیب‌های ناشی از ورزش، امكان دارد پارگی عروق كلیوی به وجود آید، در حركاتی كه فرد به طور ناگهانی از بالا به پایین سقوط می‌كند، ممكن است كنده شدن عروق كلیوی و جدا شدن مخاط داخل عروقی، رخ دهد و حتی سبب شود عضو آسیب دیده كارآیی خود را از دست بدهد.
همواره در افرادی كه ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند، در سقوط از ارتفاع به طور ناگهانی، یا ضرباتی كه به شكم وارد می‌شود، به ورزشكاران توصیه می‌كنیم از حركات ضربه‌ای ناگهانی اجتناب كنند.
خون در ادرار در ورزشكاران
یكی از نكات مهم در ورزشكاران، وجود خون در ادرار است، در این حالت اصطلاح «مارش هماچوری» را به كار می‌بریم. مارش هماچوری در افراد نظامی كه محكم رژه می‌روند و ضربات محكمی را با پا به زمین وارد می‌كنند، یا در ژیمناستیك كاران كه با ضربه به زمین فرود می‌آیند دیده می‌شود در این حالت ممكن است به دلیل آسیب‌های كوچكی كه در دستگاه ادراری رخ می‌دهد، هماچوری به وجود آید در صورتی كه آسیب‌های ایجاد شده كوچك و ضعیف باشند، اقدام خاصی ضرورت ندارد، ولی در صورتی كه سبب ایجاد آسیب‌های عمده شوند، باید از حركات ناگهانی اجتناب كند.
موارد اورژانس
برخی از آسیب‌های دستگاه اوروژنتیال اورژانسی است.
در آسیب‌های وارد شده به بیضه و خونریزی ایجاد شده، در زمانی كمتر از 24 ساعت باید علت خونریزی مشخص شود. هماتوم تخلیه شده و عروق خونریزی‌دهنده ترمیم شود.
در صورتی كه آسیب وارد شده به كلیه‌ها، خونریزی وسیعی ایجاد كند، ممكن است به شوك و حتی مرگ منجر شود. (ولی در آسیب‌های خفیف كلیوی با تحت نظر قرار دادن بیمار) اقدام به درمان می‌كنیم.
آسیب‌های وارد شده به مثانه
در مسابقاتی نظیر اتومبیلرانی یا موتورسواری امكان دارد به ناحیه لگن آسیب وارد شود، در این حالت امكان ایجاد آسیب به مثانه، توسط لبه‌های تیز استخوان‌های شكسته وجود دارد.
برخی از آسیب‌های وارد شده به مثانه، به علت پر بودن مثانه ایجاد می‌شود، در ورزشكاران خصوصا در مواردی كه خطر آسیب به ناحیه شكم وجود دارد، توصیه می‌كنیم حتما قبل از انجام حركات ورزشی تخلیه مثانه انجام گیرد. همیشه به خاطر داشته باشیم كه پر بودن مثانه، شانس پارگی مثانه را افزایش می‌دهد.
