دکتر لادن گیاهی؛ متخصص تغذیه
در افراد مبتلا به دیابت سطح گلوكز (قند خون) بالاتر از حد طبیعی است.
دیابت نوع 1 كه معمولا در سنین جوانی ایجاد می‌شود ناشی از فقدان و یا ترشح ناکافی انسولین از پانكراس است. در حالیكه دیابت نوع 2 غالبا بعد از سن 40 سالگی بروز می‌كند.
در دیابت نوع 2 مشكلی در تولید انسولین از پانكراس وجود ندارد، بلكه سلول‌ها حساسیت خود را نسبت به انسولین از دست داده‌اند. دیابت نوع 2 معمولا به دنبال چاقی ایجاد می‌شود.
علائم دیابت
دیابت باعث تولید مقدار زیادی ادرار می‌شود، که در نتیجه آن بدن دچار كم آبی می‌شود و فرد شدیدا احساس تشنگی می‌کند.
مبتلایان به دیابت نوع 1 معمولا بسیار لاغر هستند و در عین حال دائما احساس گرسنگی می‌کنند.
درمان‌های رایج دیابت
دیابت نوع 1 با تجویز انسولین تحت كنترل قرار می‌گیرد. بعلاوه مشاوره تغذیه و تنظیم برنامه غذایی با توجه به نوع و مقدار انسولین تجویز شده جزء اساسی و ضروری درمان است.
دیابت نوع 2 بر اساس شرایط فردی درمان می‌شود. كاهش وزن از مهم‌ترین عوامل كنترل دیابت نوع 2 است، البته در بعضی موارد نیز استفاده از دارو برای افزایش ترشح انسولین و تنظیم جذب گلوكز تجویز می‌شود.
در برخی موارد نیز تزریق انسولین ضروری است.
مواد غذایی مفید برای دیابت
افراد دیابتی كه تحت درمان با انسولین قرار دارند باید برنامه غذایی منظمی داشته باشند، توجه به زمان صرف غذا، نوع و مقدار كربوهیدرات دریافتی بسیار حائز اهمیت است.
جو دو سر و دیابت
جو حاوی فیبر محلول است كه باعث كاهش سرعت جذب قند خون می‌شود و در نتیجه مانع نیاز بدن به افزایش ناگهانی انسولین می‌شود.
در ضمن جو دو سر به كاهش كلسترول خون نیز كمك می‌كند. افزایش سطح كلسترول عامل خطر مهمی در بروز دیابت است.
حبوبات و دیابت
لوبیا، عدس و نخود نیز حاوی فیبر محلول هستند که باعث افزایش تدریجی قند خون می‌شود.
ضمن اینكه از منابع خوب كربوهیدرات، پروتئین و فیبر محسوب می‌شوند.
فیبر محلول و دیابت
سیب، گلابی، زردآلو، توت‌ها، گریپ فروت، پرتقال، هلو و آلو نیز حاوی فیبر محلولند که قند خون را به تدریج افزایش می‌دهند.
این میوه‌ها میان وعده‌های بسیار مناسبی برای فرد دیابتی هستند.
غلات و دیابت
نان سبوسدار، برنج قهوه‌ای و غلات صبحانه سبوسدار نیز از دیگر منابع فیبر محلولند.
ضمن اینكه این مواد غذایی تامین کننده عنصر روی و كروم هستند که باعث افزایش عملكرد انسولین می‌شوند.
لبنیات و دیابت
ماست كم چرب و شیر بدون چربی دارای درصد كمی چربی اشباع هستند.
این فرآورده‌ها تامین کننده كربوهیدرات، پروتئین و كلسیم هستند.
پروتئین و دیابت
گوشت قرمز بدون چربی، گوشت ماكیان بدون پوست، ماهی و توفو از منابع پروتئینی كم چرب هستند.
مصرف این محصولات كم چرب برای پیشگیری از افزایش وزن و افزایش كلسترول خون ضروریند.
اسیدهای چرب امگاتری و دیابت
ماهی خال مخالی، ساردین، آزاد و كیلكا حاوی اسیدهای چرب امگا– 3 اند كه باعث كاهش خطر بیماری‌های قلبی می‌شوند.
دانه كتان و كدو حلوایی نیزدارای اسیدهای چرب امگا – 3 اند. استفاده از مخلوط این دانه‌ها همراه با غلات صبحانه توصیه می‌شود.
پتاسیم و دیابت
میوه‌ها و سبزی‌ها از منابع عالی پتاسیم‌اند و از آنجا که كمبود پتاسیم با عدم تحمل گلوكز مرتبط است، مصرف فراوان این مواد غذایی توصیه می‌شود.
ضمن آنكه سبزی‌ها و میوه‌ها كالری‌زایی اندكی دارند و حاوی انواع مختلفی آنتی‌اكسیدان، ویتامین، مواد معدنی و فیتونوترینت هستند.
مواد غذایی كه باید در دیابت پرهیز شوند
فرآورده های گوشتی و دیابت
سوسیس، همبرگر، پای گوشت و محصولات گوشتی پر چرب، كره، پنیر و سایر فرآورده‌های لبنی پر چرب كه دارای مقادیر زیادی چربی اشباع هستند باعث افزایش سطح كلسترول می‌شوند.
مصرف این مواد غذایی باید به كمترین حد ممكن محدود شود.
اسیدهای چرب ترانس و دیابت
مارگارین به علت دارا بودن مقادیر بالای اسید چرب ترانس باید محدود شود.
اثر اسید چرب ترانس مانند چربی‌های اشباع است و باعث افزایش سطح كلسترول می‌شود.
شیرینی‌ها و دیابت
شیرینی‌ها و غذاهای بسیار شیرین باید محدود شوند.
البته استفاده از شیرینی‌ها و ترکیبات قندی به هنگام افت شدید قند خون در مبتلایان به دیابت نوع 1 به بازگشت سطح طبیعی قند خون کمک می‌کند.
سایر اقدامات
ورزش عامل بسیار مهمی در كنترل وزن و تنظیم هر چه بهتر قند خون است.
افراد مبتلا به دیابت نوع 1 باید بین انسولین دریافتی، ورزش و غذاهای مصرفی به نحوی تعادل برقرار كنند، تا در حین ورزش و یا بعد از آن دچار افت شدید و ناگهانی قند خون نشوند.
مخمر آبجو منبع غنی كروم است و باعث بهبود عملكرد انسولین می‌شود.
پكتین را می‌توان از میوه‌ها استخراج نمود. افزودن پکتین به نوشیدنی‌های شیرین نیاز به انسولین را برای کاهش سطح قند خون، تا حدی کم می‌کند.
حل كردن چند دانه پسیلیوم در آب و نوشیدن آن قبل از غذا به كاهش سطح قند خون كمك می‌كند.
