زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر وحید دارابی ، روانپزشک و مشاور خانواده

تحریریه زندگی آنلاین : به طور کلی می توان گفت اختلال وسواس فکری یا OCD یکی اختلال رایج در بین افراد مختلف به شمار می رود و در هر فرد به شکلی متفاوت بروز می کند.در حقیقت وسواس فکری اغلب ناخواسته و نگران کننده هستند و موجب استرس، پریشانی و اضطراب فرد می شود. در این مقاله از سایت دکتر وحید دارابی، روانپزشک، به موضوع درمان وسواس فکری می پردازیم:

OCD اغلب می تواند مشکلات بسیاری را برای فرد به وجود آورد و بر کیفیت زندگی فرد تاثیری منفی بگذاردف زیرا که فرد در ذهن خود دائما در حال مرور کردن افکاری خشن است و مرتبا در انجام برخی فعالیت ها دچار شک و تردید است.

وسواس فکری چیست؟

OCD که در اصطلاح با نام OCD نیز شناخته می شود و باعث بروز افکار های وسواس گونه می شود  و در نتیجه وسواس های عملی و انجام کار های وسواس گونه را به دنبال دارد. همانطور که گفته شد وسواس فکری یک اختلال است که اغلب افراد را دچار مشکلات و پریشانی می کند و در برخی موارد اگر کنترل نشود ممکن است ناتوان کننده باشد و فرد حتی توانایی انجام کار های روزمره خود را هم نداشته باشد. اگر بخواهیم به طور دقیق تر بگوییم باید گفت که OCD یک اختلال اضطرابی و مزمن است که همواره موجب مشغول شدن ذهن درباره نظم و ترتیب امور جزئی می شود. همچنین می توان گفت که OCD اغلب بر اثر کمال طلبی و ذهنی کمال گرا نشائت می گیرد .اغلب افرادی که دچار OCD هستند به انجام برخی کار های وسواس گونه برای کاهش وسواس فکری خود می پردازند و این کار ها در واقع به طور مکرر انجام شده و غیر ارادی هستند. OCD در اکثر افراد موجب ناراحتی و اضطراب می شود و فرد در اغلب مواقع تلاش بر نادیده گرفتن این افکار دارد یا سعی دارد که با انجام فعالیت های دیگر این وسواس را سرکوب کند.

بیشتربخوانید:

وسواس جنسی چیست؟

علل بروز وسواس فکری

در حقیقت می توان گفت که عوامل متخلفی در بروز وسواس فکری در افراد موثر هستند. برخی عوامل تاثیر گذار در بروز OCD عبارتند از:

تغییرات جسمی

در حقیقت می توان گفت که برخی تغییرات جسمی، در بدن افراد می تواند در بروز OCD بسیار موثر باشد و زمینه ساز بروز این اختلال باشد.

شرایط محیطی

شرایط محیطی زندگیمان و جایی که در آن زندگی می کنیم یکی از عوامل موثر در بروز این اختلال است و اغلب به دلیل اینکه شرایط محیطی بر ذهن انسان بسیار تاثیر گذار است، موجب بروز وسواس فکری می شود.

کمبود سرتونین

کمبود سرتونین در بدن نیز می توان گفت که یکی از عوامل بروز OCD است.

سابقه خانوادگی

سابقه خانودگی و ژنتیکی یکی از عوامل بسیار مهم در بروز اختلال OCD است و اگر فرد در خانواده خود سابقه OCD وجود داشته باشد ممکن است خود فرد هم دچار این اختلال شود.

زندگی پر استرس

استرس اغلب زمینه ساز اغلب اختلالات است و با تاثیر بر ذهن و سبک زندگی انسان می تواند منجر به بروز رفتارات وسواس گونه و وسواس فکری باشد.

وسواس فکری چه تاثیری بر زندگی افراد دارد؟

اغلب OCD به دلیل تاثیر منفی بر زندگی و ناتوانی انجام برخی کار ها به دلیل بروز افکار وسواس گونه می تواند مشکلات بسیاری را برای فرد به همراه داشته باشد و باعث کاهش کیفیت زندگی و انجام برخی فعالیت ها در فرد شود.

بیشتربخوانید:

فرزندان این گروه از والدین به وسواس مبتلا می‌شوند

برخی از تاثیرات منفی وسواس فکری عبارتند از:

عدم توانی در تمرکز

اتلاف وقت

باز ماندن از کارهای اصلی

خسته شدن ذهن

بی حوصلگی برای فکر کردن درباره موضوعات مهم زندگی

مشکل در برقراری ارتباط

درمان وسواس فکری

درمان نشخوار فکری به دو صورت روان‌درمانی و دارودرمانی انجام می‌شود و بهترین دارو برای نشخوار فکری را در بین همین راهکارهای درمانی می‌توان یافت.

درمان وسواس فکری با روان درمانی

روان‌درمانی یا درمان روانشناختی یا صحبت درمانی راهکاری برای درمان انواع مختلفی از بیماری های روانی و اختلالات عاطفی است. در ادامه به رویکردهای روان درمانی که برای درمان نشخوار فکری به کار گرفته می‌شود اشاره خواهد شد:

درمان روان‌پریشی

از جمله رویکردهای موثر در درمان وسواس فکری و عملی، درمان روان‌پویشی می‌باشد. در این رویکرد با شناسایی و حل تعارضات درونی فرد که به شکل ناهوشیار و ناخودآگاه در بروز وسواس موثر به درمان بیمار پرداخته می‌شود. تمرکز درمان روان‌پویشی بر این اصل است که وسواس‌ و رفتارهای ناشی از آن برگرفته از نیازها و تمایلات ناهشیار فرداست.

