بادرنجبویه چیست ؟
بادرنجبویه یا ترنجان یکی از گیاهان دارویی معطر از خانواده نعناعیان می باشد. طبع بادرنجبویه گرم و خشک بوده و این گیاه قدمتی در حدود 2000 سال داشته و از آن به عنوان گیاه آرامبخش و اکسیر جوانی یاد می کنند.
بادرنجبویه با نام علمی Melissa Officinalis گیاهی علفی، پایا و چند ساله است که زادگاه آن جنوب کشور انگلستان و شرق مدیترانه می باشد. ارتفاع آن در حدود 30 تا 100 سانتی متر و دارای برگ هایی مشابه گیاه نعناع با سطح فوقانی سبز تیره می باشد.
غنچه های این گیاه زرد رنگ بوده و در زمان گل دهی به رنگ سفید یا بنفش تبدیل می شوند. زمان گل دهی این گیاه در خرداد تا اواسط مرداد بوده و میوه آن از اواسط تابستان (اواخر مرداد) به تدریج می رسد.
قسمت های مورد استفاده این گیاه جادویی، برگ و سرشاخه های جوان آن می باشد. گیاه بادَرَنجبویه با نام های دیگری چون بادَرَنگْبویه یا وارَنگ‌بو یا وارَانْوو (به گیلکی) نیز شناخته می شود.
خواص گیاه بادرنجبویه
خواص بادرنجبویه عبارتند از:
1. خواص بادرنجبویه: کیفیت خواب را بهبود می دهد
بادرنجبویه به تنهایی یا در ترکیب با سنبل الطیب، کیفیت خواب را در افرادی که از علائم یائسگی و بی خوابی رنج می‌برند، بهبود می‌دهد. این گیاه دارویی با افزایش GABA در مغز باعث کم شدن اختلال در اوضاع خواب می‌شود، بنابراین آرامش و راحتی را افزایش می‌دهد.
بادرنجبویه در ۸۵٪ افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی و اختلالات خواب، سبب بهبود اوضاع خواب شد.
2. خواص بادرنجبویه: باعث بهبود حافظه و عملکرد مغز می شود
بادرنجبویه عملکرد و حافظه را در شرکت کنندگان سالم در یک مطالعه‌ی دوسوکور و کنترل شده، بهبود داد. بنابراین، خواص گیاه دارویی بادرنجبویه ممکن است به درمان بیماری هایی مانند آلزایمر و زوال عقل، که با ناتوانی در به یاد آوردن و مشکل در یادگیری مشخص می‌شوند، کمک کند.
در یک مطالعه (دوسو کور کنترل شده)، بادرنجبویه باعث بهبود عملکرد شناختی و خلق و خوی در ۲۰ فرد سالم شد. علاوه بر این، بادرنجبویه باعث افزایش دقت و توجه در عملکرد شناختی ۲۰ دانشجو در دانشگاه شد.
بادرنجبویه حافظه و عملکرد مغز را با اتصال به گیرنده های نیکوتینی و موسکارینی در مغز بهبود می‌بخشد. هر دو نوع گیرنده توسط استیل کولین عصبی فعال می شوند و نقش مهمی در افزایش حافظه و هشیاری ایفا می کنند.
3. خواص بادرنجبویه: به کاهش وزن کمک می کند
عصاره ی بادرنجبویه رشد بافت چربی را در موش ها سرکوب کرد و سلول های چربی را با جلوگیری از تشکیل عروق خونی که این سلول‌های چربی را تغذیه می‌کنند، از بین برد. علاوه بر این، عصاره ی بادرنجبویه فعالیت های پروتئین هایی که در تولید چربی دخیل هستند (۴FABP و ۴PDK ) را کاهش می دهد.
4. خواص بادرنجبویه: به درمان دیابت نوع دو کمک می کند
گیاه دارویی بادرنجبویه با کاهش میزان قند خون و میزان چربی در موش‌های مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک می‌کند. این گیاه همچنین PPARها را فعال می‌کند و به این ترتیب حساسیت به انسولین را افزایش می‌دهد.
