دكتر فربد فدائی؛ مدیر گروه روانپزشكی دانشگاه
انسان یک واحد زیستی، روانی و اجتماعی است که امکان دارد تحت تأثیر استرسورهای زیستی (میکروب، گرما، ...)، استرسورهای روانی (فقدان والدین، مرگ همسر، ...) یا استرسورهای اجتماعی (تبعیض، جنگ، ...) قرار گیرد. واکنش انسان به این استرسورها با توجه به ویژگی‌های زیستی، روانی و اجتماعی او ممکن است به صورت رفع عامل استرس‌آور و غلبه بر آن، کنار آمدن با آن، یا بیمار شدن باشد.
در صورت بیمار شدن، او ممکن است به بیماری‌های جسمی (برای نمونه، سکته قلبی) یا بیماری‌های روانی (افسردگی، ...) یا بیماری‌های اجتماعی (اعتیاد، بزهکاری، ...) دچار شود. در صورت بیماری باید به پزشک که در مورد تشخیص و درمان بیماری‌ها علم و تجربه و مجوز دارد مراجعه نمود. علاوه بر این پزشک به پیشگیری و توانبخشی از بیماری‌ها نیز می‌پردازد. پزشک عمومی و پزشک خانواده نخستین اعضای تیم بهداشتی هستند که با بیمار تماس می‌یابند و اکثر اوقات هم کار درمان را با اطلاعاتی که از جنبه های گوناگون پزشکی از جمله مسائل روانی و اجتماعی دارند به خوبی انجام می‌دهند.
پزشک عمومی یا پزشک خانواده در صورت ضرورت ممکن است بیمار را برای مشاوره یا درمان به متخصص ضروری معرفی کند. برای نمونه برای بیماری‌های روانی که نیاز به نظر تخصصی دارد بیمار را به متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) معرفی می‌کند. متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد و تشخیص و درمان و توانبخشی را بر عهده می‌گیرد. درمان‌هایی که روانپزشک (متخصص اعصاب و روان) به کار می‌برد درمان‌های دارویی، روان‌درمانی، بستری در بیمارستان و الکتروشوک است که در انجام آنها دانش و تجربه اندوخته است. در تیم درمانی روانپزشکی که روانپزشک (متخصص اعصاب و روان) سرپرست آن است چند عضو وجود دارد که روانپزشک بر حسب نظر خود برخی کارها را ممکن است به آنان محول کند.
برای نمونه روان پرستار (پرستار با درجه کارشناسی ارشد در زمینه نگهداری و مراقبت از بیماران روانی)، مددکار اجتماعی روانپزشکی (مددکار اجتماعی با گرایش روان که رابط با خانواده، محل کار، و تحصیل بیمار است)، روانشناس بالینی (کارشناس ارشد روانشناسی که در زمینه انجام و تفسیر برخی آزمون‌های روانشناختی مهارت یافته است و امکان دارد برخی روان‌درمانی‌های ساده را هم با نظر و نظارت مستقیم روانپزشک انجام دهد)، کاردرمانگر (با گرایش روانی که کارشناس ارشد کاردرمانی است و در زمینه کار با بیماران روانی از نظر سرگرمی درمانی، اشتغال درمانی، هنردرمانی مهارت یافته است).
گاهی ضرورت دارد که بیمار مراجعات متعددی با روانپزشک داشته باشد و گاهی نیز پس از تشخیص و درمان جهت ارائه درمان و توانبخشی به همان پزشک عمومی و خانواده که معرف بیمار بود ارجاع می‌شود. نکته مهم آن است که سیستم ارجاع دقیقی در این موارد وجود دارد و هیچ یک از اعضای تیم درمانی روانپزشکی بدون نظارت روانپزشک نمی تواند مستقیماً و بلا واسطه با بیمار دچار مشکلات روانی ارتباط داشته باشد زیرا تشخیص و درمان جنبه پزشکی دارد و تنها کسی که اشراف کامل‌تر به جنبه های زیستی، روانی و اجتماعی دارد قادر به این کار است و از نظر قانونی هم بیماران از جهت مداخله افراد غیر پزشک در امور پزشکی تحت حمایت قرار دارند.
بنابراین بیمار دچار مشکلات روانی اعم از خفیف یا متوسط یا شدید که نیازمند هر نوع درمان باشد (سرپایی، بستری، روان درمانی، درمان دارویی، الکتروشوک و غیره) ابتدا به پزشک عمومی یا متخصص اعصاب و روان (روانپزشک) مراجعه می‌کند.