پروسه درمان به این صورت است که ابتدا با تحلیل روابط فرد با خود، دیگران و جهان اطراف، الگوهای ناهشیاری که به وسواس منجر شده‌اندرا شناسایی می‌کنند. سپس به بحث و تفسیر پیرامون روهای فرد پرداخته می‌شود و از این طریق فرد را به درک عمیق‌تری از خود و عوامل ناهشیاری که در پشت وسواس قرار دارند، می‌رساند. رویکرد درمانی روان‌پریشی ماهیتی عمیق و پیچیده دارد در نتیجه زمانبر است و احتیاج به پیگیری جلسات درمانی دارد. اگر وقت زیادی برای درمان ندارید یا از صبوری لازم برخوردار نیستید این روش نمی‌تواند بهترین دارو برای نشخوار فکری در شما باشد.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

اینکه شما یاد بگیرید با مثبت اندیشی مشکلات خود را مدیریت کنید و نشخوار فکری تان را برطرف کنید با کمک درمان شناختی رفتاری (CBT) ممکن خواهد شد. درمان شناختی رفتاری شما را از الگوهای رفتاری غیر مفید جدا کرده و از مواجهه و پاسخ (ERP)، نوعی از CBT است پیشگیری می‌کند که این راهکار درمانی برای درمان OCD نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعد از اتمام دوره درمانی شما می‌آموزید که محرک های افکار و رفتارهای خود را درک کنید.

مواجهه و جلوگیری از پاسخ (ERP)

روش رویارویی و جلوگیری از پاسخ (ERP) یکی دیگر از روش‌های موثر در درمان وسواس فکری و عملی است. در این روش، فرد با مواجهه آرام و تدریجی با وسواس‌های خود و ممانعت از انجام کارهای وسواسی، به تدریج از ترس و اضطراب خود رها می‌شود. این روش به فرد کمک می‌کند تا الگوی وسواسی خود را به چالش بکشد و در نهایت آن را کنترل نماید.

با این حال، مهم است که درمانگران در اعمال ERP، علت وسواس را بررسی کرده و به شناخت عوامل ناهشیار و آگاهی از آن‌ها بپردازند. بدون توجه به علل وسواس، تنها اعمال ERP ممکن است باعث شکست درمان و حتی تشدید علائم وسواسی شود. درمانگران باید ترکیبی از روش‌های مختلف مانند CBT و رویکرد روان‌پویشی را در نظر بگیرند تا بهترین نتایج در درمان وسواس دست یابند. همچنین، همکاری و تعامل فعال بین درمانگر و مراجعه‌کننده در این روند بسیار اهمیت دارد.

 بیشتربخوانید:

آیا شما هم وسواس دارید؟

هیپنوتیزم درمانی

درمان وسواس فکری با هیپنوتیزم یکی دیگر از شیوه‌های مورد استفاده برای درمان است. هیپنوتیزم درمانی یک روش مکمل است که می‌تواند است در درمان وسواس موثر باشد. تحقیقات نشان داده است که ترکیب هیپنوتیزم با روش‌های درمان روان‌پویشی، درمان شناختی رفتاری و رویارویی و جلوگیری از پاسخ (ERP) می‌تواند اثربخشی این روش‌ها را در درمان وسواس افزایش دهد.

هیپنوتیزم درمانی بر اساس استفاده از فرآیند تغییر آگاهی و توجه عمدی استوار است. این روش می‌تواند به فرد کمک کند تا به طور عمیق‌تری درک کند و نیازها، تمایلات و باورهای ناهشیار خود را تغییر دهد. همچنین، با استفاده از هیپنوتیزم می‌توان تمرکز و تمایلات فرد را به سمت تغییر رفتار و کنترل وسواس هدایت کرد.

مهم است به یاد داشته باشید که هیپنوتیزم درمانی تنها بخشی از درمان وسواس است و نباید به عنوان روش اصلی در نظر گرفته شود. معمولا، درمانگران از ترکیبی از روش‌ها و تکنیک‌های مختلف برای بهبود وسواس استفاده می‌کنند و انتخاب روش‌های مناسب بستگی به نیازها و شرایط هر فرد دارد.

درمان دارویی

گاهی در کنار روان درمانی یا به صورت جداگانه دارو درمانی نیز انجام می‌شود. در مورد دارو درمانی نشخوار فکری، استفاده از داروهای ضد افسردگی و OCD و داروهایی که برای  سیستم سروتونین تاثیر می‌گذارند تجویز می‌شود.لازم به ذکر است که داروهای ضد افسردگی می‌توانند دارای عوارضی همچون؛ تهوع، سردرد، خشکی دهان، تاری دید، سرگیجه و خستگی شوند. این عوارض معمولا دائمی نمی‌باشند و بعد از چند هفته اول درمان کم می‌شوند. ولی اگر عوارض جانبی در شما شدید است یا برای مدت طولانی استمرار پیدا کرده، حتما با پزشک خود مطرح کنید. در هفته‌های اول از داروهای ضد افسردگی نباید توقع تاثیر داشت و چند هفته زمان می‌برد تا شاهد اثرات آن باشید. نکته‌ی مهمی که درباره اتمام مصرف دارو وجود دارد این است که نباید به یکباره قطع شوند و بنا به توصیه‌ی پزشک به مرور دوز قرص کم شده و در نهایت قطع خواهد شد.

به طور کلی اگر احساس می کنید که دچار OCD هستید و برخی علائم گفته شده را در خود دارید و این مسئله مشکلات بسیاری برایتان به وجود آورده است برای درمان این مشکل حتما به یک روانپزشک مراجعه کنید و مشکلات خود را به او انتقال دهید. روانپزشک با بررسی مشکلات و گرفتن تست ها به تشخیص این اختلال پرداخته و با توجه به شرایط فرد، درمان مناسب رابه فرد توصیه می کند.