مسعود رضوانی؛ دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان داروئی
با شروع فصل گرما، با افزایش میزان از دست دهی آب بدن، نیاز بدن به جایگزینی این آب از دست رفته نیز افزایش مییابد. نوشیدنیهایی با رنگهای جذاب و طعمهای مختلف در بیشتر موارد اولین پاسخ انسان در محیطهای گرم به از دست دهی آب و تشنگی میباشد. و این در حالی است که امروزه اثرات سو این نوشیدنیها بر روی سلامت انسان بر هیچ کس پوشیده نیست.
در این مقاله سعی بر آن داریم تا با معرفی چند گیاه دارویی مفید به عنوان نوشیدنی سرد در فصل تابستان، گام بلندی در حفظ سلامت شما در این فصل سال بر داریم.
کاسنی
این گیاه طبیعت سرد و تر دارد. نوشیدنی حاصل از این گیاه دارای خاصیت اشتها آور، ادرارآور، ملین، کمک کننده به هضم غذا، کاهنده قندخون و مقوی است. در گذشته عرق گیاه کاسنی را به همراه سکنجبین همرا با کاهو میل میکردند که حاصل این عمل کنار رفتن رخوت و سستی از بدن بوده است.
شربت کاسنی بسیار خنک کننده، صفرابر، جلا دهنده کبد و مسکن حرارت بدن است. شربت کاسنی در نوسازی سلولهای کبد نقش برجستهای دارد. چربیهای مازاد کبد و رادیکالهای آزاد مضر را خنثی و خون را تصفیه میکند.
خاکشیر
شاید اولین نوشیدنی گیاهی که پس از شنیدن اسم نوشیدنیهای گیاهی در ذهن هر فردی تداعی میشود خاکشیر است و دلیل آن هم سابقه دیرینه استفاده از این گیاه و همچنین خواص بیشمار خاکشیر میباشد. نکته جالب توجه در مورد گیاه خاکشیر این است که بسیاری از منابع معتبر دنیا این گیاه را بومی بریتانیا میدانند.
خاکشیر در کتب طب سنتی، به اسامی خُبه (بر وزن قُبه)، شفتره یا شفترک آمده که در تحفه حکیم مومن، جُبه ثبت شده است. در برخی منابع به اشتباه اسامی تودری، توذریج و بذرالخمخم برای آن آورده شده است که مربوط به بذر گیاهان دیگری از همین خانواده میباشد. این گیاه در ایران معمولاً به صورت علف هرز در باغها، باغچهها، زمینهای کشاورزی و فضاهای سبز شهری دیده میشود.
دانهی خاکشیر محتوی اسیدهای چرب، اسانس روغنی فرار و یک آلکالوئید فرار است. این گیاه را بطور ویژه برای رفع یا پیشگیری از گرمازدگی و اسهال و نیز به عنوان ضد سودا مصرف میکنند. در قدیم آن را برای کاهش عوارض و اثرات بیماریهای عفونی همچون سرخک و مخملک توصیه میکردند. امروزه این گیاه به عنوان ملین، تب بر، اشتهاآور و تسکین دهنده التهاب پوستی معرفی شده است.
لازم به ذکر است در منابع مختلف قدیم و جدید و بسیاری از سایتها و وبلاگها مطالب بسیار اغراقآمیز و نادرستی از خواص خاکشیر آورده شده است. همچنین در برخی کتب، اسامی متعددی از خاکشیر و قدومه با هم تداخل پیدا کردهاند که به تبع آن، خواص آنها نیز با هم مخلوط و موجب نشر اطلاعات غلط درمانی مربوط به این گیاه شده است.
در برخی نواحی اروپا ازبرگ این گیاه به عنوان ادویهای که هم شوری و هم تیزی را برای غذا به ارمغان میآورد، استفاده میکنند اما ثابت شده است که برگ این گیاه در بعضی افراد میتواند ایجاد حساسیت کند. بنابراین قسمتهای قابل استفاده این گیاه برگها و بذر آن میباشند.
از خواص دیگراین گیاه میتوان به خاصیت ضد آسم، ضد سرفه، مقوی قلب، تسکین دهنده درد، مدر و تب بر اشاره کرد. در تهیه شربت خاکشیر مهمترین نکتهای که میبایست به آن توجه کرد شستن و ریگ شور کردن آن است. زیرا مصرف خاکشیر آلوده به گرد و خاک و ریگهای ریز موجب آسیب و صدمه جدی به دستگاه گوارش و کلیهها میگردد.
برای شستن آب روی خاکشیر ریخته و از دو ظرف که ترجیحآ پلاستیکی باشد مثل سطلهای کوچک ماست استفاده کنید ظرف پلاستیکی خیلی بهتر شنهای ریز را در کف خود نگه میدارد و سپس چندین بار با کمی صبر و حوصله خاکشیری را که آب روی آن است از ظرفی به ظرف دیگر ریخته و ریگ ته آن را خالی کنید در این فاصله آب روی خاکشیر را نیز تعویض کنید تا کاملآ آب روی آن شفاف و ریگهای آن کاملآ شسته شود...
برای خواندن بخش دوم- نوشیدنیهای تابستانی با طعم سلامت – اینجا کلیک کنید.