5. خواص بادرنجبویه: به درمان پرکاری تیروئید کمک می کند
بادرنجبویه با جلوگیری از اتصال هورمون تحریک کننده تیروئید به گیرنده‌اش در یک مطالعه مبتنی بر سلول، عملکرد تیروئید را کاهش داد.
6. خواص بادرنجبویه: دارای اثرات ضد میکروبی است
در مطالعات مبتنی بر سلول مشخص شد که روغن گیاه دارویی بادرنجبویه دارای اثرات ضد میکروبی روی قارچ‌ها و گونه‌های باکتریایی مضر است. رزمارینیک اسید و سیترال موجود در گیاه دارویی بادرنجبویه رشد قارچ و باکتری را با توزیع تولید انرژی آن ها (ای تی پی سنتاز) متوقف می‌کنند.
7. خواص بادرنجبویه: می‌تواند درد را کاهش بدهد
عصاره ی الکلی موجود در بادرنجبویه با مسدود کردن مسیر اکسید آرژنین-نیتریک و افزایش سطح استیل کولین در موش‌ها موجب کاهش درد می‌شود.
مضرات بادرنجبویه
مضرات گیاه بادرنجبویه از این قرار است که برای گرم مزاج ها، افراد مبتلا به اختلالات هورمون های تیروئیدی، افرد مبتلا به آب سیاه چشم، افرد حساس به آسپیرین و کودکان مضر است.
زنان باردار و شیرده نباید بادرنجبویه مصرف کنند. مضرات عرق بادرنجبویه نیز مانند گیاه بادرنجبویه است.
بادرنجبویه با داروهای ضد صرع، داروهای باربیتورات مثل فنوباربیتال، داروهای بنزودیازپین مثل آلپرازولام و دیازپام، داروهای خواب آور، ضد افسردگی های سه حلقه ای، متی مازول، پروپیل تیویوراسیل، لوتیروکسین، لووکسیل، دیفن هیدرآمین تداخل دارویی دارد.
از آنجا که روغن گیاه بادرنجبویه عامل اصلی درمان گیاهی است، در همه کتب طب سنتی توصیه شده که از مصرف خشک شده گیاه خودداری و تازه آن استفاده شود.
خواص بادرنجبویه تازه به حدی است که در اسپانیا برگ تازه آن را با چای معمولی مخلوط و یک نوشیدنی مطبوع تهیه می‌کنند. از مصرف خودسرانه آن و بدون نظر پزشک خودداری گردد.
به دلیل تداخلات دارویی، در صورت داشتن هر گونه بیماری خاص یا مصرف دارویی خاص، قبل از استفاده از گیاه دارویی با پزشک مشورت شود.
نحوه مصرف بادرنجبویه
رایحه دلنشین این گیاه شگفت انگیز و شفا بخش مشابه بوی لیموست. استفاده از این گیاه در طعم دادن به گوشت و غذاهای دریایی، تهیه سالاد ها، تولید صنایع آرایشی و بهداشتی، عطر چای کاربرد داشته و مصرف چای بادرنجبویه یا دمنوش بادرنجبویه می تواند بهترین، طبیعی ترین و پرخاصیت ترین نوشیدنی گیاهی دنیا به شمار آید.
طرز تهیه چای بادرنجبویه
برای تهیه دمنوش بادرنجبویه، این چای استثنایی یک قاشق غذاخوری برگ بادرنجبویه یا بادرنجبویه خشک را در قوری حاوی آب جوش ریخته و به مدت 15 دقیقه می گذاریم تا دم بکشد. سپس با اضافه کردن کمی عسل ارگانیک و طبیعی به آن می توانید این چای دلچسب و گوارا را نوش جان فرمایید.
حد مجاز مصرف و بهترین زمان مصرف بادرنجبویه
حد مجاز مصرف این گیاه یک و نیم الی چهار و نیم گرم در روز بوده و بهترین زمان مصرف آن 1 الی 2 ساعت پس از غذا می باشد.
منبع : دلگرم
